Diagnostyka i leczenie zespołu cieśni nadgarstka

Czy zdarzyło Ci się kiedyś obudzić w nocy z drętwiejącymi dłońmi? A może odczuwasz mrowienie i ból w nadgarstkach po długiej pracy przy komputerze? Te niepokojące objawy mogą świadczyć o zespole cieśni nadgarstka – dolegliwości, która dotyka miliony ludzi na całym świecie, często wpływając na jakość życia i zdolność do wykonywania codziennych czynności. Rozpoznanie i odpowiednie leczenie są kluczowe, aby zapobiec trwałym uszkodzeniom i przywrócić pełną sprawność.

Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to schorzenie neurologiczne, które powstaje w wyniku ucisku nerwu pośrodkowego w kanale nadgarstka. Kanał ten to ciasna przestrzeń anatomiczna w nadgarstku, ograniczona kośćmi nadgarstka i więzadłem poprzecznym nadgarstka. Przebiegają przez niego nerw pośrodkowy oraz dziewięć ścięgien mięśni zginaczy palców. Kiedy z jakiegoś powodu (np. obrzęku, stanu zapalnego, powtarzających się ruchów) przestrzeń w kanale zmniejsza się, nerw pośrodkowy staje się uciskany, co prowadzi do charakterystycznych objawów. To jedna z najczęstszych neuropatii uciskowych.

Objawy: Kiedy podejrzewać cieśń nadgarstka?

Objawy ZCN zazwyczaj rozwijają się stopniowo i mogą nasilać się z czasem. Warto zwrócić uwagę na następujące sygnały:

• Drętwienie i mrowienie: Najczęściej w kciuku, palcu wskazującym, środkowym oraz połowie palca serdecznego. Często budzą pacjenta w nocy.
• Ból: Może promieniować od nadgarstka do dłoni, a nawet do przedramienia i ramienia. Zwykle nasila się podczas aktywności wymagających zginania nadgarstka lub chwytania.
• Osłabienie siły mięśniowej: Trudności z utrzymaniem przedmiotów, upuszczanie ich, osłabienie chwytu.
• Zmniejszona precyzja ruchów: Problemy z wykonywaniem drobnych czynności, takich jak zapinanie guzików czy pisanie.
• Uczucie obrzęku: Pomimo braku widocznego obrzęku, pacjenci często odczuwają "spuchnięcie" dłoni.

Ciekawostka: Objawy często nasilają się po długim okresie bezruchu, np. po przebudzeniu, lub po powtarzalnych czynnościach, takich jak pisanie na klawiaturze, szycie czy jazda na rowerze.

Diagnostyka: Jak potwierdzić diagnozę?

Prawidłowa diagnoza jest kluczowa dla skutecznego leczenia. Lekarz przeprowadzi wywiad medyczny i badanie fizykalne, które może obejmować:

• Test Phalena: Zgięcie nadgarstków i utrzymanie tej pozycji przez około minutę. Pojawienie się drętwienia lub mrowienia jest pozytywnym wynikiem.
• Test Tinela: Opukiwanie okolicy nerwu pośrodkowego w nadgarstku. Jeśli wywołuje to uczucie mrowienia lub "prądu", test jest pozytywny.

Potwierdzenie diagnozy często wymaga badań dodatkowych:

• Badanie przewodnictwa nerwowego (ENG) i elektromiografia (EMG): To złoty standard diagnostyki ZCN. Pozwalają ocenić szybkość przewodzenia impulsów w nerwie pośrodkowym i wykluczyć inne przyczyny objawów.
• USG nadgarstka: Może pokazać obrzęk nerwu pośrodkowego lub inne zmiany anatomiczne w kanale nadgarstka.

Opcje leczenia: Od zachowawczych po chirurgiczne

Wybór metody leczenia zależy od stopnia zaawansowania choroby, nasilenia objawów i indywidualnych preferencji pacjenta. Wczesne rozpoczęcie leczenia jest zawsze preferowane.

