Judo, techniki, zasady

Czy wiesz, że sztuka walki, która zrewolucjonizowała świat sportu, w swojej nazwie kryje słowa „łagodna droga”? Judo, bo o nim mowa, to znacznie więcej niż siłowe starcia na macie. To dyscyplina, która uczy, jak siłę przeciwnika obrócić na swoją korzyść, łącząc w sobie głęboką filozofię, precyzyjną technikę i żelazne zasady. Zapraszamy w podróż po świecie judo, gdzie szacunek jest równie ważny co zwycięstwo, a prawdziwa siła tkwi w sprycie, a nie w mięśniach.

Czym jest judo? Filozofia i historia

Judo (jap. 柔道), tłumaczone jako „łagodna droga”, zostało stworzone pod koniec XIX wieku przez Japończyka Jigoro Kano. Nie była to jedynie kompilacja technik walki, ale przemyślany system rozwoju fizycznego, umysłowego i moralnego. Kano, mistrz jujutsu, usunął z niego najniebezpieczniejsze techniki, tworząc dyscyplinę, którą można bezpiecznie praktykować w formie sportowej. Podstawą filozofii judo są dwie kluczowe zasady: Seiryoku Zen'yō (maksimum skuteczności przy minimum wysiłku) oraz Jita Kyōei (wzajemne dobro i korzyści). Oznacza to, że judoka uczy się nie tylko efektywnej walki, ale także współpracy i szacunku, dążąc do rozwoju zarówno własnego, jak i partnera treningowego.

Podstawowe zasady i etykieta na tatami

Każdy trening judo rozpoczyna się i kończy ukłonem (rei). To symbol szacunku dla dojo (miejsca treningu), nauczyciela (sensei) i partnera. Etykieta jest nieodłącznym elementem tej dyscypliny. Judocy trenują na specjalnych matach zwanych tatami, ubrani w strój treningowy – judogę. Kolor pasa (obi) świadczy o stopniu zaawansowania zawodnika, od białego dla początkujących, aż po czarny dla mistrzów. Czystość judogi, dbałość o higienę osobistą i zachowanie ciszy w dojo to fundamentalne zasady, które uczą dyscypliny i wzajemnego poszanowania.

Kluczowe techniki judo

Techniki judo (waza) dzielą się na trzy główne grupy. Ich opanowanie to sedno treningu każdego judoki.

Nage-waza (Techniki rzutów)

To najbardziej widowiskowa część judo. Celem jest rzucenie przeciwnika na plecy z odpowiednią siłą i szybkością. Kluczem do skutecznego rzutu nie jest siła, lecz perfekcyjne wykonanie trzech faz:

• Kuzushi – wychylenie przeciwnika, pozbawienie go równowagi.
• Tsukuri – wejście, czyli przygotowanie własnego ciała do wykonania techniki.
• Kake – wykonanie rzutu.

Przykłady popularnych rzutów to Ippon seoi nage (rzut przez plecy), O goshi (rzut biodrowy) czy O soto gari (podcięcie zewnętrzne).

Katame-waza (Techniki obezwładnień)

Gdy walka przenosi się do parteru (ne-waza), do gry wchodzą techniki obezwładniające. Ich celem jest kontrolowanie przeciwnika na macie. Dzielą się na:

1. Osaekomi-waza (Trzymania) – polegają na przytrzymaniu przeciwnika na plecach przez określony czas (np. Kesa-gatame).
2. Shime-waza (Duszenia) – techniki mające na celu zmuszenie rywala do poddania się poprzez ucisk na tętnice szyjne (np. Hadaka-jime).
3. Kansetsu-waza (Dźwignie) – polegają na wywieraniu kontrolowanej presji na stawy, głównie łokciowy, by zmusić przeciwnika do poddania (np. Juji-gatame).

Atemi-waza (Techniki uderzeń)

Choć uderzenia i kopnięcia istnieją w judo, są one praktykowane głównie w formach kata (układach formalnych) i są surowo zabronione w walce sportowej (randori) ze względu na bezpieczeństwo.

Punktacja i zasady walki sportowej

Celem walki jest zdobycie Ippon, czyli pełnego punktu, który natychmiast kończy pojedynek. Ippon można zdobyć na kilka sposobów:

• Wykonując dynamiczny i kontrolowany rzut, po którym przeciwnik ląduje w znacznym stopniu na plecach.
• Trzymając przeciwnika w parterze przez 20 sekund.
• Zmuszając rywala do poddania się poprzez zastosowanie dźwigni lub duszenia.

Jeśli rzut nie spełnia wszystkich kryteriów Ippon, sędzia może przyznać Waza-ari (pół punktu). Zdobycie dwóch Waza-ari w jednej walce jest równoznaczne z Ippon. Zawodnicy mogą również otrzymywać kary (Shido) za pasywność lub łamanie zasad. Trzy kary Shido oznaczają dyskwalifikację (Hansoku-make).

Ciekawostka ze świata judo

Początkowo judogi były wyłącznie białe. Niebieskie stroje wprowadzono dopiero w latach 80. XX wieku, aby ułatwić sędziom i widzom rozróżnianie zawodników podczas walki. Pomimo tej zmiany, w Japonii na wielu turniejach krajowych wciąż preferuje się tradycyjne, białe judogi dla obu walczących.

Dlaczego warto trenować judo?

Judo to sport wszechstronnie rozwijający. Na poziomie fizycznym buduje siłę, gibkość, koordynację i wytrzymałość. Uczy także bezpiecznego upadania (ukemi), co jest niezwykle przydatną umiejętnością w codziennym życiu. Jednak największe korzyści płyną z wymiaru mentalnego. Judo kształtuje charakter, uczy dyscypliny, cierpliwości, pewności siebie i szacunku do drugiego człowieka. To nie tylko sport, to prawdziwa „łagodna droga” do samodoskonalenia.