Jak posługiwać się sztućcami?

Czy zdarzyło Ci się kiedyś poczuć niepewność na widok kilku par sztućców ułożonych obok talerza podczas uroczystej kolacji? Spokojnie, to uczucie zna wielu z nas. Sztuka posługiwania się sztućcami to nie relikt przeszłości, lecz praktyczna umiejętność, która dodaje pewności siebie i pozwala w pełni cieszyć się posiłkiem w każdym towarzystwie. Opanowanie kilku prostych zasad sprawi, że bez stresu odnajdziesz się zarówno na biznesowym lunchu, jak i na rodzinnym przyjęciu.

Podstawowe zasady, czyli fundament savoir-vivre'u

Zanim zagłębimy się w bardziej zaawansowane techniki, zacznijmy od absolutnych podstaw. Prawidłowe ułożenie i kolejność używania sztućców rządzą się prostą i logiczną zasadą. Po lewej stronie talerza zawsze znajdziesz widelce, natomiast po prawej – noże (z ostrzem skierowanym w stronę talerza) oraz łyżki. Nad talerzem mogą leżeć sztućce deserowe – mała łyżeczka i widelczyk.

Kluczem do sukcesu jest tutaj zasada "od zewnątrz do wewnątrz". Oznacza to, że do każdego kolejnego dania używasz sztućców leżących najdalej od talerza. Jeśli więc na przystawkę podano sałatkę, sięgasz po widelec i nóż znajdujące się na zewnętrznych pozycjach. To proste i niezawodne!

Styl amerykański vs. styl europejski (kontynentalny)

Czy wiesz, że istnieją dwa główne style jedzenia z użyciem noża i widelca? Wybór jednego z nich to kwestia wygody i przyzwyczajenia, jednak warto znać oba, by zrozumieć różnice kulturowe przy stole.

Styl Europejski (kontynentalny)

Uważany za bardziej elegancki i płynny. W tym stylu przez cały czas trzymamy widelec w lewej dłoni, a nóż w prawej. Po ukrojeniu kawałka potrawy od razu przenosimy go do ust za pomocą widelca trzymanego w lewej ręce (grzbietem do góry). Sztućce nie są odkładane ani przekładane z ręki do ręki, co sprawia, że jedzenie jest bardziej dynamiczne.

Styl Amerykański (zig-zag)

Ten styl wymaga nieco więcej "manewrów". Najpierw, podobnie jak w stylu europejskim, kroimy kawałek jedzenia, trzymając nóż w prawej, a widelec w lewej ręce. Następnie jednak odkładamy nóż na górną krawędź talerza, przekładamy widelec do prawej ręki i dopiero wtedy jemy. Stąd nazwa "zig-zag", która odnosi się do ciągłego przekładania sztućców.

Mowa sztućców, czyli jak komunikować się z kelnerem bez słów

Położenie sztućców na talerzu to swoisty kod, który pozwala na dyskretną komunikację z obsługą restauracji. Znajomość tych sygnałów jest niezwykle przydatna i świadczy o wysokiej kulturze osobistej.

1. Przerwa w posiłku: Jeśli chcesz na chwilę przerwać jedzenie, ale nie skończyłeś dania, skrzyżuj sztućce na talerzu, tworząc odwróconą literę "V". Nóż powinien znaleźć się po prawej, a widelec po lewej stronie. Dzięki temu kelner wie, że nie należy jeszcze zabierać Twojego talerza.
2. Czekam na następne danie: Aby zasygnalizować gotowość na kolejną potrawę, skrzyżuj sztućce na środku talerza w znak plusa ("+"). Widelec powinien leżeć poziomo, a nóż pionowo.
3. Skończyłem/Skończyłam posiłek: To najważniejszy sygnał. Ułóż sztućce równolegle do siebie na talerzu, tak aby ich trzonki wskazywały godzinę "piątą" lub "czwartą". Ostrze noża powinno być skierowane do wewnątrz, a ząbki widelca ku górze.
4. Posiłek mi smakował: Chcąc wyrazić uznanie dla kucharza, ułóż sztućce równolegle, ale w pozycji poziomej na środku talerza, z trzonkami skierowanymi w prawo.

Sztućce do zadań specjalnych

Czasami na stole pojawiają się mniej standardowe sztućce, przeznaczone do konkretnych potraw. Nie panikuj! Zasada "od zewnątrz do wewnątrz" wciąż obowiązuje. Możesz spotkać na przykład:

• Nóż i widelec do ryb: Nóż ma charakterystyczny, łopatkowaty kształt i nie jest ostry – służy do oddzielania mięsa od ości. Widelec jest nieco szerszy niż tradycyjny.
• Widelec do ostryg: Jest mały, ma zazwyczaj trzy ząbki i służy do wyjmowania mięsa z muszli.
• Łyżka do zupy-kremu: Jest okrągła, w przeciwieństwie do owalnej łyżki do zup czystych.

Ciekawostki i najczęstsze błędy

Na koniec garść interesujących faktów i lista potknięć, których warto unikać. Czy wiesz, że widelec został spopularyzowany w Europie dopiero w XVIII wieku, a wcześniej przez wieki był uważany za narzędzie... diabła? Jego użycie budziło kontrowersje, a jedzenie rękami było normą nawet na królewskich dworach.

Czego unikać przy stole?

• Gestykulowania sztućcami: To nie tylko nieeleganckie, ale i niebezpieczne.
• Odkładania brudnych sztućców na stół lub obrus: Zużyte sztućce zawsze powinny spoczywać na talerzu.
• Trzymania sztućców jak długopisu: Sztućce należy trzymać pewnie, ale bez nadmiernego zaciskania dłoni.
• Oblizywania noża: To jeden z największych błędów przy stole. Nóż służy wyłącznie do krojenia i ewentualnego nakładania potrawy na widelec.

Pamiętaj, że savoir-vivre przy stole nie ma na celu wprowadzania sztywnych i stresujących reguł. Jego zadaniem jest uprzyjemnienie posiłku sobie i innym. Praktyka czyni mistrza, więc nie bój się ćwiczyć tych zasad nawet w domowym zaciszu!