Co pobiera się na EDTA?

W gabinecie zabiegowym, obok pielęgniarki i igły, królują probówki – małe, kolorowe naczynia, które kryją w sobie klucz do wielu informacji o naszym zdrowiu. Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego niektóre z nich mają fioletowy korek? To właśnie probówki z EDTA, niezastąpione w diagnostyce. Dziś przyjrzymy się bliżej, do jakich badań są one przeznaczone i dlaczego są tak ważne.

Czym jest EDTA i dlaczego jest kluczowe w medycynie?

EDTA, czyli kwas etylenodiaminotetraoctowy, to substancja chemiczna, która pełni rolę antykoagulantu – środka zapobiegającego krzepnięciu krwi. Kiedy krew opuszcza nasze żyły, naturalnie zaczyna krzepnąć, tworząc skrzep. W laboratorium, aby przeprowadzić precyzyjne badania, potrzebna jest krew w stanie płynnym, niezmienionym. I tu z pomocą przychodzi EDTA. Jego unikalna właściwość polega na wiązaniu jonów wapnia, które są niezbędne w procesie krzepnięcia krwi. Bez wapnia kaskada krzepnięcia zostaje zatrzymana, a krew pozostaje płynna, co umożliwia dokładną analizę jej składników.

Jakie badania wykonuje się z krwi pobranej na EDTA?

Probówki z EDTA, łatwo rozpoznawalne po fioletowym korku, są przeznaczone do szerokiego spektrum badań hematologicznych i molekularnych. Ich rola jest absolutnie fundamentalna w codziennej diagnostyce laboratoryjnej.

Morfologia krwi obwodowej

To bez wątpienia najczęstsze badanie, do którego wykorzystuje się krew z EDTA. Morfologia, czyli ogólne badanie krwi, dostarcza kompleksowych informacji o ilości i jakości elementów morfotycznych krwi:

• Erytrocyty (czerwone krwinki) – ich liczba i parametry (np. hemoglobina, hematokryt) są kluczowe w diagnostyce anemii czy poliglobulii.
• Leukocyty (białe krwinki) – ich całkowita liczba oraz rozmaz (neutrofile, limfocyty, monocyty, eozynofile, bazofile) wskazują na infekcje, stany zapalne, alergie czy choroby układu krwiotwórczego.
• Trombocyty (płytki krwi) – ich liczba jest ważna w ocenie ryzyka krwawień lub zakrzepicy.

Dzięki EDTA, krew pozostaje płynna, a komórki zachowują swój kształt i strukturę, co jest niezbędne do ich prawidłowej oceny pod mikroskopem lub przez automatyczne analizatory.

Grupa krwi i badania zgodności

Krew pobrana do probówki z EDTA jest również standardowo używana do oznaczania grupy krwi (układ ABO i Rh) oraz do wykonywania badań zgodności przed transfuzją. Antykoagulant zapobiega aglutynacji (zlepianiu się) krwinek, co pozwala na precyzyjne określenie ich antygenów.

Badania molekularne i genetyczne

Współczesna medycyna wykorzystuje EDTA do pobierania próbek krwi do izolacji DNA i RNA. Stabilizuje on materiał genetyczny, co jest kluczowe w diagnostyce chorób genetycznych, badaniach ojcostwa czy w onkologii.

Inne specjalistyczne badania

Chociaż rzadziej, EDTA może być wykorzystywane do innych badań, takich jak np. oznaczanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c) w monitorowaniu cukrzycy, choć w tym przypadku często preferuje się probówki z fluorkiem sodu. Ważne jest, aby zawsze stosować się do zaleceń laboratorium w kwestii rodzaju probówki.

Ciekawostki o probówkach z EDTA

• Kolor korka: Fioletowy korek to międzynarodowy standard dla probówek z EDTA. Pozwala to na szybką identyfikację i minimalizuje ryzyko pomyłek.
• Delikatne mieszanie: Po pobraniu krwi do probówki z EDTA, należy ją delikatnie odwrócić kilka razy (zazwyczaj 8-10 razy). Nie potrząsać! Ma to na celu dokładne wymieszanie krwi z antykoagulantem, zapobiegając powstawaniu mikroskrzepów, które mogłyby zafałszować wyniki.
• Różne stężenia: Istnieją probówki z różnymi stężeniami EDTA (np. K2EDTA, K3EDTA). Wybór zależy od specyfiki badania i preferencji laboratorium.

Podsumowanie: Niezbędny element diagnostyki

Probówka z EDTA to znacznie więcej niż tylko naczynie na krew. To kluczowy element, który umożliwia wykonanie szerokiej gamy badań diagnostycznych, od podstawowej morfologii po zaawansowane analizy genetyczne. Pamiętając o jej przeznaczeniu i specyfice, możemy docenić, jak ważną rolę odgrywa w procesie dbania o nasze zdrowie. Następnym razem, widząc fioletowy korek, będziesz wiedział, co się w nim kryje i do czego służy!