Awersja seksualna, przyczyny, objawy

Intymność jest fundamentalnym elementem ludzkiego doświadczenia, ale dla niektórych staje się źródłem głębokiego lęku i odrazy. Awersja seksualna to coś więcej niż tylko brak ochoty na seks; to silna, często paraliżująca reakcja, która może znacząco wpływać na jakość życia i relacje. Zrozumienie tego złożonego zjawiska jest kluczowe do odnalezienia drogi do uzdrowienia i satysfakcjonującej bliskości.

Czym jest awersja seksualna?

Awersja seksualna, znana również jako zaburzenie awersji seksualnej, to stan charakteryzujący się silnym lękiem, obrzydzeniem lub paniką na myśl o aktywności seksualnej lub podczas niej. Osoby dotknięte tym zaburzeniem doświadczają intensywnych negatywnych emocji i często fizycznych reakcji stresowych, gdy stają w obliczu sytuacji intymnych. Ważne jest, aby odróżnić awersję seksualną od niskiego libido, czyli po prostu zmniejszonego popędu seksualnego. Podczas gdy niskie libido to brak zainteresowania seksem, awersja to aktywne unikanie i negatywna reakcja na samą koncepcję lub możliwość seksu.

Różnice między awersją a niskim libido

Choć oba stany mogą prowadzić do unikania seksu, ich podłoże jest zupełnie inne. Osoba z niskim libido może nie odczuwać silnej potrzeby seksu, ale zazwyczaj nie doświadcza paniki ani obrzydzenia, gdy partner próbuje zainicjować zbliżenie. Może być obojętna, ale nie przerażona. Natomiast w przypadku awersji seksualnej, sama myśl o intymności może wywołać silne reakcje fizjologiczne i psychiczne, takie jak potliwość, nudności czy przyspieszone bicie serca. To jest kluczowa różnica, która wymaga innego podejścia terapeutycznego.

Przyczyny awersji seksualnej

Przyczyny awersji seksualnej są złożone i często mają charakter wieloczynnikowy, obejmując aspekty psychologiczne, biologiczne oraz społeczne.

Czynniki psychologiczne

• Traumy z przeszłości: Jedną z najczęstszych przyczyn są doświadczenia traumatyczne, takie jak molestowanie seksualne, gwałt czy inne formy przemocy seksualnej w dzieciństwie lub dorosłości. Trauma może prowadzić do silnych negatywnych skojarzeń z seksem i bliskością.
• Lęk przed intymnością i oceną: Niektóre osoby odczuwają głęboki lęk przed bliskością emocjonalną, co może przekładać się na unikanie intymności fizycznej. Obawa przed oceną swojego ciała, wydajności seksualnej lub reakcji partnera również może być źródłem awersji.
• Problemy w związku: Nierozwiązane konflikty, brak zaufania, zdrada lub ogólny brak satysfakcji z relacji mogą sprawić, że seks staje się niechcianym obowiązkiem, a w konsekwencji wywołuje awersję.
• Zaburzenia psychiczne: Depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne czy zaburzenia osobowości mogą znacząco wpływać na postrzeganie intymności i prowadzić do awersji.

Czynniki biologiczne

• Choroby przewlekłe: Niektóre schorzenia, takie jak choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane), hormonalne (np. niedoczynność tarczycy), czy przewlekłe zespoły bólowe, mogą wpływać na odczuwanie przyjemności i komfortu podczas seksu, prowadząc do unikania.
• Leki: Niektóre farmaceutyki, zwłaszcza antydepresanty (SSRI), leki na nadciśnienie, hormonalne środki antykoncepcyjne czy niektóre leki psychotropowe, mogą mieć jako skutek uboczny obniżenie libido lub wywoływanie awersji.
• Ból fizyczny podczas seksu: Dolegliwości takie jak dyspareunia (ból podczas stosunku) czy pochwica (skurcz mięśni pochwy utrudniający penetrację) mogą sprawić, że seks staje się bolesnym i nieprzyjemnym doświadczeniem, co w konsekwencji prowadzi do awersji.

Czynniki społeczne i kulturowe

• Wychowanie i edukacja seksualna: Restrykcyjne wychowanie, brak rzetelnej edukacji seksualnej, a także negatywne lub wstydliwe skojarzenia z seksem przekazywane w rodzinie czy środowisku, mogą kształtować negatywne postawy wobec intymności.
• Presja społeczna i stereotypy: Oczekiwania dotyczące "normalnego" życia seksualnego, presja do spełniania norm społecznych lub kulturowych, a także negatywne stereotypy dotyczące seksualności, mogą prowadzić do wewnętrznego konfliktu i awersji.

Objawy awersji seksualnej

Objawy awersji seksualnej mogą manifestować się na wielu płaszczyznach, zarówno fizycznych, jak i emocjonalnych czy behawioralnych.

