Asertywność, mam własne zdanie

Czy zdarza Ci się czuć, że Twoje potrzeby są ignorowane, a inni wciąż przekraczają Twoje granice? Posiadanie własnego zdania to jedno, ale umiejętność jego wyrażania w sposób budujący i szanujący obie strony to prawdziwa sztuka. Asertywność jest kluczem do życia w zgodzie z samym sobą, budowania zdrowych relacji i odzyskania kontroli nad swoim życiem. To nie agresja ani uległość, lecz złoty środek, który każdy może opanować.

Co to jest asertywność?

Asertywność to umiejętność wyrażania własnych opinii, uczuć, potrzeb i praw w sposób otwarty, szczery i bezpośredni, bez naruszania praw innych osób. To świadome i celowe działanie, które pozwala nam stawiać granice, bronić swoich wartości i dążyć do realizacji własnych celów, jednocześnie okazując szacunek rozmówcy. W przeciwieństwie do agresji, która charakteryzuje się dominacją i naruszaniem praw innych, oraz pasywności, która polega na uleganiu i ignorowaniu własnych potrzeb, asertywność stawia na równowagę i wzajemny szacunek.

Asertywna postawa opiera się na przekonaniu, że każdy ma prawo do posiadania własnego zdania, wyrażania go i bycia traktowanym z godnością. To nie tylko słowa, ale także spójna postawa, mowa ciała i ton głosu, które wzmacniają przekaz.

Dlaczego asertywność jest kluczowa?

Rozwinięcie asertywności przynosi szereg korzyści zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. To umiejętność, która transformuje sposób, w jaki wchodzimy w interakcje ze światem.

Poprawa relacji

Gdy jesteśmy asertywni, nasze relacje stają się bardziej autentyczne i szczere. Jasne komunikowanie oczekiwań i potrzeb zapobiega nieporozumieniom, frustracjom i tworzy przestrzeń dla głębszego zrozumienia. Partnerzy, przyjaciele czy współpracownicy wiedzą, na czym stoją, co buduje zaufanie.

Wzrost samooceny

Poczucie kontroli nad własnym życiem, świadomość, że jesteśmy w stanie obronić swoje prawa i wyrazić swoje zdanie, znacząco wpływa na naszą samoocenę. Asertywność uczy nas szacunku do siebie i swoich wartości, co przekłada się na większą pewność siebie w różnych sytuacjach.

Skuteczniejsza komunikacja

Asertywność to podstawa efektywnej komunikacji. Umożliwia nam klarowne wyrażanie myśli i uczuć, co minimalizuje ryzyko błędnej interpretacji. Dzięki temu nasze wiadomości są lepiej odbierane, a my sami czujemy się wysłuchani i zrozumiani.

Redukcja stresu

Ciągłe uleganie innym, tłumienie własnych potrzeb i zgoda na sytuacje, które nam nie odpowiadają, prowadzi do chronicznego stresu i frustracji. Asertywność pozwala nam stawiać zdrowe granice, co jest niezwykle ważne dla naszego zdrowia psychicznego i ogólnego samopoczucia.

Filary asertywnej postawy

Asertywność to złożona umiejętność, opierająca się na kilku kluczowych elementach:

• Wyrażanie własnych uczuć i opinii: To zdolność do mówienia "ja czuję...", "moim zdaniem...", bez obwiniania innych czy atakowania ich.
• Ustawianie granic: Umiejętność mówienia "nie" bez poczucia winy, gdy prośba wykracza poza nasze możliwości lub chęci.
• Bronienie swoich praw: Świadomość, że mamy prawo do popełniania błędów, do zmiany zdania, do bycia traktowanym z szacunkiem.
• Przyjmowanie krytyki i komplementów: Bez usprawiedliwiania się, dewaluowania czy nadmiernego wywyższania się. Asertywna osoba potrafi przyjąć informację zwrotną z godnością.

Jak rozwijać asertywność? Praktyczne kroki

Asertywność nie jest cechą wrodzoną, ale umiejętnością, którą można ćwiczyć i rozwijać. Oto kilka praktycznych wskazówek:

Zacznij od małych kroków

Nie musisz od razu stawiać czoła największym wyzwaniom. Zacznij od mniej stresujących sytuacji, np. proszenie o rachunek w restauracji, wyrażanie preferencji co do filmu w grupie znajomych. Stopniowo zwiększaj poziom trudności.

