Cosa c’era prima del Lago di Garda?

Czy stojąc na brzegu Jeziora Garda, zastanawiałeś się kiedyś, co kryje się pod jego lazurową taflą? Nie chodzi tylko o głębiny, ale o czas – o tysiące lat, które ukształtowały ten niezwykły krajobraz. Zapraszamy w podróż do epoki, gdy w miejscu dzisiejszych malowniczych miasteczek królował gigantyczny lodowiec, rzeźbiąc dolinę, którą dziś wypełnia największe jezioro Włoch.

Kraina lodu u stóp Alp

Aby zrozumieć, co było przed Jeziorem Garda, musimy cofnąć się w czasie o kilkaset tysięcy lat, do epoki plejstocenu, znanej powszechnie jako epoka lodowcowa. Wówczas to potężne masy lodu spływały z alpejskich szczytów, formując gigantyczne lodowce. Jednym z nich był ogromny lodowiec Paleo-Adygi, który niczym potężna rzeka lodu, wypełniał dolinę, w której dziś znajduje się jezioro. Jego grubość w niektórych miejscach przekraczała 1000 metrów, a jego siła była w stanie kruszyć i przesuwać całe góry materiału skalnego.

Rzeźbiarz krajobrazu: Jak powstała dolina?

Przed nadejściem lodowca, w tym miejscu prawdopodobnie płynęła rzeka, która przez miliony lat drążyła swój szlak w alpejskich skałach. Jednak to właśnie lodowiec był głównym architektem dzisiejszego krajobrazu. Przesuwając się z ogromną siłą, pogłębiał i poszerzał istniejącą dolinę rzeczną, nadając jej charakterystyczny kształt litery "U", który jest typowy dla dolin polodowcowych. To nie był proces gwałtowny, lecz powolne, tysiącletnie szlifowanie terenu, które pozostawiło po sobie niezatarty ślad.

Dowody zapisane w skałach

Skąd mamy pewność, że to dzieło lodowca? Geologia dostarcza nam niezbitych dowodów, które można zobaczyć gołym okiem, spacerując wokół jeziora:

• Amfiteatr morenowy: Na południowym krańcu jeziora, w okolicach miast takich jak Desenzano del Garda czy Peschiera, rozciąga się imponujący łuk wzgórz. To tak zwane moreny czołowe – wały materiału skalnego (głazów, żwiru, piasku), które lodowiec pchał przed sobą niczym spychacz. Gdy lodowiec zaczął się cofać, pozostawił ten materiał, tworząc naturalną zaporę.
• Głazy narzutowe: W okolicy można znaleźć olbrzymie bloki skalne, które geologicznie nie pasują do otoczenia. Zostały one przetransportowane przez lodowiec z wyższych partii Alp i porzucone, gdy lód stopniał.
• Rysy lodowcowe: Na odsłoniętych skałach wciąż można dostrzec podłużne zadrapania i wygładzenia, będące śladem po przesuwającej się masie lodu i wmarzniętych w nią odłamkach skalnych.

Gdy lód ustąpił: Narodziny jeziora

Około 10 000 lat temu, wraz z końcem ostatniego zlodowacenia, klimat zaczął się ocieplać. Gigantyczny lodowiec topniał, uwalniając niewyobrażalne ilości wody. Woda ta zaczęła gromadzić się w wyrzeźbionej przez lód dolinie. Wspomniana wcześniej naturalna zapora z moren na południu uniemożliwiła jej swobodny odpływ. W ten sposób, w zagłębieniu pozostawionym przez lodowiec, narodziło się Jezioro Garda – jedno z najpiękniejszych i najgłębszych jezior polodowcowych w Europie.

Ciekawostka: Gdzie podziała się rzeka?

Co ciekawe, lodowiec podążał dawnym korytem rzeki Adygi. Jednak po jego ustąpieniu, masy materiału morenowego zablokowały jej dawną drogę na południe. W efekcie Adyga znalazła nowe, łatwiejsze ujście na wschód, przez dolinę Vallagarina, którą płynie do dziś. Jedynym naturalnym odpływem Jeziora Garda stała się rzeka Mincio, która wypływa z niego na południu w Peschiera del Garda.

Pierwsi mieszkańcy krajobrazu po lodowcu

Po ustąpieniu lodu jałowy krajobraz szybko zaczął pokrywać się roślinnością, a za nią przybyły zwierzęta i wreszcie człowiek. Żyzne tereny wokół nowego jeziora i obfitość wody stworzyły idealne warunki do osadnictwa. Dowodem na to są prehistoryczne osady palowe (tzw. palafity), których pozostałości odkryto w wielu miejscach na dnie i brzegach jeziora. Te unikalne stanowiska archeologiczne zostały wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO, stanowiąc fascynujące świadectwo życia pierwszych społeczności nad Gardą.

Następnym razem, gdy będziesz podziwiać błękitną toń Jeziora Garda, spójrz na otaczające je wzgórza i strome zbocza. Pamiętaj, że nie patrzysz na zwykły krajobraz, lecz na monumentalne dzieło sztuki stworzone przez lód i czas – pamiątkę po potężnych siłach natury, które ukształtowały ten zakątek świata.