Fizyczne reakcje na bliskość

Gdy osoba z awersją seksualną styka się z sytuacją intymną lub myślą o niej, jej ciało może reagować w sposób zbliżony do reakcji na zagrożenie:

• Nudności i problemy żołądkowe: Odczuwanie mdłości, bólu brzucha, a nawet wymiotów.
• Potliwość i drżenie: Nadmierne pocenie się, drżenie rąk lub całego ciała.
• Przyspieszone bicie serca i duszności: Kołatanie serca, uczucie ucisku w klatce piersiowej, trudności z oddychaniem.
• Omdlenia lub zawroty głowy: Uczucie osłabienia, zbliżającego się omdlenia.
• Unikanie dotyku: Nawet niewinne gesty, takie jak objęcie czy pocałunek, mogą wywoływać dyskomfort i chęć odepchnięcia.

Emocjonalne i behawioralne symptomy

Oprócz reakcji fizycznych, awersja seksualna objawia się również na poziomie emocjonalnym i w codziennym zachowaniu:

• Silny lęk i panika: Uczucie intensywnego strachu, niepokoju, a w skrajnych przypadkach ataki paniki na myśl o seksie.
• Obrzydzenie i odraza: Silne uczucie wstrętu do aktywności seksualnej, a czasem nawet do własnego ciała lub ciała partnera w kontekście intymnym.
• Aktywne unikanie: Ucieczka od sytuacji, które mogą prowadzić do intymności, np. unikanie spania w jednym łóżku, wymyślanie wymówek, ignorowanie sygnałów od partnera.
• Problemy w związku: Awersja może prowadzić do poważnych napięć, poczucia odrzucenia u partnera, obniżenia intymności emocjonalnej i w konsekwencji do rozpadu relacji.
• Obniżona samoocena i poczucie winy: Osoby cierpiące na awersję często czują się winne, „zepsute” lub niekompletne, co negatywnie wpływa na ich obraz siebie.

Jak radzić sobie z awersją seksualną?

Radzenie sobie z awersją seksualną wymaga cierpliwości, zrozumienia i często profesjonalnego wsparcia. To proces, który może przynieść znaczną poprawę jakości życia.

Pierwsze kroki do poprawy

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest uświadomienie sobie problemu i zaakceptowanie, że awersja seksualna jest realnym zaburzeniem, a nie „widzimisię” czy brakiem miłości. Następnie kluczowa jest otwarta i szczera komunikacja z partnerem. Wyrażenie swoich uczuć, lęków i potrzeb, bez obwiniania, może znacząco zmniejszyć napięcie w związku i zbudować wzajemne zrozumienie. Partner powinien być wspierający i cierpliwy.

Profesjonalne wsparcie

Ponieważ awersja seksualna często ma głębokie korzenie, zazwyczaj niezbędna jest pomoc specjalisty:

• Psychoterapia indywidualna: Terapeuta może pomóc w identyfikacji przyczyn awersji, przepracowaniu traum, zmianie negatywnych wzorców myślenia i budowaniu zdrowych mechanizmów radzenia sobie.
• Terapia par: Jeśli problem wpływa na relację, terapia par może pomóc w odbudowaniu komunikacji, intymności i wzajemnego zrozumienia, ucząc oboje partnerów, jak wspólnie radzić sobie z wyzwaniem.
• Konsultacja z seksuologiem: Specjalista od seksuologii może ocenić zarówno aspekty psychologiczne, jak i fizjologiczne problemu, a także zaproponować konkretne strategie terapeutyczne.
• Leczenie przyczyn medycznych: Jeśli awersja ma podłoże fizjologiczne (np. ból, skutki uboczne leków), konieczne jest leczenie choroby podstawowej lub zmiana farmakoterapii pod kontrolą lekarza.

Budowanie zdrowej intymności

Proces powrotu do zdrowej intymności powinien odbywać się małymi krokami, bez presji i oczekiwań. Obejmuje to:

• Eksploracja bez presji: Skupienie się na budowaniu bliskości emocjonalnej i fizycznej w sposób, który jest komfortowy i bezpieczny. Może to być stopniowe wprowadzanie dotyku, pieszczot, masażu, bez oczekiwania na stosunek.
• Edukacja seksualna: Zdobywanie rzetelnej wiedzy na temat ludzkiej seksualności, fizjologii i psychologii seksu może pomóc w demistyfikacji i przełamaniu negatywnych skojarzeń.
• Techniki relaksacyjne: Uczenie się technik relaksacyjnych (np. mindfulness, głębokie oddychanie) może pomóc w radzeniu sobie z lękiem i paniką.

Awersja seksualna to poważne wyzwanie, które wpływa na wiele aspektów życia. Jednakże, z odpowiednim wsparciem i zaangażowaniem, możliwe jest zrozumienie jej przyczyn, przepracowanie trudności i odzyskanie zdolności do czerpania radości z bliskości i intymności. Pamiętaj, że nie jesteś sam, a szukanie pomocy to akt siły, nie słabości.