Jak nazywa się religia Wikingów?

Wizja brodatego wojownika w hełmie z rogami, dzierżącego topór, to obraz, który natychmiast przywodzi na myśl wikingów. Jednak za fasadą brutalnych najeźdźców kryła się bogata i złożona duchowość, która kształtowała każdy aspekt ich życia, od narodzin aż po śmierć w chwale na polu bitwy. Ich wierzenia, pełne potężnych bogów, mitycznych bestii i epickich opowieści o stworzeniu i końcu świata, do dziś fascynują i inspirują. Jak więc nazywała się religia, która prowadziła nordyckich żeglarzy przez wzburzone morza i dawała im siłę w walce?

W poszukiwaniu nazwy

W przeciwieństwie do współczesnych, zorganizowanych religii, wikingowie nie mieli jednego, oficjalnego terminu na określenie swoich wierzeń. Był to dla nich po prostu Forn Siðr, co można przetłumaczyć jako „stary zwyczaj” lub „dawna droga”. Nazwa ta doskonale oddaje naturę ich duchowości – była ona integralną częścią tradycji, kultury i codziennego życia, przekazywaną z pokolenia na pokolenie. Dziś, aby opisać ten system wierzeń, używamy kilku terminów:

• Mitologia nordycka: To najpopularniejsze określenie, odnoszące się do zbioru mitów, legend i opowieści o bogach i bohaterach.
• Pogaństwo nordyckie lub germańskie: Szerszy termin, który umieszcza wierzenia wikingów w kontekście wierzeń innych ludów germańskich.
• Ásatrú: Nowoczesny termin, oznaczający „wiarę w Asów (bogów)”, używany głównie przez współczesnych wyznawców tej odtworzonej religii.

Panteon bogów i istot nadprzyrodzonych

Świat wikingów był zamieszkany przez potężne i często nieprzewidywalne bóstwa, które nie były idealnymi istotami, lecz posiadały ludzkie cechy, wady i namiętności. Dzieliły się one na dwa główne rody, które po pierwotnej wojnie zawarły pokój i rządziły światem wspólnie.

Potężni Asowie z Asgardu

To główna grupa bogów, związana z wojną, władzą, mądrością i porządkiem. Do najważniejszych z nich należeli:

1. Odyn (Óðinn): Nazywany Wszechojcem, był najwyższym z bogów. Władca Asgardu, bóg wojny, mądrości, poezji i magii. Poświęcił swoje oko, by napić się ze studni mądrości, a jego nieodłącznymi towarzyszami były dwa kruki – Hugin (Myśl) i Munin (Pamięć).
2. Thor (Þórr): Syn Odyna, bóg burzy, piorunów i siły fizycznej. Uważany za obrońcę ludzkości (Midgardu) przed olbrzymami. Jego atrybutem był potężny młot Mjölnir.
3. Frigg: Żona Odyna, bogini małżeństwa, rodziny i macierzyństwa. Znała przeznaczenie każdego człowieka, lecz nigdy go nie wyjawiała.
4. Loki: Postać niezwykle złożona i niejednoznaczna. Był olbrzymem, który przez braterstwo krwi dołączył do Asów. Bóg oszustwa i chaosu, sprytny intrygant, który często pomagał bogom, ale ostatecznie doprowadził do ich zguby podczas Ragnaröku.

Płodni Wanowie z Wanaheimu

Druga grupa bóstw, związana głównie z naturą, płodnością, bogactwem i magią seidr. Najważniejsi z nich to rodzeństwo:

• Freja (Freyja): Bogini miłości, piękna, płodności i wojny. To ona przewodziła Walkiriom i przyjmowała do swojej krainy, Fólkvangr, połowę wojowników poległych w bitwie.
• Frejr (Freyr): Bóg urodzaju, słońca i deszczu, zapewniający dobrobyt i pokój. Jego atrybutami były złoty dzik Gullinbursti i statek Skidbladnir.

Kosmologia i wizja świata

W centrum nordyckiego wszechświata stało gigantyczne drzewo jesionowe, Yggdrasil, które łączyło ze sobą Dziewięć Światów. Były to między innymi:

• Asgard: Siedziba bogów z rodu Asów, gdzie znajdowała się Walhalla.
• Midgard: „Środkowy Gród”, świat ludzi, otoczony oceanem zamieszkanym przez węża Jörmungandra.
• Jötunheim: Kraina lodowych i skalnych olbrzymów, odwiecznych wrogów bogów.
• Helheim: Mroczna kraina umarłych, rządzona przez boginię Hel, do której trafiali ci, co zmarli ze starości lub w wyniku choroby.

Życie, śmierć i Ragnarök

Dla wikinga życie było nierozerwalnie związane z losem (Wyrd), nad którym czuwały trzy Norny, przędące nici życia u korzeni Yggdrasilu. Śmierć nie była końcem, lecz przejściem. Największym honorem była śmierć w bitwie, która gwarantowała miejsce w Walhalli – wielkiej hali Odyna, gdzie polegli wojownicy (Einherjar) ucztowali i trenowali w oczekiwaniu na ostateczną bitwę – Ragnarök. Był to zmierzch bogów, apokaliptyczna walka między bogami a siłami chaosu pod wodzą Lokiego. Mimo że większość bogów miała w niej zginąć, a świat ulec zniszczeniu, z chaosu miał wyłonić się nowy, lepszy świat, dając początek nowemu cyklowi istnienia. To pokazuje, że nawet w wizji końca świata, wikingowie widzieli nadzieję na odrodzenie.