Jakim urządzeniem gaśniczym nie można gasić człowieka?

W sytuacji zagrożenia, gdy liczy się każda sekunda, instynktownie sięgamy po najbliższe narzędzie ratunkowe. Płonąca odzież na człowieku to jeden z najbardziej dramatycznych scenariuszy, w którym szybka reakcja może uratować życie. Jednak czy każda gaśnica, którą widzimy na ścianie korytarza, jest odpowiednia do tego celu? Okazuje się, że niewłaściwy wybór może przynieść więcej szkody niż pożytku, powodując dotkliwe obrażenia chemiczne i termiczne. Zrozumienie, którego urządzenia pod żadnym pozorem nie wolno używać, jest kluczową wiedzą z zakresu pierwszej pomocy.

Główny winowajca: gaśnica proszkowa

Najczęściej spotykanym typem gaśnicy w budynkach użyteczności publicznej, biurach czy samochodach jest gaśnica proszkowa (oznaczona symbolami ABC lub BC). Jest niezwykle uniwersalna i skuteczna w gaszeniu pożarów ciał stałych, cieczy i gazów. Niestety, jej użycie bezpośrednio na człowieku jest absolutnie zabronione. Dlaczego?

Klucz tkwi w składzie proszku gaśniczego. Są to najczęściej drobno zmielone sole, takie jak fosforany lub siarczany amonu. W kontakcie z wilgotną skórą, oczami czy drogami oddechowymi, proszek ten wchodzi w reakcję chemiczną, tworząc substancje o właściwościach żrących. Skutki mogą być katastrofalne:

• Silne podrażnienie dróg oddechowych: Wdychanie drobnego pyłu prowadzi do kaszlu, duszności, a w skrajnych przypadkach może spowodować obrzęk płuc. Pył zatyka pęcherzyki płucne, utrudniając wymianę gazową.
• Uszkodzenie oczu: Kontakt proszku z gałką oczną może prowadzić do poważnych oparzeń chemicznych i trwałego uszkodzenia wzroku.
• Oparzenia chemiczne skóry: Proszek w połączeniu z potem i wilgocią na skórze tworzy agresywną substancję, która "wżera się" w tkankę, powodując głębokie i trudne do wyleczenia rany.

Zapamiętaj: Gaśnica proszkowa służy do gaszenia ognia na przedmiotach, nigdy na ludziach. Jej użycie na osobie jest równoznaczne z dodatkowym, poważnym zagrożeniem dla jej zdrowia.

A co z gaśnicą śniegową (CO2)?

Drugim popularnym typem jest gaśnica śniegowa, wypełniona skroplonym dwutlenkiem węgla (CO2). Jej działanie polega na gwałtownym schłodzeniu płonącego obiektu i odcięciu tlenu. Czy można jej użyć do ugaszenia człowieka? Odpowiedź również brzmi: zdecydowanie nie!

Ryzyko ekstremalnych odmrożeń

W momencie uwolnienia, dwutlenek węgla rozpręża się, osiągając temperaturę około -78°C. Kontakt tak zimnej substancji (tzw. suchego lodu) ze skórą powoduje natychmiastowe, głębokie odmrożenia. Uszkodzenia tkanek mogą być znacznie poważniejsze niż poparzenia termiczne od samego ognia. Użycie gaśnicy CO2 na człowieku to niemal gwarancja trwałych uszkodzeń ciała.

Zagrożenie uduszeniem

W pomieszczeniach o małej kubaturze gwałtowne uwolnienie dużej ilości dwutlenku węgla wypiera tlen z otoczenia. Może to prowadzić do niedotlenienia i utraty przytomności zarówno u osoby poszkodowanej, jak i u ratownika.

Czym w takim razie bezpiecznie gasić człowieka?

Skoro najpopularniejsze gaśnice odpadają, co należy zrobić, gdy na kimś zapali się ubranie? Istnieje kilka bezpiecznych i sprawdzonych metod, które należy zastosować.

1. Koc gaśniczy: To najlepsze i dedykowane do tego celu narzędzie. Należy szczelnie owinąć płonącą osobę kocem (zaczynając od głowy, by chronić drogi oddechowe), a następnie docisnąć go do ciała. Koc odcina dopływ tlenu, co natychmiast dusi płomienie.
2. Woda: Jeśli jest pod ręką, oblanie płonącej osoby dużą ilością chłodnej wody jest bardzo skuteczne. Woda chłodzi ciało i gasi ogień. Pamiętaj jednak, by nie używać wody do gaszenia płonącego oleju lub urządzeń pod napięciem!
3. Turlanie po ziemi: To klasyczna metoda "Zatrzymaj się, padnij, tocz się". Należy przewrócić płonącą osobę na ziemię i kazać jej się turlać, co mechanicznie zdusi płomienie. Można jej w tym pomóc, przyciskając płonące fragmenty odzieży do podłoża.
4. Użycie grubych tkanin: W ostateczności można użyć grubego płaszcza, kurtki, dywanu czy narzuty, działając na tej samej zasadzie co koc gaśniczy – odcinając dopływ tlenu.

Ciekawostka: co oznaczają litery na gaśnicach?

Oznaczenia literowe (A, B, C, F) informują nas, do jakiego rodzaju pożarów przeznaczona jest dana gaśnica. A to pożary ciał stałych (np. drewno, papier), B – cieczy i materiałów topiących się (np. benzyna, farby), C – gazów (np. propan), a F – tłuszczów i olejów w urządzeniach kuchennych. Ta wiedza pomaga dobrać odpowiednie narzędzie do źródła ognia, ale jak widać, żadna z tych kategorii nie obejmuje "gaszenia ludzi".

Podsumowanie: wiedza, która ratuje życie

Prawidłowa reakcja w sytuacji kryzysowej jest bezcenna. Zapamiętanie kilku prostych zasad może uratować komuś zdrowie, a nawet życie. Najważniejsze jest, by w odruchu nie sięgać po gaśnicę proszkową lub śniegową w celu ugaszenia człowieka. Zamiast tego należy użyć koca gaśniczego, wody lub po prostu zdusić płomienie, odcinając im dostęp do tlenu. Twoja wiedza i opanowanie to najpotężniejsze narzędzia w walce z ogniem.