Używaj komunikatów typu "ja"

Zamiast oskarżać ("Zawsze się spóźniasz!"), skup się na swoich uczuciach i potrzebach. Powiedz: "Czuję się zaniepokojony, gdy spóźniasz się na nasze spotkania, ponieważ obawiam się, że nie zdążymy omówić wszystkiego." Ten sposób komunikacji jest mniej konfrontacyjny i bardziej konstruktywny.

Ćwicz mowę ciała

Asertywność to nie tylko słowa. Utrzymuj kontakt wzrokowy, przyjmij otwartą postawę ciała, mów spokojnym, ale stanowczym tonem głosu. Te sygnały niewerbalne wzmacniają Twój przekaz i pokazują pewność siebie.

Przygotuj się na odmowę

Pamiętaj, że masz prawo odmówić, a inni mają prawo się z tym nie zgodzić. Nie zawsze uzyskasz to, czego chcesz, ale ważne jest, że wyraziłeś swoje zdanie. Nie bój się konfrontacji, ale zawsze dąż do rozwiązania sytuacji z szacunkiem.

Asertywne "nie"

Odmowa nie musi być niegrzeczna. Możesz powiedzieć: "Dziękuję za propozycję, ale niestety w tym momencie nie jestem w stanie się tego podjąć." lub "Doceniam Twoją prośbę, ale muszę odmówić, ponieważ mam już inne zobowiązania." Krótko, jasno, bez zbędnych tłumaczeń.

Asertywność w praktyce: Ciekawe przykłady

Zobacz, jak asertywność może wyglądać w codziennych sytuacjach:

1. W pracy: Kolega prosi Cię o pomoc w projekcie, który wykracza poza Twoje obowiązki, a Ty masz już mnóstwo własnej pracy. Asertywna odpowiedź: "Rozumiem, że potrzebujesz pomocy, ale mam teraz bardzo dużo swoich zadań i nie jestem w stanie poświęcić temu wystarczająco uwagi, by zrobić to dobrze. Może spróbuj z [innym kolegą/koleżanką]?"
2. W życiu osobistym: Partner/ka chce spędzić wieczór, oglądając film, a Ty wolałbyś/wolałabyś poczytać książkę. Asertywna odpowiedź: "Bardzo lubię spędzać z Tobą czas, ale dziś wieczorem naprawdę mam ochotę na spokojne czytanie. Może obejrzymy film jutro?"
3. W sklepie: Zakupiony produkt jest wadliwy. Asertywna postawa to spokojne, ale stanowcze przedstawienie problemu sprzedawcy i żądanie wymiany lub zwrotu pieniędzy, powołując się na swoje prawa konsumenckie.

Powszechne mity o asertywności

Wokół asertywności narosło wiele nieporozumień. Warto je rozwiać:

• Asertywność to bycie niegrzecznym: Fałsz. Asertywność zakłada szacunek dla obu stron i dążenie do rozwiązania satysfakcjonującego dla wszystkich, bez agresji.
• Asertywność to zawsze dostawanie tego, czego się chce: Nieprawda. To wyrażanie swoich potrzeb i akceptacja, że inni też mają swoje. Nie zawsze nasze oczekiwania zostaną spełnione, ale zawsze mamy prawo je wyrazić.
• Asertywni ludzie są egoistyczni: Wręcz przeciwnie. Potrafią dbać o swoje potrzeby, co pozwala im być mniej sfrustrowanymi i lepiej wspierać innych, bez poczucia wykorzystania.

Podsumowanie

Asertywność to nie tylko umiejętność wyrażania własnego zdania, ale przede wszystkim sposób na życie w zgodzie ze sobą i z innymi. To inwestycja w lepsze relacje, wyższą samoocenę i spokojniejsze życie, wolne od poczucia wykorzystania czy niesprawiedliwości. Pamiętaj, że masz prawo do własnych uczuć, opinii i potrzeb, a ich wyrażanie z szacunkiem to siła, która buduje, a nie niszczy. Zacznij ćwiczyć już dziś i poczuj różnicę!