Jak pomóc osobie w traumie?

Trauma może dotknąć każdego, zmieniając postrzeganie świata i codzienne funkcjonowanie. Kiedy bliska osoba doświadcza takiego wstrząsu, często czujemy się bezradni, nie wiedząc, jak skutecznie pomóc. Ten artykuł ma na celu dostarczenie praktycznych wskazówek i głębszego zrozumienia, jak wspierać kogoś w procesie zdrowienia po traumatycznym wydarzeniu, oferując empatię i niezbędne narzędzia.

Zrozumienie traumy: co to jest i jak wpływa na człowieka?

Zanim zaczniemy pomagać, kluczowe jest zrozumienie, czym właściwie jest trauma. Nie jest to jedynie silne przeżycie, ale przede wszystkim reakcja psychologiczna i fizjologiczna na wydarzenie, które przekracza nasze zdolności radzenia sobie. Może to być wypadek, utrata bliskiej osoby, przemoc czy katastrofa naturalna. Mózg osoby w traumie wchodzi w tryb przetrwania, co często objawia się wzmożoną czujnością, trudnościami ze snem, drażliwością, a nawet fizycznymi dolegliwościami. Warto pamiętać, że każdy reaguje inaczej, a skutki traumy mogą ujawnić się natychmiast lub po dłuższym czasie.

Pierwsze kroki: jak reagować w kryzysie?

W obliczu świeżej traumy najważniejsze jest zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności. Oto, co możesz zrobić:

• Zapewnij bezpieczeństwo: Upewnij się, że osoba jest w bezpiecznym miejscu, z dala od zagrożenia. To podstawa do rozpoczęcia procesu uspokajania.
• Bądź obecny i spokojny: Twoja spokojna postawa może być kotwicą dla osoby w szoku. Często wystarczy sama obecność, bez zbędnych słów.
• Słuchaj aktywnie: Pozwól osobie mówić, jeśli tego potrzebuje, ale nie naciskaj. Słuchaj bez oceniania, dając przestrzeń na wyrażenie emocji. Używaj zwrotów takich jak "rozumiem, że to musi być dla ciebie trudne".
• Oferuj praktyczną pomoc: Czasami proste działania, jak podanie szklanki wody, przykrycie kocem czy pomoc w codziennych obowiązkach, są nieocenione. Odciążenie w drobnych sprawach może znaczyć bardzo wiele.
• Normalizuj uczucia: Powiedz, że to normalne, co czuje. Lęk, smutek, złość – to wszystko są naturalne reakcje na nienormalną sytuację.

Czego unikać w kontakcie z osobą w traumie?

Równie ważne, jak to, co robimy, jest to, czego nie powinniśmy robić. Niektóre z pozoru pomocne frazy mogą pogłębić cierpienie:

• Nie minimalizuj uczuć: Unikaj stwierdzeń typu "inni mają gorzej", "musisz być silny" czy "nie ma czym się przejmować". Takie słowa sprawiają, że osoba czuje się niezrozumiana i samotna.
• Nie zmuszaj do rozmowy: Jeśli osoba nie chce mówić o traumie, uszanuj to. Powrót do bolesnych wspomnień może być dla niej zbyt obciążający.
• Nie oferuj pustych rad: "Weź się w garść" albo "po prostu o tym zapomnij" to frazy, które nie pomagają. Trauma to nie kwestia wyboru czy silnej woli.
• Nie stawiaj się w centrum: Unikaj opowiadania o własnych trudnych doświadczeniach, chyba że jest to świadome i przemyślane wsparcie, które nie odwraca uwagi od cierpienia tej osoby.
• Nie oczekuj szybkiego powrotu do normy: Proces zdrowienia jest długi i indywidualny. Cierpliwość jest tutaj kluczowa.

Ciekawe fakty: reakcja "walki, ucieczki lub zamrożenia"

Czy wiesz, że w obliczu zagrożenia nasz mózg automatycznie aktywuje pierwotne mechanizmy obronne? Mowa tu o reakcji "walki, ucieczki lub zamrożenia". To ewolucyjny mechanizm, który ma nas chronić. Osoba w traumie często doświadcza ponownego aktywowania tych reakcji, co może objawiać się np. nagłym atakiem paniki (ucieczka), agresją (walka) lub całkowitym bezruchem i niemożnością reagowania (zamrożenie). Zrozumienie tego pomaga patrzeć na zachowania osoby straumatyzowanej z większą empatią.

Długoterminowe wsparcie i profesjonalna pomoc

Po początkowym kryzysie, wsparcie powinno być kontynuowane. To właśnie w dłuższej perspektywie pomoc może być najbardziej wartościowa:

1. Zachęcaj do poszukiwania profesjonalnej pomocy: Terapeuta lub psycholog specjalizujący się w traumie jest w stanie zapewnić najbardziej skuteczne wsparcie. To nie jest oznaka słabości, ale siły i chęci do zdrowienia. Możesz pomóc w znalezieniu odpowiedniego specjalisty.
2. Wspieraj rutynę: Utrzymanie codziennej rutyny może pomóc w przywróceniu poczucia kontroli i normalności. Zachęcaj do regularnych posiłków, snu i aktywności fizycznej.
3. Bądź cierpliwy i konsekwentny: Proces zdrowienia jest falowy – będą lepsze i gorsze dni. Twoja stała obecność i cierpliwość są bezcenne.
4. Dbaj o siebie: Pomaganie osobie w traumie może być wyczerpujące emocjonalnie. Pamiętaj, aby dbać o własne zdrowie psychiczne i fizyczne. Tylko wypoczęty i zrównoważony możesz skutecznie wspierać innych.

Przykład: siła współregulacji

Wyobraź sobie, że dziecko upada i płacze. Rodzic bierze je na ręce, przytula i mówi spokojnym głosem: "Wszystko w porządku, jestem przy tobie". To przykład współregulacji – rodzic pomaga dziecku uspokoić się, wykorzystując swój spokojny system nerwowy. Podobnie jest z osobą dorosłą w traumie. Twoja spokojna obecność i empatia mogą pomóc jej wyregulować własne emocje i poczuć się bezpieczniej w świecie, który nagle stał się przerażający.