Choroby nadnerczy, guz chromochłonny nadnerczy, definicja

Małe, niepozorne, ukryte głęboko w naszym ciele – nadnercza odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu równowagi hormonalnej, decydując o naszym samopoczuciu, ciśnieniu krwi, a nawet reakcji na stres. Kiedy ich praca zostaje zaburzona, konsekwencje mogą być subtelne, lecz dalekosiężne, prowadząc do stanów, które wymagają szczególnej uwagi.

Nadnercza – małe gruczoły, wielka rola

Nadnercza to dwa niewielkie gruczoły dokrewne, położone tuż nad nerkami. Choć ich rozmiar jest skromny, ich wpływ na organizm jest ogromny. Składają się z dwóch głównych części: kory i rdzenia. Kora nadnerczy produkuje hormony steroidowe, takie jak kortyzol (odpowiedzialny za metabolizm, reakcję na stres) i aldosteron (regulujący ciśnienie krwi i równowagę elektrolitową). Rdzeń nadnerczy, z kolei, syntetyzuje katecholaminy – adrenalinę i noradrenalinę, które są kluczowe w reakcji "walcz lub uciekaj".

Choroby nadnerczy – spektrum problemów

Dysfunkcje nadnerczy mogą prowadzić do szerokiego wachlarza schorzeń, wynikających zarówno z nadprodukcji, jak i niedoboru konkretnych hormonów. Przykładowo, zespół Cushinga to efekt nadmiaru kortyzolu, choroba Addisona – jego niedoboru, a zespół Conna wiąże się z nadmiarem aldosteronu. Te stany manifestują się różnorodnymi objawami, od zmęczenia i zmian skórnych, po zaburzenia ciśnienia i metabolizmu. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje rzadki, lecz poważny stan – guz chromochłonny.

Guz chromochłonny nadnerczy – cichy sprawca burzy hormonalnej

Guz chromochłonny, zwany również pheochromocytoma, to nowotwór wywodzący się z komórek chromochłonnych rdzenia nadnerczy. Charakteryzuje się on nadmierną produkcją i uwalnianiem katecholamin, co prowadzi do gwałtownych wzrostów ciśnienia krwi i innych objawów związanych z aktywacją układu współczulnego.

Co to jest guz chromochłonny? Definicja

Guz chromochłonny to rzadki nowotwór, który w przeważającej większości przypadków (około 90%) jest łagodny. Rozwija się w rdzeniu nadnerczy, gdzie znajdują się komórki chromochłonne – wyspecjalizowane komórki neuroendokrynne. Ich główną funkcją jest synteza i magazynowanie katecholamin, takich jak adrenalina i noradrenalina. Kiedy guz chromochłonny powstaje, te komórki zaczynają produkować hormony w sposób niekontrolowany, co prowadzi do ich nadmiernego uwalniania do krwiobiegu. W około 10% przypadków guz chromochłonny może występować poza nadnerczami, wtedy nazywany jest przyzwojakiem (paraganglioma).

Objawy i diagnostyka – wyzwanie dla lekarzy

Objawy guza chromochłonnego są często niespecyficzne i mogą imitować inne schorzenia, co czyni diagnostykę sporym wyzwaniem. Klasyczna triada objawów to:

• Napadowe nadciśnienie tętnicze: Gwałtowne, trudne do opanowania skoki ciśnienia krwi, często z towarzyszącym bólem głowy.
• Kołatanie serca: Uczucie szybkiego lub nieregularnego bicia serca.
• Nadmierne pocenie się: Często bez wyraźnej przyczyny, może być bardzo obfite.

Do innych objawów mogą należeć: lęk, drżenie rąk, bladość skóry, nudności, osłabienie. Diagnostyka obejmuje przede wszystkim badania laboratoryjne krwi i moczu w celu oznaczenia poziomu metanefrin (metabolitów katecholamin) oraz samych katecholamin. Potwierdzenie biochemiczne jest kluczowe, a następnie wykonuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa (CT) lub rezonans magnetyczny (MRI) jamy brzusznej, aby zlokalizować guz.

Leczenie i rokowania – ścieżka do zdrowia

Główną metodą leczenia guza chromochłonnego jest chirurgiczne usunięcie (adrenalektomia). Jest to procedura wymagająca szczególnego przygotowania pacjenta. Przed operacją konieczne jest zastosowanie farmakoterapii (tzw. blokada alfa-adrenergiczna), która ma na celu ustabilizowanie ciśnienia krwi i zapobieżenie niebezpiecznym skokom podczas zabiegu. Dzięki odpowiedniemu przygotowaniu i doświadczonemu zespołowi chirurgicznemu, rokowania po usunięciu guza są zazwyczaj bardzo dobre. Należy jednak pamiętać o regularnych kontrolach, zwłaszcza w przypadkach, gdy guz ma charakter złośliwy (choć to rzadkość) lub występuje w ramach zespołów genetycznych.

Ciekawostka: Dawniej o guzie chromochłonnym często mówiono w kontekście "reguły 10%": 10% guzów jest złośliwych, 10% występuje obustronnie, 10% jest zlokalizowanych poza nadnerczami, a 10% dotyczy dzieci. Choć współczesna wiedza medyczna nieco modyfikuje te proporcje, reguła ta pozostaje ciekawym świadectwem historycznego podejścia do tego rzadkiego schorzenia.

Choroby nadnerczy, a w szczególności guz chromochłonny, stanowią złożone wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. Ich zrozumienie i wczesne rozpoznanie są kluczowe dla skutecznego leczenia i poprawy jakości życia pacjentów. Pamiętajmy, że nasz organizm często wysyła sygnały – warto nauczyć się je interpretować i szukać pomocy u specjalistów.