Jak wygląda badanie płodności?

Rozważanie badania płodności to dla wielu par moment pełen nadziei, ale często również obaw. W dzisiejszych czasach, gdy coraz więcej osób odkłada decyzję o rodzicielstwie, zrozumienie mechanizmów własnego organizmu staje się niezwykle ważne. Ten artykuł ma na celu rozwiać wszelkie wątpliwości i przedstawić kompleksowy obraz tego, jak wygląda proces diagnostyki płodności, krok po kroku, w sposób przystępny i profesjonalny.

Dlaczego badanie płodności?

Decyzja o podjęciu badań płodności zazwyczaj wynika z trudności w zajściu w ciążę. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje niepłodność jako brak ciąży po 12 miesiącach regularnych stosunków płciowych bez zabezpieczenia u kobiet poniżej 35. roku życia lub po 6 miesiącach u kobiet powyżej 35. roku życia. Badania te mogą być jednak również elementem świadomego planowania rodziny lub po prostu chęcią zrozumienia własnego stanu zdrowia reprodukcyjnego.

Kiedy warto rozważyć badanie?

• Gdy para bezskutecznie stara się o dziecko przez określony czas (jak wyżej).
• W przypadku nieregularnych cykli miesiączkowych u kobiety.
• Po przebytych chorobach, które mogły wpłynąć na płodność (np. zapalenie jąder, endometrioza).
• W sytuacji, gdy jeden z partnerów ma świadomość czynników ryzyka (np. wiek, historia chorób genetycznych).

Pierwsze kroki: Konsultacja i wywiad

Pierwszym i kluczowym etapem jest wizyta u specjalisty – ginekologa lub androloga, a najlepiej w klinice leczenia niepłodności, gdzie para może być konsultowana kompleksowo. Podczas tej wizyty lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad, który obejmuje:

• Historię medyczną obojga partnerów (przebyte choroby, operacje, przyjmowane leki).
• Styl życia (dieta, aktywność fizyczna, używki, poziom stresu).
• Historię seksualną i częstotliwość stosunków.
• Informacje o cyklu miesiączkowym kobiety.

Na podstawie wywiadu lekarz zdecyduje o dalszych, spersonalizowanych badaniach.

Badania płodności dla kobiet

Diagnostyka niepłodności u kobiet jest zazwyczaj bardziej złożona i obejmuje szereg testów.

Badania hormonalne

Są to badania krwi, wykonywane w określonych dniach cyklu miesiączkowego, by ocenić poziom hormonów odpowiedzialnych za owulację i funkcjonowanie układu rozrodczego.

• FSH (folikulotropina) i LH (luteinotropina): Badane na początku cyklu, wskazują na rezerwę jajnikową i funkcjonowanie przysadki.
• Estradiol: Ocena funkcji jajników.
• Prolaktyna: Wysoki poziom może zaburzać owulację.
• TSH (hormon tyreotropowy): Ocena funkcji tarczycy, która ma duży wpływ na płodność.
• AMH (hormon antymüllerowski): Najlepszy wskaźnik rezerwy jajnikowej, niezależny od dnia cyklu.

USG narządów rodnych

Transwaginalne badanie ultrasonograficzne pozwala ocenić budowę macicy (np. obecność mięśniaków, polipów), jajników (np. torbiele, pęcherzyki, obraz PCOS) oraz drożność jajowodów w połączeniu z kontrastem (sono-HSG).

Histerosalpingografia (HSG)

HSG to badanie rentgenowskie z kontrastem, które pozwala ocenić drożność jajowodów i kształt jamy macicy. Jest to kluczowe badanie, ponieważ niedrożne jajowody są częstą przyczyną niepłodności.

Laparoskopia i histeroskopia

To inwazyjne procedury. Histeroskopia to wziernikowanie jamy macicy, pozwalające wykryć i usunąć polipy, zrosty czy mięśniaki. Laparoskopia to zabieg chirurgiczny przez małe nacięcia, umożliwiający ocenę narządów miednicy mniejszej, wykrycie endometriozy, zrostów czy niedrożności jajowodów.

Badania płodności dla mężczyzn

Diagnostyka męskiej płodności jest często prostsza, ale równie istotna.

Analiza nasienia (spermiogram)

To podstawowe badanie, które ocenia jakość nasienia. Analizowane są takie parametry jak:

• Objętość ejakulatu.
• Liczba plemników w mililitrze i w całym ejakulacie.
• Ruchliwość plemników (progresywna, nieprogresywna, całkowita).
• Morfologia plemników (odsetek plemników o prawidłowej budowie).
• Żywotność plemników.
• Obecność komórek okrągłych.

Do badania wymagany jest okres abstynencji seksualnej od 2 do 7 dni.

Badania hormonalne

U mężczyzn również bada się poziom hormonów, takich jak:

• Testosteron: Główny męski hormon płciowy.
• FSH i LH: Wskazują na funkcjonowanie jąder.
• Prolaktyna: Jej wysoki poziom może negatywnie wpływać na produkcję testosteronu i plemników.

USG jąder

Badanie ultrasonograficzne pozwala ocenić budowę jąder, wykryć żylaki powrózka nasiennego (żylaki powrózka nasiennego są częstą, choć uleczalną przyczyną męskiej niepłodności) czy inne nieprawidłowości.

Badania genetyczne

W niektórych przypadkach, np. przy bardzo słabych wynikach nasienia, zleca się badania genetyczne, takie jak kariotyp (badanie liczby i struktury chromosomów) czy badanie mutacji genu CFTR (związanego z mukowiscydozą, która może wpływać na drożność nasieniowodów).

Przygotowanie do badań: Co warto wiedzieć?

Odpowiednie przygotowanie może znacząco wpłynąć na wiarygodność wyników. Dla kobiet ważne jest wykonywanie badań w odpowiednich fazach cyklu. Dla mężczyzn kluczowa jest wspomniana wcześniej abstynencja seksualna przed spermiogramem. Warto również pamiętać o:

• Unikaniu stresu.
• Zdrowej diecie i odpowiednim nawodnieniu.
• Informowaniu lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach.

Interpretacja wyników i dalsze kroki

Otrzymanie wyników badań to dopiero początek. Ich prawidłowa interpretacja przez doświadczonego specjalistę jest niezbędna. Wyniki rzadko wskazują na jedną, prostą przyczynę niepłodności. Często jest to kombinacja kilku czynników. Lekarz omówi z Wami wszystkie wyniki i przedstawi dostępne opcje leczenia, które mogą obejmować zmiany stylu życia, leczenie farmakologiczne, inseminację, zapłodnienie in vitro (IVF) lub inne procedury.

Pamiętajcie, że diagnoza niepłodności to nie wyrok, a jedynie wskazanie kierunku dalszych działań. Współczesna medycyna oferuje wiele skutecznych metod leczenia, a kluczem do sukcesu jest cierpliwość, wytrwałość i zaufanie do specjalistów. Badanie płodności to pierwszy, odważny krok na drodze do spełnienia marzeń o rodzicielstwie.