Czym jest otyłość i jakie są jej rodzaje?

W dzisiejszych czasach, gdy tempo życia nabiera zawrotnej prędkości, a dostęp do przetworzonej żywności jest niemal nieograniczony, problem otyłości staje się coraz bardziej palący. Nie jest to jedynie kwestia estetyki, ale przede wszystkim poważna, przewlekła choroba, która zagraża zdrowiu i skraca życie. Zrozumienie, czym jest otyłość i jakie ma oblicza, to pierwszy krok do skutecznej walki z nią i odzyskania pełni zdrowia.

Otyłość: więcej niż tylko waga

Otyłość to stan charakteryzujący się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w organizmie, które prowadzi do upośledzenia zdrowia. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) diagnozuje się ją, gdy wskaźnik masy ciała (BMI) przekracza 30 kg/m². W przeciwieństwie do powszechnego przekonania, otyłość nie jest wyborem ani jedynie skutkiem braku silnej woli. To złożona choroba, wynikająca z interakcji wielu czynników, takich jak genetyka, środowisko, styl życia, a także aspekty psychologiczne i metaboliczne. Jej konsekwencje zdrowotne są dalekosiężne i mogą obejmować cukrzycę typu 2, choroby serca, nadciśnienie, niektóre typy nowotworów, bezdech senny oraz problemy ze stawami.

Jak mierzymy otyłość? Klasyfikacja BMI

Najczęściej stosowanym narzędziem do wstępnej oceny otyłości jest wskaźnik masy ciała BMI (Body Mass Index). Oblicza się go, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez kwadrat wzrostu (w metrach). Choć nie jest doskonały i nie uwzględnia składu ciała (np. masy mięśniowej), stanowi użyteczny punkt wyjścia do klasyfikacji:

• Nadwaga: BMI od 25,0 do 29,9 kg/m²
• Otyłość I stopnia: BMI od 30,0 do 34,9 kg/m²
• Otyłość II stopnia: BMI od 35,0 do 39,9 kg/m²
• Otyłość III stopnia (tzw. olbrzymia): BMI równe lub większe niż 40,0 kg/m²

Ciekawostka: Warto pamiętać, że BMI ma swoje ograniczenia. Sportowcy z dużą masą mięśniową mogą mieć wysokie BMI, mimo niskiego poziomu tkanki tłuszczowej. Dlatego ważna jest również ocena obwodu talii i ogólnego stanu zdrowia.

Rodzaje otyłości: gdzie gromadzi się tłuszcz?

Otyłość można klasyfikować nie tylko na podstawie BMI, ale także ze względu na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w organizmie. Ma to kluczowe znaczenie dla oceny ryzyka zdrowotnego.

Otyłość brzuszna (androidalna)

Ten typ otyłości często nazywany jest kształtem jabłka. Charakteryzuje się nagromadzeniem nadmiaru tkanki tłuszczowej głównie w okolicach brzucha i talii. Jest to najgroźniejszy typ otyłości pod względem metabolicznym, ponieważ tłuszcz gromadzący się w jamie brzusznej (tzw. tłuszcz trzewny) jest aktywny metabolicznie i wydziela substancje prozapalne. Zwiększa to ryzyko rozwoju:

• Cukrzycy typu 2
• Chorób sercowo-naczyniowych (nadciśnienie, miażdżyca)
• Zespołu metabolicznego
• Niektórych nowotworów

Do oceny otyłości brzusznej służy pomiar obwodu talii. U kobiet obwód talii powyżej 80 cm (a szczególnie powyżej 88 cm) i u mężczyzn powyżej 94 cm (a szczególnie powyżej 102 cm) wskazuje na podwyższone ryzyko zdrowotne.

Otyłość pośladkowo-udowa (gynoidalna)

Określana jako kształt gruszki, polega na gromadzeniu się tkanki tłuszczowej głównie w dolnych partiach ciała – na biodrach, pośladkach i udach. Choć jest mniej niebezpieczna pod kątem metabolicznym niż otyłość brzuszna, nadal stanowi problem zdrowotny. Otyłość gynoidalna może prowadzić do:

• Problemów ze stawami (kolanowymi, biodrowymi) z powodu obciążenia
• Żylaków kończyn dolnych
• Trudności w poruszaniu się

Tłuszcz zgromadzony w tych rejonach jest często trudniejszy do zrzucenia, ponieważ ma inną charakterystykę metaboliczną.

Inne aspekty klasyfikacji

Warto również wspomnieć o koncepcji "TOFI" (ang. Thin Outside Fat Inside), czyli o osobach, które mają prawidłową masę ciała i BMI, ale wysoki procent tkanki tłuszczowej i związane z tym zaburzenia metaboliczne. Pokazuje to, że sama waga nie zawsze jest pełnym obrazem zdrowia. Przyczyny otyłości mogą być także pierwotne (związane ze stylem życia i genetyką) lub wtórne (będące wynikiem innych chorób, np. endokrynologicznych, lub przyjmowanych leków).

Podsumowanie: zrozumienie to pierwszy krok

Otyłość to skomplikowana choroba o wielu obliczach. Zrozumienie jej definicji, klasyfikacji oraz rodzajów dystrybucji tkanki tłuszczowej jest kluczowe dla właściwej diagnozy i wyboru najskuteczniejszych metod leczenia. Pamiętaj, że walka z otyłością to proces, który często wymaga wsparcia specjalistów – lekarzy, dietetyków, psychologów i fizjoterapeutów. Nie bagatelizuj tego problemu; zadbaj o swoje zdrowie kompleksowo.