Czy egzema i łuszczycą to jest to samo?

Czerwona, swędząca i łuszcząca się skóra to problem, który potrafi skutecznie obniżyć komfort życia. Wiele osób, widząc takie objawy, od razu myśli o alergii lub egzemie. Inni z kolei podejrzewają łuszczycę. Choć na pierwszy rzut oka obie choroby mogą wyglądać podobnie, w rzeczywistości są to dwa zupełnie różne schorzenia, o odmiennych przyczynach i wymagające innego podejścia terapeutycznego. Zrozumienie tych różnic jest kluczowe dla skutecznego leczenia i odzyskania kontroli nad własną skórą.

Podstawowe różnice w wyglądzie zmian

Choć zarówno egzema (najczęściej w postaci atopowego zapalenia skóry – AZS), jak i łuszczyca objawiają się stanem zapalnym skóry, ich wygląd jest charakterystyczny i dla wprawnego oka dermatologa łatwy do rozróżnienia. W przypadku egzemy, skóra jest zazwyczaj intensywnie czerwona, sucha, a w okresach zaostrzeń może dochodzić do powstawania drobnych pęcherzyków wypełnionych płynem surowiczym, które po pęknięciu tworzą sączące się ranki i strupki. Zmiany często lokalizują się w zgięciach łokciowych i kolanowych, na twarzy oraz szyi. Z kolei łuszczyca to przede wszystkim wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry, czerwone lub różowe grudki, pokryte grubą, srebrzystobiałą łuską. Zmiany te, nazywane blaszkami łuszczycowymi, najczęściej pojawiają się na łokciach, kolanach, owłosionej skórze głowy oraz w dolnej części pleców.

Co leży u podłoża choroby?

Kluczowa różnica między egzemą a łuszczycą tkwi w ich przyczynach. To fundamentalna wiedza, która determinuje całą strategię leczenia.

Egzema – gdy bariera ochronna zawodzi

Egzema, a zwłaszcza AZS, jest chorobą o podłożu genetycznym, związaną z nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na czynniki zewnętrzne. U jej podstaw leży defekt bariery naskórkowej, która staje się nieszczelna i przepuszczalna dla alergenów (np. roztoczy kurzu domowego, pyłków) oraz substancji drażniących (np. detergentów, wełny). Organizm reaguje na te czynniki nadmierną produkcją przeciwciał i rozwojem stanu zapalnego. To dlatego egzema często współwystępuje z innymi schorzeniami atopowymi, takimi jak astma czy alergiczny nieżyt nosa.

Łuszczyca – atak na własne komórki

Łuszczyca to klasyczna choroba autoimmunologiczna. Oznacza to, że układ odpornościowy, zamiast chronić organizm przed infekcjami, zaczyna błędnie atakować zdrowe komórki skóry. Ten atak wysyła sygnał do nadmiernie szybkiej produkcji nowych komórek naskórka. W normalnych warunkach cykl odnowy naskórka trwa około 28 dni. U chorych na łuszczycę jest on skrócony do zaledwie 3-4 dni. Nowe komórki narastają tak szybko, że stare nie nadążają się złuszczać, tworząc charakterystyczne, grube łuski.

Świąd, który doprowadza do szału

Obie choroby wiążą się z uciążliwym świądem, jednak jego charakter może być nieco inny. W przypadku egzemy świąd jest często opisywany jako dominujący i niezwykle intensywny, prowadzący do niekontrolowanego drapania. Tworzy to mechanizm błędnego koła: drapanie uszkadza i tak już osłabioną barierę naskórkową, co nasila stan zapalny i potęguje uczucie swędzenia. Pacjenci z łuszczycą również odczuwają świąd, ale często towarzyszy mu uczucie pieczenia, kłucia, a nawet bólu w obrębie zmian skórnych.

Diagnostyka to podstawa

Nigdy nie należy diagnozować się samodzielnie. Pomylenie egzemy z łuszczycą i zastosowanie nieodpowiedniego leczenia może nie tylko nie przynieść poprawy, ale wręcz zaszkodzić. Podstawą jest wizyta u dermatologa, który na podstawie wywiadu i badania dermatoskopowego postawi właściwą diagnozę. Czasem konieczne może być pobranie wycinka skóry do badania histopatologicznego. Pamiętaj, że leczenie obu chorób, choć w pewnych aspektach podobne (np. stosowanie emolientów do nawilżania skóry), w dużej mierze opiera się na zupełnie innych grupach leków. W łuszczycy stosuje się m.in. preparaty hamujące nadmierny podział komórek czy nowoczesne leczenie biologiczne, które nie mają zastosowania w typowej egzemie.

Ciekawostka – objaw Koebnera

Istnieje zjawisko zwane objawem Koebnera, które może występować w obu chorobach. Polega ono na tym, że w miejscu urazu mechanicznego zdrowej skóry (np. zadrapania, otarcia) po pewnym czasie pojawiają się nowe zmiany chorobowe. To fascynujący dowód na to, jak reaktywna jest skóra w obu schorzeniach, jednak nawet w tym przypadku charakter nowo powstałych zmian będzie inny – w łuszczycy pojawi się typowa blaszka z łuską, a w egzemie – ognisko wyprysku.