Leczenie zachowawcze

Jest to pierwsza linia obrony w przypadku łagodnych lub umiarkowanych objawów:

• Odpoczynek i modyfikacja aktywności: Ograniczenie lub unikanie czynności nasilających objawy.
• Szyny unieruchamiające nadgarstek: Noszone głównie w nocy, utrzymują nadgarstek w neutralnej pozycji, co zmniejsza ucisk na nerw.
• Leki przeciwzapalne: Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) mogą pomóc w redukcji bólu i obrzęku.
• Iniekcje kortykosteroidów: Wstrzyknięcie sterydów do kanału nadgarstka może przynieść szybką, choć często tymczasową ulgę, zmniejszając stan zapalny.
• Fizjoterapia: Ćwiczenia rozciągające, wzmacniające i manualne techniki mogą poprawić elastyczność tkanek i zmniejszyć ucisk.

Leczenie operacyjne

Gdy leczenie zachowawcze nie przynosi ulgi, objawy są ciężkie, lub występują objawy osłabienia mięśni i zaników, rozważa się operację. Celem jest odbarczenie nerwu pośrodkowego.

• Otwarta operacja odbarczenia kanału nadgarstka: Polega na wykonaniu niewielkiego nacięcia w dłoni i przecięciu więzadła poprzecznego nadgarstka, co zwiększa przestrzeń dla nerwu.
• Endoskopowa operacja odbarczenia kanału nadgarstka: Wykonuje się jedno lub dwa małe nacięcia, przez które wprowadza się endoskop i narzędzia do przecięcia więzadła. Jest to metoda mniej inwazyjna, często wiążąca się z szybszym powrotem do zdrowia.

Skuteczność operacji jest wysoka, a większość pacjentów odczuwa znaczną poprawę. Okres rekonwalescencji trwa zazwyczaj kilka tygodni, a pełna siła i czucie mogą wracać stopniowo.

Profilaktyka: Jak zminimalizować ryzyko?

Chociaż nie zawsze można całkowicie zapobiec ZCN, istnieją kroki, które można podjąć, aby zmniejszyć ryzyko:

• Ergonomia stanowiska pracy: Upewnij się, że klawiatura i mysz są ustawione w sposób naturalny dla nadgarstków, które powinny być proste. Używaj podkładek pod nadgarstki.
• Regularne przerwy i ćwiczenia: Co godzinę rób krótkie przerwy, aby rozciągnąć i poruszyć dłońmi oraz nadgarstkami.
• Unikanie powtarzalnych ruchów: Jeśli to możliwe, zmieniaj pozycję dłoni i używaj różnych narzędzi.
• Utrzymanie prawidłowej postawy: Dobra postawa może zmniejszyć obciążenie kręgosłupa i nerwów.
• Kontrola chorób współistniejących: Cukrzyca, niedoczynność tarczycy czy reumatoidalne zapalenie stawów zwiększają ryzyko ZCN, dlatego ich leczenie jest ważne.

Życie z cieśnią nadgarstka: Porady na co dzień

Nawet po leczeniu, ważne jest, aby słuchać swojego ciała i stosować się do zaleceń lekarza. Wprowadzenie zdrowych nawyków może zapobiec nawrotom.

• Używaj narzędzi adaptacyjnych: Grubsze uchwyty, ergonomiczne myszy czy klawiatury mogą zmniejszyć obciążenie.
• Unikaj długotrwałego zginania nadgarstka: Zwracaj uwagę na pozycję dłoni podczas snu, czytania czy prowadzenia samochodu.
• Regularne ćwiczenia: Wykonuj zalecone przez fizjoterapeutę ćwiczenia, aby utrzymać elastyczność i siłę.
• Monitoruj objawy: W przypadku nawrotu objawów, skonsultuj się z lekarzem, aby szybko podjąć odpowiednie kroki.

Zespół cieśni nadgarstka to dolegliwość, którą można skutecznie leczyć. Pamiętaj, że szybka diagnoza i odpowiednia interwencja są kluczem do odzyskania pełnej sprawności i uniknięcia długotrwałych konsekwencji.