Czy kserokopia jest dokumentem KPK?

Wyobraź sobie salę sądową. Stajesz przed sądem, a kluczowym dowodem w sprawie jest ważna umowa. W ręku trzymasz jednak tylko jej kserokopię. Czy taki świstek papieru ma jakąkolwiek moc prawną w procesie karnym? Czy może zostać uznany za pełnoprawny dokument? To pytanie, choć z pozoru proste, w praktyce prawnej budzi wiele wątpliwości i może zadecydować o losach całego postępowania. Zanurzmy się w meandry Kodeksu postępowania karnego (KPK), by raz na zawsze rozwiać te niejasności.

Definicja dokumentu w świetle prawa karnego

Aby zrozumieć status kserokopii, musimy najpierw sięgnąć do fundamentalnej definicji. Choć szukamy odpowiedzi w kontekście Kodeksu postępowania karnego, to definicję legalną dokumentu znajdziemy w Kodeksie karnym, a dokładnie w art. 115 § 14. Zgodnie z tym przepisem, dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mającej znaczenie prawne. Kluczowe są tu dwa elementy: nośnik informacji oraz jego znaczenie prawne.

Kserokopia a status dokumentu

Przechodząc do sedna – czy zwykła, nieuwierzytelniona kserokopia spełnia powyższą definicję? W zdecydowanej większości przypadków odpowiedź brzmi: nie. Sąd Najwyższy i doktryna prawnicza stoją na stanowisku, że kserokopia jest jedynie technicznym odwzorowaniem, swego rodzaju „fotografią” oryginału. Sama w sobie nie jest nośnikiem, z którym związane jest jakieś prawo – tym nośnikiem jest oryginał. Zwykła kserokopia nie gwarantuje autentyczności, nie wiemy, czy nie została zmodyfikowana lub czy wiernie oddaje treść pierwowzoru.

Kiedy kserokopia zyskuje na znaczeniu?

Sytuacja zmienia się diametralnie, gdy kserokopia zostanie odpowiednio uwierzytelniona. Mowa tu o instytucji poświadczenia za zgodność z oryginałem. Kserokopia, na której uprawniona osoba (np. notariusz, adwokat, radca prawny występujący w sprawie, a także organ prowadzący postępowanie) umieści stosowną klauzulę, podpis i pieczęć, nabiera mocy prawnej. Taki uwierzytelniony odpis staje się pełnoprawnym dokumentem, który może być dowodem w sprawie karnej. To właśnie akt poświadczenia nadaje kopii cechy wiarygodności i autentyczności, których brakuje zwykłemu odbiciu ksero.

Wartość dowodowa kserokopii w procesie karnym

Co jednak w sytuacji, gdy dysponujemy wyłącznie zwykłą, nieuwierzytelnioną kserokopią? Czy jest ona całkowicie bezwartościowa? Nie do końca. Choć nie jest ona dokumentem w ścisłym tego słowa znaczeniu, sąd może ją potraktować jako tak zwany „inny środek dowodowy”. Oznacza to, że kserokopia może posłużyć jako informacja o istnieniu i potencjalnej treści oryginalnego dokumentu. Może stać się podstawą do zażądania od stron lub instytucji przedstawienia oryginału. Sąd oceni jej wiarygodność z dużą ostrożnością, ale nie musi jej całkowicie ignorować.

Przykład: W sprawie o groźby karalne pokrzywdzony przedstawia kserokopię listu z pogróżkami. Sąd nie potraktuje tej kserokopii jako dowodu z dokumentu, ale może na jej podstawie wszcząć dalsze czynności, np. zlecić policji odnalezienie oryginału listu lub przesłuchać świadków na okoliczność jego istnienia.

Praktyczne porady i ciekawostki

Na zakończenie warto zapamiętać kilka kluczowych zasad, które mogą okazać się niezwykle pomocne w praktyce.

• Zawsze dąż do oryginału: W postępowaniu karnym oryginalny dokument ma najwyższą wartość dowodową. Jest to złoty standard, którego nic nie zastąpi.
• Uwierzytelniaj kopie: Jeśli z jakiegoś powodu nie możesz przedstawić oryginału, zadbaj o to, by posiadana kopia była poświadczona za zgodność z oryginałem przez uprawniony do tego podmiot.
• Ciekawostka: Podrobienie lub przerobienie uwierzytelnionej kserokopii traktowane jest tak samo jak fałszerstwo oryginalnego dokumentu i stanowi przestępstwo z art. 270 Kodeksu karnego. Prawo bardzo poważnie podchodzi do kwestii autentyczności dowodów.

Podsumowując, zwykła kserokopia to za mało, by mogła samodzielnie pełnić funkcję dokumentu w procesie karnym. Jest jedynie bladym cieniem oryginału. Dopiero pieczęć i podpis uprawnionej osoby nadają jej moc, której potrzebuje, by stać się wiarygodnym dowodem na sali sądowej.