Co oznacza symbol BC?

Spotykamy się z nim w książkach historycznych, na wystawach muzealnych i w filmach dokumentalnych. Tajemniczy skrót BC, umieszczany przy datach, wydaje się oczywisty, ale czy na pewno rozumiemy jego pełne znaczenie, historię i współczesne, bardziej neutralne alternatywy? Zagłębmy się w świat chronologii, by odkryć, co tak naprawdę kryje się za tymi dwiema literami i dlaczego dzisiejsza nauka coraz chętniej sięga po inne oznaczenia.

Co Oznacza Skrót BC?

Skrót BC pochodzi z języka angielskiego i oznacza "Before Christ", co po polsku tłumaczymy jako "przed Chrystusem". Jest to fundamentalny element tak zwanego systemu dionizyjskiego, który stał się najpopularniejszym sposobem liczenia lat na świecie. System ten opiera się na roku narodzin Jezusa Chrystusa, który został uznany za rok pierwszy. Wszystkie wydarzenia, które miały miejsce przed tą datą, oznaczane są właśnie skrótem BC, a lata liczone są "wstecz". Na przykład, rok 753 BC to rok założenia Rzymu, który wydarzył się 753 lata przed narodzinami Chrystusa.

W polskiej historiografii i edukacji powszechnie stosujemy odpowiednik tego skrótu, czyli p.n.e., co rozwija się jako "przed naszą erą". Jest to określenie bardziej neutralne światopoglądowo, o czym opowiemy w dalszej części artykułu.

Era Dionizyjska – Krótka Historia

System liczenia lat od narodzin Chrystusa został wprowadzony w VI wieku przez mnicha Dionizjusza Mniejszego (Dionysius Exiguus). Jego celem było precyzyjne ustalenie daty Wielkanocy. Co ciekawe, system ten upowszechnił się w Europie dopiero kilkaset lat później, głównie dzięki anglosaskiemu historykowi Bedzie Czcigodnemu. Warto dodać, że Dionizjusz w swoich obliczeniach prawdopodobnie pomylił się o kilka lat, co oznacza, że historyczny Jezus urodził się najpewniej między 6 a 4 rokiem p.n.e. – paradoksalnie, kilka lat "przed Chrystusem" według jego własnego systemu.

A co ze skrótem AD?

Uzupełnieniem dla BC jest skrót AD, pochodzący z łaciny od zwrotu "Anno Domini", czyli "Roku Pańskiego". Oznacza on lata liczone od narodzin Chrystusa. Ważne jest, aby pamiętać, że AD nie oznacza "After Death" (po śmierci), co jest częstym błędem. W języku polskim używamy po prostu określenia "naszej ery" (n.e.) lub często pomijamy je całkowicie, zakładając, że data bez żadnego oznaczenia (np. 2024) odnosi się właśnie do naszej ery.

Nowoczesne i Neutralne Alternatywy: BCE i CE

Współczesna nauka, dążąc do jak największej obiektywności i neutralności kulturowej, coraz częściej zastępuje religijne skróty BC i AD ich świeckimi odpowiednikami. Są to:

• BCE – "Before the Common Era" (przed erą powszechną/wspólną).
• CE – "Common Era" (era powszechna/wspólna).

Te skróty są dziś standardem w wielu publikacjach naukowych i akademickich na całym świecie. Ich największą zaletą jest uniwersalność – nie odwołują się do żadnej konkretnej religii, co czyni je bardziej inkluzywnymi dla ludzi różnych wyznań i kultur. Co najważniejsze, system numeracji lat pozostaje dokładnie taki sam. Rok 500 BC to ten sam rok co 500 BCE, a 2024 AD to po prostu 2024 CE.

Ciekawostki Chronologiczne

1. Brak roku zerowego: W systemie dionizyjskim nie istnieje rok "0". Po roku 1 BC następuje od razu rok 1 AD. To ważna informacja przy obliczaniu odstępów czasu. Na przykład, okres od 1 stycznia 50 BC do 1 stycznia 50 AD trwał 99 lat, a nie 100.
2. Polska neutralność: Jak już wspomniano, w języku polskim od dawna używamy neutralnych form "przed naszą erą" (p.n.e.) i "naszej ery" (n.e.), co stawia nas w awangardzie światopoglądowej neutralności w chronologii.
3. Inne systemy liczenia lat: Warto pamiętać, że nasz system nie jest jedynym. W kalendarzu żydowskim mamy obecnie ponad 5780 rok, a w świecie muzułmańskim ponad 1440. Pokazuje to, jak różnorodnie ludzkość postrzega i mierzy czas.

Podsumowując, skrót BC jest kluczowym elementem systemu datowania, który zdominował świat, ale jego religijne korzenie sprawiają, że coraz chętniej zastępowany jest przez neutralne BCE. Zrozumienie tych niuansów pozwala nie tylko lepiej czytać historyczne daty, ale także docenić, jak język i nauka ewoluują, by stawać się bardziej uniwersalne i dostępne dla wszystkich.