Czy pracodawca musi zapewnić pranie odzieży roboczej?

Wracasz po pracy do domu i stajesz przed dylematem: prać mocno zabrudzony kombinezon we własnej pralce, ryzykując jej zniszczenie, czy może jest to jednak obowiązek szefa? Kwestia prania odzieży roboczej budzi wiele wątpliwości zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Czas raz na zawsze wyjaśnić, co na ten temat mówią przepisy i kto tak naprawdę powinien ponosić koszty utrzymania służbowego stroju w czystości.

Co na to przepisy prawa?

Podstawowym aktem prawnym regulującym tę kwestię jest Kodeks pracy. Zgodnie z jego zapisami, to na pracodawcy spoczywa obowiązek dostarczenia pracownikowi odzieży i obuwia roboczego, jeśli jest to konieczne ze względu na warunki pracy lub wymagania higieniczno-sanitarne. Co jednak ważniejsze, art. 237⁷ § 2 Kodeksu pracy jasno stanowi, że pracodawca jest zobowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, a także zapewnić ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.

Kiedy pranie przez pracodawcę jest obowiązkowe?

Chociaż ogólna zasada nakłada obowiązek prania na pracodawcę, istnieją sytuacje, w których jest to absolutnie bezdyskusyjne. Prawo kategorycznie zabrania powierzania pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania odzieży roboczej, jeżeli w trakcie pracy uległa ona skażeniu środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi. W takich przypadkach, jak praca w laboratorium, szpitalu zakaźnym czy przy obsłudze toksycznych substancji, pracodawca musi bezwzględnie zorganizować ten proces we własnym zakresie lub zlecić go wyspecjalizowanej firmie. Przekazanie takiej skażonej odzieży pracownikowi do domu byłoby nie tylko nielegalne, ale i skrajnie niebezpieczne.

A co z innymi branżami?

W przypadku, gdy odzież robocza nie jest skażona niebezpiecznymi substancjami, ale np. mocno zabrudzona smarami (mechanik samochodowy) lub resztkami jedzenia (pracownik gastronomii), przepisy dopuszczają pewną elastyczność. Pracodawca może powierzyć obowiązek prania pracownikowi, ale wyłącznie za jego zgodą i pod warunkiem wypłacenia mu odpowiedniego ekwiwalentu pieniężnego.

Ekwiwalent pieniężny – czyli pieniądze zamiast prania

Wypłata ekwiwalentu za pranie odzieży roboczej to popularne i zgodne z prawem rozwiązanie, o ile spełnione są określone warunki. Nie może to być symboliczna złotówka doliczona do pensji. Ekwiwalent musi być ustalony w wysokości odpowiadającej rzeczywistym kosztom ponoszonym przez pracownika. Co należy wziąć pod uwagę przy jego obliczaniu?

1. Koszt wody i ścieków – zużycie wody podczas jednego cyklu prania.
2. Koszt energii elektrycznej – prąd zużyty przez pralkę.
3. Koszt środków piorących – proszki, płyny, odplamiacze, które często muszą być silniejsze niż te do codziennego użytku.
4. Amortyzacja pralki – częste pranie mocno zabrudzonej odzieży roboczej przyspiesza zużycie domowego sprzętu AGD.

Ciekawostka: Pracodawca nie może zmusić pracownika do przyjęcia ekwiwalentu. Jeśli pracownik się nie zgodzi, firma musi zorganizować pranie we własnym zakresie. Wysokość ekwiwalentu często jest ustalana w wewnętrznym regulaminie pracy lub w umowie z pracownikiem.

Podsumowanie kluczowych zasad

Aby uporządkować informacje, warto zapamiętać kilka kluczowych reguł dotyczących prania odzieży roboczej:

• Zasadą jest, że za pranie, konserwację i naprawę odzieży roboczej odpowiada pracodawca.
• Wyjątkiem jest możliwość powierzenia prania pracownikowi (za jego zgodą) i wypłata ekwiwalentu finansowego.
• Bezwzględny obowiązek prania przez pracodawcę występuje, gdy odzież została skażona substancjami chemicznymi, promieniotwórczymi lub zakaźnymi biologicznie.
• Ekwiwalent za pranie musi pokrywać realne koszty ponoszone przez pracownika, a nie być kwotą symboliczną.

Pamiętaj, dbałość o czystość i stan techniczny odzieży roboczej to nie tylko kwestia estetyki, ale przede wszystkim fundamentalny element bezpieczeństwa i higieny pracy. Zarówno pracownicy, jak i pracodawcy powinni znać swoje prawa i obowiązki w tym zakresie, aby zapewnić bezpieczne i komfortowe warunki w miejscu zatrudnienia.