Jak obliczyć pojemność przerzutki tylnej?

Czy zdarzyło Ci się kiedyś zastanawiać, dlaczego Twój rower nie zawsze zmienia biegi płynnie, a łańcuch wydaje się być czasem zbyt luźny, a innym razem zbyt napięty? Kluczem do zrozumienia i rozwiązania wielu problemów z napędem jest pojemność przerzutki tylnej – parametr często pomijany, a jednak fundamentalny dla optymalnego działania Twojego roweru. Prawidłowe obliczenie i dopasowanie pojemności to gwarancja precyzyjnej zmiany przełożeń i długiej żywotności komponentów.

Zrozumienie pojemności przerzutki

Pojemność przerzutki tylnej to nic innego jak maksymalna różnica w liczbie zębów, jaką przerzutka jest w stanie obsłużyć, jednocześnie utrzymując odpowiednie napięcie łańcucha we wszystkich możliwych kombinacjach przełożeń. Mówiąc prościej, to zakres, w jakim przerzutka może skutecznie pracować, dostosowując się do różnych rozmiarów zębatek na kasecie i korbie. Niewłaściwie dobrana pojemność może prowadzić do szeregu problemów, od niewyraźnej zmiany biegów, przez nadmierne zużycie łańcucha, aż po uszkodzenie przerzutki lub ramy.

Kluczowe komponenty wpływające na pojemność

Aby poprawnie obliczyć wymaganą pojemność, musimy wziąć pod uwagę dwie główne części Twojego napędu: kasetę oraz korbę. Każda z nich wnosi swój wkład w całkowite zapotrzebowanie na pojemność przerzutki.

Kaseta i jej rozmiar

Pierwszym elementem jest kaseta, czyli zestaw zębatek montowanych na tylnym kole. Interesuje nas tutaj różnica między największą a najmniejszą zębatką kasety. Im większa ta różnica, tym większy zakres zmiany długości łańcucha musi obsłużyć przerzutka.

• Największa zębatka kasety: Określa maksymalne rozciągnięcie łańcucha.
• Najmniejsza zębatka kasety: Określa minimalne napięcie łańcucha.

Korba i różnica w zębach

Drugim elementem jest korba, a konkretnie różnica w liczbie zębów między największą a najmniejszą tarczą (jeśli masz więcej niż jedną tarczę z przodu). W przypadku napędów z jedną tarczą (tzw. 1x) ten element obliczeń jest pomijany, gdyż różnica wynosi zero.

• Największa tarcza korby: Wpływa na maksymalne rozciągnięcie łańcucha.
• Najmniejsza tarcza korby: Wpływa na minimalne napięcie łańcucha.

Wzór na obliczenie pojemności przerzutki

Obliczenie wymaganej pojemności jest zaskakująco proste i opiera się na sumowaniu różnic w zębach kasety i korby. Oto wzór:

Pojemność = (Największa zębatka kasety - Najmniejsza zębatka kasety) + (Największa tarcza korby - Najmniejsza tarcza korby)

Zapamiętaj, że wynik tego obliczenia to minimalna pojemność, jaką musi posiadać Twoja przerzutka, aby zapewnić płynne i bezpieczne działanie napędu.

Praktyczny przykład obliczeń

Wyobraźmy sobie popularny zestaw napędowy:

• Kaseta: 11-32T (czyli najmniejsza zębatka ma 11 zębów, największa ma 32 zęby)
• Korba: 50/34T (czyli największa tarcza ma 50 zębów, najmniejsza ma 34 zęby)

Teraz podstawmy te wartości do wzoru:

1. Różnica w zębach kasety: 32 - 11 = 21
2. Różnica w zębach korby: 50 - 34 = 16
3. Całkowita wymagana pojemność: 21 + 16 = 37

W tym przypadku potrzebujesz przerzutki tylnej o pojemności co najmniej 37 zębów.

Co oznacza obliczona pojemność?

Po obliczeniu wymaganej pojemności musisz porównać ją ze specyfikacją Twojej przerzutki lub przerzutki, którą zamierzasz kupić. Producenci zazwyczaj podają ten parametr, często w kontekście długości wózka przerzutki (krótki, średni, długi). Przykładowo, przerzutka z krótkim wózkiem ma mniejszą pojemność niż ta z długim.

• Jeśli wymagana pojemność przekracza tę, którą oferuje przerzutka, napotkasz problemy. Łańcuch będzie za krótki dla kombinacji największych zębatek (przód i tył) lub za luźny dla kombinacji najmniejszych, co uniemożliwi płynną jazdę i może prowadzić do uszkodzeń.
• Jeśli przerzutka ma znacznie większą pojemność niż wymagana, zazwyczaj nie jest to problemem, choć długi wózek może być nieco bardziej narażony na uderzenia i może minimalnie zwiększać masę roweru.

Ciekawostki i dodatkowe wskazówki

Ciekawostka: Długość wózka przerzutki (cage length) jest bezpośrednio związana z jej pojemnością. Krótsze wózki są lżejsze i sztywniejsze, często stosowane w rowerach szosowych z mniejszymi zakresami przełożeń. Długie wózki są niezbędne w rowerach górskich, gdzie kasety mają znacznie większe rozpiętości, a tym samym wymagają większej pojemności.

• Zawsze sprawdzaj specyfikację producenta: Oprócz całkowitej pojemności, producenci przerzutek często podają również maksymalny rozmiar największej zębatki kasety, jaką przerzutka jest w stanie obsłużyć (np. "max 34T"). Ten parametr jest równie ważny i nie można go ignorować, nawet jeśli pojemność ogólna się zgadza.
• Długość łańcucha: Pamiętaj, że prawidłowa pojemność przerzutki idzie w parze z prawidłową długością łańcucha. Zbyt krótki lub zbyt długi łańcuch może niwelować korzyści płynące z dobrze dobranej przerzutki.
• Napędy 1x: W systemach 1x (jedna tarcza z przodu) obliczanie pojemności jest prostsze, gdyż odpada drugi człon wzoru (różnica tarcz korby). Jednakże, ze względu na bardzo szerokie zakresy kaset w tych systemach (np. 10-52T), przerzutki do napędów 1x muszą mieć bardzo dużą pojemność i często specjalną konstrukcję.

Prawidłowe obliczenie i dopasowanie pojemności przerzutki tylnej to podstawowy krok do zbudowania lub utrzymania efektywnego i niezawodnego napędu rowerowego. Poświęć chwilę na te proste obliczenia, a Twój rower odwdzięczy Ci się płynną i bezproblemową jazdą. To inwestycja w komfort i bezpieczeństwo każdej wycieczki.