Co to jest marskość wątroby

Marskość wątroby to poważna, przewlekła choroba, która stopniowo wyniszcza ten niezwykle ważny organ. Często bywa nazywana „cichym zabójcą”, ponieważ przez długi czas może nie dawać żadnych wyraźnych objawów, a jej skutki są nieodwracalne. Zrozumienie, czym jest marskość i co ją powoduje, jest kluczowe dla profilaktyki i wczesnego rozpoznania, co może znacząco wpłynąć na jakość życia.

Czym jest marskość wątroby?

Marskość wątroby to zaawansowane stadium przewlekłej choroby wątroby, charakteryzujące się nieodwracalnym uszkodzeniem jej struktury. W zdrowej wątrobie komórki są ułożone w regularne płaciki, co umożliwia sprawną pracę. W przypadku marskości, uszkodzone komórki wątroby (hepatocyty) są zastępowane przez tkankę łączną włóknistą, tworzącą blizny i guzki. Te zmiany zaburzają normalny przepływ krwi przez wątrobę i uniemożliwiają jej prawidłowe funkcjonowanie. Wątroba traci swoją zdolność do:

• Metabolizowania toksyn i leków.
• Produkcji białek, takich jak albumina i czynniki krzepnięcia.
• Magazynowania witamin i minerałów.
• Produkcji żółci niezbędnej do trawienia tłuszczów.

Proces ten prowadzi do stopniowej niewydolności wątroby, a w konsekwencji może zagrażać życiu.

Główne przyczyny marskości

Marskość wątroby nie jest chorobą samą w sobie, lecz konsekwencją długotrwałych uszkodzeń wątroby. Istnieje wiele czynników, które mogą do niej doprowadzić. Najczęściej spotykane to:

Nadmierne spożycie alkoholu

Alkohol jest jedną z najczęstszych przyczyn marskości wątroby w krajach rozwiniętych. Długotrwałe i nadmierne picie alkoholu prowadzi do uszkodzenia komórek wątroby, stanu zapalnego (alkoholowe zapalenie wątroby), a w końcu do zwłóknienia i marskości. Ciekawostka: Nie każda osoba pijąca alkohol zachoruje na marskość, ale ryzyko wzrasta proporcjonalnie do ilości i długości spożywania.

Wirusowe zapalenie wątroby

Przewlekłe zakażenie wirusami zapalenia wątroby typu B (HBV) i C (HCV) jest kolejną główną przyczyną. Wirusy te atakują komórki wątroby, powodując przewlekły stan zapalny, który z czasem prowadzi do zwłóknienia i marskości. Ważne: Dostępne są szczepionki przeciwko HBV, a HCV jest obecnie wyleczalny w większości przypadków.

Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby (NAFLD/NASH)

To coraz bardziej powszechna przyczyna marskości, zwłaszcza w społeczeństwach z rosnącą epidemią otyłości i cukrzycy typu 2. Polega na gromadzeniu się tłuszczu w wątrobie (stłuszczenie), co może prowadzić do stanu zapalnego (NASH – niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby), a następnie do zwłóknienia i marskości. Przykład: Osoby z nadwagą, insulinoopornością czy wysokim poziomem cholesterolu są w grupie ryzyka.

Inne, rzadsze przyczyny

• Choroby autoimmunologiczne: Takie jak autoimmunologiczne zapalenie wątroby, pierwotna marskość żółciowa (PBC) czy pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych (PSC).
• Choroby genetyczne: Hemochromatoza (nadmierne gromadzenie żelaza), choroba Wilsona (nadmierne gromadzenie miedzi), niedobór alfa-1 antytrypsyny.
• Długotrwałe uszkodzenia dróg żółciowych: Na przykład z powodu kamicy żółciowej lub wad wrodzonych.
• Niektóre leki i toksyny: Długotrwałe stosowanie niektórych leków lub narażenie na toksyny może uszkodzić wątrobę.

Objawy i diagnostyka

W początkowych stadiach marskość wątroby często przebiega bezobjawowo. Wątroba jest narządem o dużej zdolności regeneracyjnej, co sprawia, że przez długi czas może funkcjonować pomimo uszkodzeń. Kiedy jednak uszkodzenia stają się rozległe, pojawiają się objawy, które mogą obejmować:

• Zmęczenie i osłabienie.
• Utratę apetytu i spadek masy ciała.
• Nudności i wymioty.
• Ból w prawym podżebrzu.
• Żółtaczkę (zażółcenie skóry i białek oczu).
• Świąd skóry.
• Obrzęki nóg i kostek.
• Wodobrzusze (nagromadzenie płynu w jamie brzusznej).
• Łatwe siniaczenie i krwawienia.
• Zaburzenia świadomości i pamięci (encefalopatia wątrobowa).

Diagnostyka marskości obejmuje badania krwi (enzymy wątrobowe, bilirubina, albumina, czynniki krzepnięcia), badania obrazowe (USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), a także elastografię wątroby (ocena stopnia zwłóknienia). Ostateczne potwierdzenie marskości często wymaga biopsji wątroby.

Leczenie i profilaktyka

Niestety, marskość wątroby jest stanem nieodwracalnym, co oznacza, że uszkodzonej tkanki wątrobowej nie da się przywrócić do stanu pierwotnego. Leczenie skupia się na:

1. Zatrzymaniu progresji choroby: Eliminacja przyczyny, np. zaprzestanie picia alkoholu, leczenie wirusowego zapalenia wątroby, kontrola cukrzycy i otyłości.
2. Łagodzeniu objawów i powikłań: Leki moczopędne na wodobrzusze i obrzęki, dieta niskosodowa, leki na świąd, leczenie encefalopatii wątrobowej.
3. Monitorowaniu i wczesnym wykrywaniu raka wątrobowokomórkowego: Osoby z marskością mają zwiększone ryzyko rozwoju tego nowotworu.

W zaawansowanych przypadkach, gdy wątroba przestaje funkcjonować, jedyną opcją ratującą życie może być przeszczepienie wątroby.

Profilaktyka jest kluczowa i obejmuje:

• Umiarkowane spożycie alkoholu lub całkowita abstynencja.
• Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
• Zdrowy styl życia: zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, utrzymanie prawidłowej masy ciała.
• Unikanie nadużywania leków i narażenia na toksyny.
• Regularne badania kontrolne, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka.

Pamiętaj, że wczesne rozpoznanie i interwencja mogą znacząco spowolnić postęp choroby i poprawić rokowania. Dbaj o swoją wątrobę, a ona zadba o Ciebie!