Czy przebieranie się wlicza się do czasu pracy?

Kwestia tego, czy czas poświęcony na przebieranie się w uniform lub odzież roboczą powinien być wliczany do czasu pracy, budzi wiele dyskusji zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Choć na pierwszy rzut oka może wydawać się to drobnostką, ma istotne konsekwencje prawne i finansowe. Przyjrzyjmy się bliżej temu zagadnieniu, aby rozwiać wszelkie wątpliwości i zrozumieć, kiedy faktycznie przebieranie staje się integralną częścią obowiązków zawodowych.

Czym jest czas pracy?

Zgodnie z Kodeksem pracy, czasem pracy jest okres, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Kluczowe jest tu pojęcie "pozostawania w dyspozycji", które oznacza gotowość do świadczenia pracy. Zwykle czas pracy rozpoczyna się z chwilą przystąpienia do wykonywania obowiązków i kończy po ich zakończeniu. Ale co z czynnościami przygotowawczymi?

Kiedy przebieranie wlicza się do czasu pracy?

Nie zawsze przebieranie się jest czynnością prywatną. Istnieją sytuacje, w których staje się ono elementem niezbędnym do podjęcia pracy i wówczas powinno być traktowane jako czas pracy.

Wymóg pracodawcy

Jeżeli pracodawca narzuca noszenie określonego stroju (np. uniformu firmowego, odzieży służbowej, stroju BHP) i wymaga, by przebranie nastąpiło na terenie zakładu pracy, wówczas czas poświęcony na tę czynność może być wliczony do czasu pracy. Jest to szczególnie ważne w branżach, gdzie pracownik nie może rozpocząć pracy bez odpowiedniego przygotowania, np. w sterylnych warunkach.

Ochronna odzież

Kwestia odzieży ochronnej jest najbardziej klarowna. Jeśli pracownik musi ubrać specjalistyczną odzież roboczą lub ochronną (np. kombinezon, hełm, obuwie ochronne, fartuch laboratoryjny) ze względu na wymogi bezpieczeństwa i higieny pracy, a także ze względów sanitarnych czy technologicznych, czas poświęcony na te czynności jest traktowany jako czas pracy. Przykładem mogą być pracownicy budowlani, lekarze, kucharze czy pracownicy produkcji żywności.

Na terenie zakładu

Ważnym aspektem jest również miejsce przebierania. Jeżeli pracownik, ze względu na specyfikę pracy lub rodzaj odzieży, nie ma możliwości przebrania się w domu i musi to zrobić na terenie zakładu pracy (np. w szatni), czas ten również bywa uznawany za czas pracy. Ma to na celu uniknięcie przenoszenia zabrudzeń, substancji chemicznych czy patogenów poza miejsce pracy.

Kiedy przebieranie nie jest czasem pracy?

Istnieją jednak sytuacje, w których przebieranie się jest traktowane jako czynność osobista i nie wlicza się do czasu pracy.

Swoboda wyboru

Jeżeli pracodawca nie narzuca konkretnego stroju, a pracownik decyduje się na przebranie w firmie z własnych, prywatnych preferencji (np. dla wygody po dojeździe rowerem do pracy), czas ten nie jest czasem pracy. Pracownik mógłby równie dobrze przyjść do pracy już ubrany w odpowiedni strój.

Brak wymogu

Jeśli pracodawca wymaga jedynie schludnego i odpowiedniego do charakteru pracy ubioru (np. "business casual" w biurze), ale nie określa konkretnego uniformu, a pracownik może się przebrać w domu, wówczas czas na zmianę odzieży nie wchodzi w skład czasu pracy. Przykładem jest pracownik biurowy, który sam decyduje, co założy do pracy, pod warunkiem zachowania ogólnie przyjętych standardów.

Co na to orzecznictwo?

Orzecznictwo sądowe, w tym także wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, często podkreśla, że czynności przygotowawcze są częścią czasu pracy, jeżeli są niezbędne do wykonywania obowiązków i narzucone przez pracodawcę. W jednym ze słynnych wyroków TSUE stwierdzono, że czas poświęcony na dojazd pracowników serwisowych do miejsca pracy, gdy musieli oni podróżować pojazdami służbowymi wyposażonymi w narzędzia i materiały, był czasem pracy, ponieważ byli wówczas w dyspozycji pracodawcy. Podobnie jest z przebieraniem – jeśli jest ono niezbędne do rozpoczęcia pracy i nie może być wykonane poza miejscem pracy, często traktuje się je jako czas pracy.

Praktyczne wskazówki dla pracodawców i pracowników

• Dla pracodawców: Warto mieć jasno określone zasady dotyczące uniformów i odzieży ochronnej w regulaminie pracy. Precyzyjne określenie, czy i w jakich warunkach czas na przebieranie jest wliczany do czasu pracy, pozwoli uniknąć nieporozumień i sporów.
• Dla pracowników: Zapoznaj się z wewnętrznymi regulaminami firmy. W razie wątpliwości, porozmawiaj z działem HR lub swoim przełożonym. Zrozumienie swoich praw w tym zakresie jest kluczowe.

Podsumowując, kwestia wliczania przebierania się do czasu pracy nie jest jednoznaczna i zależy od wielu czynników, w tym przede wszystkim od wymogów pracodawcy i charakteru wykonywanej pracy. Kluczowe jest, czy czynność ta jest niezbędna do podjęcia obowiązków i czy pracownik pozostaje w tym czasie w dyspozycji pracodawcy. Jasna komunikacja i precyzyjne regulaminy są najlepszym sposobem na uniknięcie niejasności w tym obszarze.