I filar emerytalny, co to?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, co tak naprawdę dzieje się z częścią Twojego wynagrodzenia, która co miesiąc trafia do ZUS? To nie są pieniądze, które znikają w systemie, lecz fundament Twojej przyszłej emerytury – I filar emerytalny. To właśnie on stanowi podstawę bezpieczeństwa finansowego po zakończeniu aktywności zawodowej. Rozszyfrujmy razem, jak działa ten kluczowy element polskiego systemu ubezpieczeń społecznych.

Czym jest I filar?

Pierwszy filar emerytalny to powszechny i obowiązkowy system emerytalny, zarządzany przez państwową instytucję – Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Jego podstawową zasadą jest tak zwana solidarność międzypokoleniowa. Oznacza to, że składki opłacane przez osoby obecnie pracujące są przeznaczane na wypłatę świadczeń dla dzisiejszych emerytów i rencistów. Twoje wpłaty nie trafiają więc na realne, oprocentowane konto bankowe, lecz są zapisywane na wirtualnym, indywidualnym koncie w ZUS, stanowiąc obietnicę wypłaty świadczenia w przyszłości.

Jak to działa w praktyce?

Każdego miesiąca z Twojego wynagrodzenia brutto potrącana jest składka na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 19,52%. Jest ona dzielona po równo między Ciebie a Twojego pracodawcę (po 9,76%). Całość tej kwoty trafia do ZUS, gdzie jest ewidencjonowana na dwóch oddzielnych rachunkach.

Główne konto w ZUS

Większa część składki zapisywana jest na Twoim indywidualnym koncie emerytalnym. Zgromadzone tam środki są wirtualne, ale podlegają corocznej waloryzacji. Oznacza to, że ich wartość jest podnoszona o specjalny wskaźnik, który zależy od inflacji oraz wzrostu płac. Ma to na celu ochronę siły nabywczej Twoich pieniędzy przed upływem czasu. Co ważne, środki zgromadzone na tym koncie co do zasady nie podlegają dziedziczeniu.

Subkonto w ZUS

Mniejsza część składki (jeśli nie wybrałeś przekazywania jej do Otwartego Funduszu Emerytalnego - OFE) trafia na specjalne subkonto, również prowadzone przez ZUS. To kluczowy element systemu, ponieważ pieniądze zapisane na subkoncie są w pełni dziedziczone. W przypadku śmierci właściciela subkonta, zgromadzone tam środki mogą być wypłacone wskazanej osobie (uposażonemu) lub wejść w skład masy spadkowej. Podobnie jak środki na koncie głównym, te również podlegają corocznej waloryzacji.

Waloryzacja, czyli jak rosną twoje pieniądze

Waloryzacja to mechanizm, który ma chronić wartość Twoich przyszłych świadczeń. Nie jest to zysk inwestycyjny, jak w przypadku lokat czy funduszy, lecz urzędowe podniesienie wartości zapisanych składek. Wskaźnik waloryzacji ogłaszany jest co roku i zależy od sytuacji gospodarczej kraju. Dzięki niemu kwota, którą uzbierałeś na przykład dziesięć lat temu, ma dziś odpowiednio wyższą wartość nominalną, co ma odzwierciedlać zmiany cen i płac w gospodarce.

Kto jest objęty I filarem?

Obowiązek opłacania składek w ramach I filaru dotyczy praktycznie wszystkich osób aktywnych zawodowo. Należą do nich przede wszystkim:

• Pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę.
• Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia (jeśli jest to ich główny tytuł do ubezpieczeń).
• Osoby prowadzące własną działalność gospodarczą.
• Inne grupy, takie jak duchowni czy osoby na urlopach wychowawczych.

Co warto zapamiętać?

Aby w pełni zrozumieć I filar, warto utrwalić kilka kluczowych informacji. To fundament, na którym opiera się cała reszta Twojego planowania emerytalnego.

1. I filar to podstawa – publiczny, obowiązkowy i powszechny system dla niemal wszystkich pracujących.
2. Działa na zasadzie solidarności – Twoje dzisiejsze składki finansują bieżące emerytury.
3. Twoje składki są ewidencjonowane – na indywidualnym koncie i subkoncie w ZUS, gdzie podlegają waloryzacji.
4. Pieniądze na subkoncie są dziedziczone – to kluczowa różnica w stosunku do głównego konta i ważna informacja dla Twoich bliskich.

Zrozumienie mechanizmów I filaru to pierwszy, niezbędny krok do świadomego myślenia o swojej finansowej przyszłości. Pamiętaj jednak, że w dzisiejszych czasach to często za mało, by zapewnić sobie komfort na emeryturze. Dlatego tak ważne jest, aby ten solidny fundament uzupełniać oszczędnościami w ramach II (OFE/subkonto) i III filaru (IKE, IKZE, PPK), budując w ten sposób wielopoziomowe zabezpieczenie na lata.