Jak rozpoznać i jak leczyć chorobę alkoholową?

Choroba alkoholowa to nie tylko problem indywidualny, ale złożone wyzwanie społeczne i zdrowotne, które dotyka miliony ludzi na całym świecie. Często owiana tabu i stygmatyzacją, jest przede wszystkim przewlekłą chorobą mózgu, a nie brakiem silnej woli czy moralnym upadkiem. Zrozumienie jej natury, umiejętność rozpoznania sygnałów ostrzegawczych oraz wiedza o dostępnych formach pomocy są kluczowe dla skutecznego działania – zarówno dla osób dotkniętych uzależnieniem, jak i ich bliskich. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu, jak rozpoznać chorobę alkoholową i jakie kroki można podjąć w drodze do trzeźwości.

Czym jest choroba alkoholowa?

Choroba alkoholowa, znana również jako uzależnienie od alkoholu lub alkoholizm, to przewlekła, postępująca choroba, która charakteryzuje się utratą kontroli nad spożywaniem alkoholu, pomimo negatywnych konsekwencji zdrowotnych, społecznych i zawodowych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) klasyfikuje ją jako zaburzenie psychiczne i behawioralne. Nie jest to wybór, lecz choroba, która wymaga profesjonalnego leczenia.

Jak rozpoznać chorobę alkoholową?

Rozpoznanie choroby alkoholowej bywa trudne, ponieważ uzależnieni często zaprzeczają problemowi. Istnieją jednak pewne kluczowe sygnały i kryteria diagnostyczne, na które warto zwrócić uwagę. Ważne jest, aby pamiętać, że objawy te mogą narastać stopniowo.

Kluczowe objawy i kryteria diagnostyczne

Zgodnie z międzynarodowymi klasyfikacjami, takimi jak DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), o uzależnieniu możemy mówić, gdy w ciągu 12 miesięcy wystąpią co najmniej dwa z poniższych objawów:

• Utrata kontroli: Osoba pije więcej alkoholu lub przez dłuższy czas, niż zamierzała.
• Silne pragnienie (głód alkoholowy): Odczuwanie intensywnej potrzeby lub przymusu picia.
• Zwiększona tolerancja: Potrzeba spożywania coraz większych ilości alkoholu, aby uzyskać ten sam efekt (np. poczucie odprężenia czy euforii).
• Objawy odstawienne: Wystąpienie nieprzyjemnych objawów fizycznych i psychicznych (drżenie rąk, nudności, poty, lęk, bezsenność, a nawet drgawki) po zmniejszeniu dawki lub zaprzestaniu picia.
• Nieskuteczne próby odstawienia: Powtarzające się, nieudane próby ograniczenia lub zaprzestania picia.
• Zaniedbywanie obowiązków: Rezygnowanie z ważnych zajęć społecznych, zawodowych czy rekreacyjnych na rzecz picia.
• Kontynuowanie picia mimo negatywnych konsekwencji: Osoba pije, mimo świadomości, że alkohol powoduje lub nasila problemy fizyczne lub psychiczne.

Ciekawostka: Nie każdy, kto pije dużo, jest alkoholikiem. Kluczowe jest nie tyle ilość spożywanego alkoholu, ile utrata kontroli nad piciem oraz występowanie negatywnych konsekwencji.

Etapy rozwoju choroby

Choroba alkoholowa rozwija się stopniowo, a jej przebieg można podzielić na cztery główne fazy:

1. Faza wstępna (prealkoholowa): Picie towarzyskie, alkohol staje się sposobem na radzenie sobie ze stresem, poprawę nastroju. Zwiększa się tolerancja.
2. Faza ostrzegawcza: Pojawiają się "klinowanie" (picie alkoholu rano na kaca), picie w ukryciu, wyrzuty sumienia, próby kontroli picia, które kończą się niepowodzeniem.
3. Faza krytyczna: Utrata kontroli nad piciem – po rozpoczęciu picia nie można go przerwać. Pojawiają się długotrwałe ciągi alkoholowe, zaniedbywanie rodziny i pracy, problemy z prawem.
4. Faza przewlekła: Całkowita dominacja alkoholu w życiu, picie od rana, wyniszczenie fizyczne i psychiczne, objawy odstawienne stają się bardzo nasilone, często z delirium tremens. Tolerancja na alkohol może paradoksalnie spaść.

Leczenie choroby alkoholowej: Droga do trzeźwości

Leczenie alkoholizmu jest procesem długotrwałym i złożonym, wymagającym zaangażowania pacjenta oraz wsparcia ze strony bliskich i specjalistów. Nie ma jednej uniwersalnej metody leczenia, dlatego terapia jest zawsze indywidualnie dopasowywana.

Profesjonalna pomoc jest kluczowa

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest zwrócenie się po profesjonalną pomoc. Może to być lekarz rodzinny, specjalista terapii uzależnień, psychiatra lub psycholog.

Etapy leczenia

1. Detoksykacja (odtrucie):
   • Jest to pierwszy etap, często przeprowadzany w szpitalu lub pod ścisłą opieką medyczną.
   • Ma na celu bezpieczne usunięcie alkoholu z organizmu i złagodzenie objawów zespołu abstynencyjnego.
   • Lekarze mogą podawać leki uspokajające, witaminy (szczególnie z grupy B) oraz monitorować stan pacjenta, aby zapobiec poważnym powikłaniom, takim jak drgawki czy delirium tremens.
2. Psychoterapia:
   • Terapia indywidualna: Pomaga zrozumieć przyczyny uzależnienia, nauczyć się radzenia sobie ze stresem i emocjami bez alkoholu, a także rozwijać zdrowe strategie życiowe. Często stosuje się terapię poznawczo-behawioralną (CBT) oraz dialog motywujący.
   • Terapia grupowa: Umożliwia dzielenie się doświadczeniami z innymi osobami zmagającymi się z podobnymi problemami. Grupy wsparcia, takie jak Anonimowi Alkoholicy (AA), oferują poczucie wspólnoty i wzajemne wsparcie w utrzymaniu trzeźwości.
   • Terapia rodzinna: Adresuje współuzależnienie i pomaga rodzinie zrozumieć chorobę, uczyć się zdrowych wzorców komunikacji i wspierać osobę uzależnioną w procesie zdrowienia.
3. Farmakoterapia:
   • Wspomagająco mogą być stosowane leki, które zmniejszają głód alkoholowy (np. naltrekson, akamprozat) lub wywołują nieprzyjemne reakcje po spożyciu alkoholu (np. disulfiram).
   • Leki te są zawsze stosowane pod ścisłą kontrolą lekarza.
4. Wsparcie po zakończeniu terapii:
   • Utrzymanie trzeźwości to proces ciągły. Kluczowe jest kontynuowanie uczestnictwa w grupach wsparcia, regularne sesje terapeutyczne oraz rozwijanie zdrowych nawyków i zainteresowań.
   • Wsparcie bliskich odgrywa tutaj ogromną rolę.

Ważna uwaga

Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. Nie stanowi diagnozy ani porady medycznej. W przypadku podejrzenia choroby alkoholowej u siebie lub u bliskiej osoby, konieczna jest konsultacja ze specjalistą – lekarzem, terapeutą uzależnień lub psychiatrą. Tylko profesjonalista może postawić trafną diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.