Jak poradzić sobie z aftami?

Afty – te małe, bolesne owrzodzenia w jamie ustnej, potrafią skutecznie uprzykrzyć jedzenie, picie, a nawet mówienie. Choć zazwyczaj niegroźne i ustępujące samoistnie, ich obecność bywa naprawdę dokuczliwa. W tym artykule podpowiemy, jak skutecznie radzić sobie z aftami, łagodzić ich objawy i przyspieszać gojenie, aby jak najszybciej odzyskać komfort.

Afty – co to takiego?

Afty to niewielkie, płytkie owrzodzenia pojawiające się na błonie śluzowej jamy ustnej – na wewnętrznej stronie warg, policzków, na języku, podniebieniu czy dziąsłach. Charakteryzują się okrągłym lub owalnym kształtem, białym lub żółtawym nalotem w centrum i czerwoną obwódką. Są niezwykle bolesne, zwłaszcza przy kontakcie z jedzeniem lub napojami, co jest ich najbardziej uciążliwą cechą. Warto wiedzieć, że afty nie są zaraźliwe i zazwyczaj znikają w ciągu 1-2 tygodni.

Skąd się biorą afty? Przyczyny i czynniki ryzyka

Choć dokładna przyczyna powstawania aft nie jest zawsze jasna, istnieje wiele czynników, które mogą sprzyjać ich pojawieniu się:

• Urazy mechaniczne: Przygryzienie policzka, zbyt mocne szczotkowanie zębów, ostre krawędzie protez czy aparatów ortodontycznych mogą wywołać afty.
• Stres: Okresy zwiększonego napięcia psychicznego często wiążą się z większą podatnością na afty. To klasyczny przykład, jak psychika wpływa na ciało!
• Niedobory witamin i minerałów: Brak żelaza, kwasu foliowego, witaminy B12 czy cynku może osłabiać błonę śluzową.
• Zmiany hormonalne: U niektórych kobiet afty pojawiają się cyklicznie, np. przed miesiączką.
• Alergie pokarmowe: Niektóre produkty, takie jak czekolada, kawa, orzechy, sery, owoce cytrusowe czy pikantne potrawy, mogą być triggerem.
• Osłabiona odporność: Choroby autoimmunologiczne lub stany obniżonej odporności.
• Genetyka: Jeśli Twoi rodzice często mieli afty, istnieje większe prawdopodobieństwo, że i Ty będziesz się z nimi zmagać.

Skuteczne sposoby na afty – domowe i apteczne

Kiedy afty już się pojawią, najważniejsze jest złagodzenie bólu i przyspieszenie gojenia.

Łagodzenie bólu i dyskomfortu

• Leki przeciwbólowe: Dostępne bez recepty środki takie jak ibuprofen czy paracetamol mogą pomóc w opanowaniu bólu.
• Żele i maści na afty: W aptekach znajdziesz specjalistyczne preparaty, które tworzą na owrzodzeniu ochronną warstwę, zmniejszając ból i chroniąc przed podrażnieniami. Szukaj tych z lidokainą lub hialuronianem sodu.

Higiena i dieta

• Płukanki:
  • Sól: Rozpuść pół łyżeczki soli w szklance ciepłej wody i płucz jamę ustną kilka razy dziennie. Sól działa antyseptycznie.
  • Soda oczyszczona: Podobnie jak sól, roztwór sody (łyżeczka na pół szklanki wody) pomaga w neutralizacji kwasów i łagodzi ból.
  • Napary ziołowe: Rumianek, szałwia czy kora dębu mają właściwości przeciwzapalne i ściągające. Przykład: Płukanka z szałwii może przynieść natychmiastową ulgę.
• Modyfikacja diety: Unikaj ostrych, kwaśnych, słonych i twardych potraw, które mogą podrażniać afty. Postaw na miękkie, łagodne jedzenie, takie jak jogurty, puree ziemniaczane, gotowane warzywa. Unikaj też gorących napojów.
• Delikatne szczotkowanie: Używaj miękkiej szczoteczki do zębów i pasty bez laurylosiarczanu sodu (SLS), który u niektórych osób może wywoływać afty.

Ciekawostka

W starożytnym Egipcie, afty (czy podobne owrzodzenia) były leczone miodem ze względu na jego właściwości antybakteryjne i kojące. Współczesne badania potwierdzają, że miód może przyspieszać gojenie ran, w tym aft!

Kiedy szukać pomocy lekarza?

Większość aft znika samoistnie, ale są sytuacje, w których warto skonsultować się z lekarzem lub stomatologiem:

• Gdy afty są duże i wyjątkowo bolesne, utrudniając jedzenie i picie.
• Gdy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie.
• Gdy pojawiają się bardzo często lub w dużej liczbie.
• Gdy towarzyszą im inne objawy, takie jak gorączka, wysypka, ból stawów czy problemy jelitowe.
• Gdy domowe sposoby nie przynoszą ulgi.

Zapobieganie aftom – klucz do komfortu

Chociaż nie zawsze da się całkowicie uniknąć aft, można znacząco zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia:

• Zarządzanie stresem: Techniki relaksacyjne, medytacja czy regularna aktywność fizyczna.
• Zbilansowana dieta: Zapewnij sobie odpowiednią ilość witamin i minerałów, zwłaszcza tych z grupy B, żelaza i cynku.
• Dobra higiena jamy ustnej: Regularne, ale delikatne szczotkowanie zębów, używanie nici dentystycznej.
• Unikanie czynników drażniących: Zidentyfikuj i wyeliminuj pokarmy, które u Ciebie wywołują afty.
• Regularne wizyty u stomatologa: Pomogą wcześnie wykryć i skorygować ewentualne problemy, takie jak ostre krawędzie zębów czy źle dopasowane protezy.