Akredytowane laboratorium mikrobiologiczne, co oznacza ten certyfikat?

Otrzymując wynik badania wody, żywności czy próbki medycznej, często natrafiamy na informację, że zostało ono wykonane przez akredytowane laboratorium mikrobiologiczne. Dla wielu z nas to po prostu kolejny termin w gąszczu specjalistycznego żargonu. Jednak za tym jednym słowem kryje się cały system gwarantujący, że wynik, który trzymasz w ręku, jest wiarygodny, precyzyjny i bezstronny. Czym więc jest akredytacja i dlaczego ma ona kluczowe znaczenie dla naszego bezpieczeństwa i pewności podejmowanych decyzji?

Czym jest akredytacja laboratorium?

Akredytacja to formalne i oficjalne potwierdzenie przez upoważnioną jednostkę, że laboratorium posiada kompetencje do wykonywania określonych badań. To nie jest zwykły certyfikat czy dyplom. To wynik rygorystycznego i regularnie powtarzanego audytu, który sprawdza każdy aspekt działalności placówki. W Polsce główną jednostką akredytującą jest Polskie Centrum Akredytacji (PCA), a cały proces opiera się na międzynarodowej normie PN-EN ISO/IEC 17025. Norma ta określa ogólne wymagania dotyczące kompetencji laboratoriów badawczych i wzorcujących.

Co to oznacza w praktyce?

Stwierdzenie, że laboratorium jest akredytowane, oznacza, że spełnia ono szereg surowych wymogów. To kompleksowa gwarancja jakości, na którą składają się:

• Kompetentny personel: Pracownicy laboratorium muszą posiadać odpowiednie wykształcenie, doświadczenie oraz regularnie przechodzić szkolenia, aby być na bieżąco z najnowszymi metodami badawczymi.
• Nowoczesny i wzorcowany sprzęt: Wszystkie urządzenia używane do analiz – od pipet po zaawansowane analizatory – muszą być regularnie sprawdzane i kalibrowane. To tak, jakby stroić instrument muzyczny, by zawsze grał czysto. Sprzęt laboratoryjny musi dawać precyzyjne i powtarzalne wyniki.
• Zwalidowane metody badawcze: Laboratorium nie może stosować dowolnych metod. Każda procedura badawcza musi być zwalidowana, czyli udowodniona naukowo jako skuteczna, dokładna i odpowiednia do danego celu. Eliminuje to ryzyko przypadkowych czy błędnych wyników.
• System zarządzania jakością: Każdy etap procesu, od przyjęcia próbki, przez jej analizę, aż po wydanie sprawozdania z badań, jest ściśle udokumentowany. Zapewnia to pełną identyfikowalność i możliwość prześledzenia historii każdej próbki.
• Niezależność i bezstronność: Akredytacja jest gwarancją, że wyniki badań są obiektywne i nie podlegają żadnym naciskom zewnętrznym, czy to handlowym, czy administracyjnym.

Ciekawostka: Akredytacja a certyfikacja

Często myli się pojęcie akredytacji z certyfikacją, np. na zgodność z normą ISO 9001. Choć oba terminy dotyczą jakości, ich znaczenie jest inne. Certyfikacja ISO 9001 potwierdza, że organizacja ma wdrożony system zarządzania jakością, ale nie ocenia jej kompetencji technicznych. Z kolei akredytacja ISO 17025 idzie o krok dalej – nie tylko potwierdza istnienie systemu jakości, ale przede wszystkim weryfikuje i potwierdza zdolność laboratorium do uzyskiwania wiarygodnych wyników technicznych w konkretnym, ściśle określonym zakresie badań.

Dlaczego warto wybrać laboratorium z akredytacją?

Decydując się na usługi akredytowanego laboratorium, zyskujemy coś bezcennego – pewność. Niezależnie od tego, czy badamy wodę w studni, kontrolujemy bezpieczeństwo partii żywności, czy wykonujemy analizy medyczne, chcemy mieć pewność, że wynik jest prawdziwy. Korzyści są nie do przecenienia:

1. Wiarygodność i zaufanie: Wyniki są uznawane za rzetelne przez urzędy, sądy i partnerów biznesowych. Stanowią solidną podstawę do podejmowania ważnych decyzji.
2. Uznawalność międzynarodowa: Dzięki międzynarodowym porozumieniom, wyniki badań z polskiego laboratorium akredytowanego przez PCA są często uznawane w innych krajach. To kluczowe np. dla eksporterów żywności.
3. Minimalizacja ryzyka: Korzystanie z usług placówki bez potwierdzonych kompetencji to ryzyko otrzymania błędnych wyników, co może prowadzić do strat finansowych, problemów prawnych, a nawet zagrożenia dla zdrowia i życia.

Jak rozpoznać akredytowane badanie?

Samo posiadanie akredytacji przez laboratorium to nie wszystko. Kluczowy jest tzw. zakres akredytacji. Laboratorium może być akredytowane do badania obecności bakterii Legionella w wodzie, ale niekoniecznie do badania pestycydów w owocach. Dlatego na sprawozdaniu z badań należy szukać symbolu akredytacji PCA przy konkretnej metodzie badawczej. To dowód, że właśnie to konkretne badanie zostało wykonane zgodnie z najwyższymi standardami. Zawsze sprawdzaj, czy badanie, które zlecasz, znajduje się w zakresie akredytacji danego laboratorium.