Głosowanie nad OOXML w PKN, były nieprawidłowości?

Czy wiesz, że format dokumentów, z którego prawdopodobnie korzystasz każdego dnia, stał się kiedyś w Polsce zarzewiem jednej z najgłośniejszych afer w świecie IT? Mowa o standardzie OOXML, a kulisy jego zatwierdzania przez Polski Komitet Normalizacyjny do dziś budzą emocje i stanowią fascynujący przykład starcia biznesowych gigantów z ideą otwartych standardów. Zapraszamy w podróż do przeszłości, by odkryć, co tak naprawdę wydarzyło się za zamkniętymi drzwiami.

Czym jest OOXML i dlaczego jego standaryzacja była tak ważna?

Na początek odrobina technicznego tła. Office Open XML (OOXML) to format plików stworzony przez firmę Microsoft, który stał się domyślnym dla pakietu Microsoft Office od wersji 2007. To właśnie on kryje się za popularnymi rozszerzeniami, takimi jak .docx, .xlsx czy .pptx. Celem jego standaryzacji w ramach międzynarodowej organizacji ISO było uczynienie go otwartym i dostępnym dla wszystkich producentów oprogramowania. Dlaczego było to tak istotne? Standaryzacja ma kluczowe znaczenie dla interoperacyjności, czyli zdolności różnych programów do bezproblemowej wymiany i odczytu danych. Jest to szczególnie ważne w sektorze publicznym, gdzie gwarancja długoterminowego dostępu do dokumentów jest absolutnym priorytetem.

Konkurent na horyzoncie

Warto wspomnieć, że OOXML nie był jedyną opcją. Na rynku istniał już otwarty i w pełni zatwierdzony standard OpenDocument Format (ODF), promowany przez koalicję firm konkurencyjnych wobec Microsoftu oraz społeczność open source. Starcie tych dwóch formatów było więc nie tylko bitwą technologiczną, ale również symboliczną walką o przyszłość cyfrowych dokumentów – czy zdominuje ją format jednego, potężnego gracza, czy standard stworzony przez szeroką koalicję.

Głosowanie w Polskim Komitecie Normalizacyjnym

W Polsce za proces zatwierdzania norm odpowiedzialny jest Polski Komitet Normalizacyjny (PKN). Decyzje zapadają w ramach specjalistycznych Komitetów Technicznych (KT), składających się z ekspertów reprezentujących różne środowiska: biznes, naukę, administrację i organizacje konsumenckie. W przypadku OOXML sprawą zajmował się Komitet Techniczny nr 171 ds. Technik Informatycznych. To właśnie jego posiedzenie i przeprowadzone głosowanie stały się przedmiotem ogromnych kontrowersji.

Zarzuty o nieprawidłowości – co wzbudziło wątpliwości?

Gdy sprawa głosowania nad OOXML nabrała tempa, w środowisku IT zawrzało. Pojawiły się poważne oskarżenia dotyczące przebiegu całego procesu. Oto najważniejsze z nich:

1. Nagły i niewyjaśniony wzrost liczby członków komitetu. To był główny i najczęściej podnoszony zarzut. Tuż przed kluczowym głosowaniem skład komitetu KT 171 powiększył się o kilkadziesiąt nowych podmiotów. Dziennikarze i eksperci branżowi szybko zauważyli, że większość z nich stanowiły firmy będące partnerami biznesowymi Microsoftu. Rodziło to naturalne podejrzenia, że celem tej operacji było wyłącznie zapewnienie korzystnego wyniku głosowania.
2. Brak czasu na merytoryczną analizę. Specyfikacja techniczna formatu OOXML liczyła ponad 6000 stron. Krytycy argumentowali, że narzucone tempo prac uniemożliwiło członkom komitetu rzetelne zapoznanie się z dokumentacją i wypracowanie merytorycznego stanowiska. Głosowanie w pośpiechu nad tak złożonym standardem uznano za niedopuszczalne i nieprofesjonalne.
3. Potencjalny konflikt interesów. Cała sytuacja stała się głośnym przykładem dyskusji na temat konfliktu interesów w procesach normalizacyjnych. Czy firmy, które mają bezpośredni interes finansowy w zatwierdzeniu danego standardu, powinny mieć decydujący głos w jego przyjęciu? Sprawa OOXML pokazała, jak delikatna i ważna jest to kwestia dla zachowania transparentności i neutralności.

Ciekawostka międzynarodowa

Warto dodać, że Polska nie była jedynym krajem, w którym proces ratyfikacji OOXML budził kontrowersje. Podobne zarzuty dotyczące nacisków i niejasnych procedur pojawiały się również w innych państwach, na przykład w Szwecji czy Norwegii, co pokazuje globalną skalę i stawkę tej rywalizacji.

Skutki i lekcja na przyszłość

Ostatecznie, pomimo kontrowersji, standard OOXML został zatwierdzony na arenie międzynarodowej i dziś jest powszechnie używany. Jednak historia jego polskiej ratyfikacji pozostaje ważną lekcją. Ujawniła ona słabości procedur normalizacyjnych i pokazała, jak wielki biznes potrafi wpływać na procesy, które z założenia powinny być czysto merytoryczne. To wydarzenie na stałe zapisało się w historii polskiego IT jako przestroga i przypomnienie o tym, jak fundamentalne znaczenie dla cyfrowego społeczeństwa ma transparentność, otwartość i dbałość o równe zasady gry. Historia ta, choć dotyczy technicznego standardu, w rzeczywistości opowiada o czymś znacznie ważniejszym – o zasadach, na jakich budujemy naszą cyfrową przyszłość.