Kapitał początkowy emerytury

Czy wiesz, że Twoja praca zarobkowa sprzed ponad dwóch dekad może mieć kluczowe znaczenie dla wysokości Twojej przyszłej emerytury? Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że okresy zatrudnienia przed 1999 rokiem nie są automatycznie uwzględniane w systemie emerytalnym. Kluczem do ich doliczenia jest tajemniczo brzmiący kapitał początkowy – instrument, który może znacząco podnieść Twoje świadczenie. Czas odkryć, czym jest i dlaczego warto o niego zadbać jak najwcześniej.

Czym jest kapitał początkowy?

Kapitał początkowy to nic innego jak odtworzona kwota składek na ubezpieczenie społeczne, które zostały opłacone za Ciebie przed 1 stycznia 1999 roku. Wprowadzenie go było koniecznością w związku z wielką reformą systemu emerytalnego. Przed tą datą Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie prowadził indywidualnych kont dla ubezpieczonych, na których gromadzone byłyby składki. Kapitał początkowy jest więc swoistym pomostem między starym a nowym systemem, który pozwala sprawiedliwie wyliczyć emeryturę osobom aktywnym zawodowo na przełomie obu systemów.

Kogo dotyczy i dlaczego jest tak ważny?

Obowiązek ustalenia kapitału początkowego dotyczy wszystkich osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, które pracowały (lub miały tzw. okresy nieskładkowe) przed 1 stycznia 1999 roku. Bez ustalenia kapitału początkowego, Twoja emerytura zostanie obliczona wyłącznie na podstawie składek zgromadzonych na koncie w ZUS po 1998 roku. Oznacza to, że cała Twoja historia zawodowa sprzed reformy po prostu przepadnie, a świadczenie będzie znacznie niższe. Złożenie wniosku o jego naliczenie to zatem nie opcja, a konieczność dla każdego, kto chce otrzymać pełną, należną mu emeryturę.

Jak oblicza się kapitał początkowy?

Proces obliczania kapitału początkowego jest złożony i opiera się na kilku kluczowych elementach. ZUS bierze pod uwagę Twoją historię zatrudnienia i zarobków, aby jak najwierniej odtworzyć hipotetyczne składki. Oto filary tych obliczeń:

Podstawa wymiaru

To fundament całego wyliczenia. Podstawę wymiaru ustala się na podstawie Twoich dochodów z wybranych lat kalendarzowych sprzed 1999 roku. Możesz wybrać zarobki z 10 kolejnych lat z okresu 1980-1998 lub z 20 dowolnych lat z całej Twojej kariery zawodowej przed 1999 rokiem. ZUS porównuje Twoje zarobki ze średnim wynagrodzeniem w kraju w danym okresie, tworząc wskaźnik wysokości podstawy wymiaru. Im więcej zarabiałeś w stosunku do średniej krajowej, tym wyższy będzie ten wskaźnik, a co za tym idzie – kapitał początkowy.

Okresy składkowe i nieskładkowe

Do obliczeń ZUS wlicza wszystkie udowodnione okresy pracy, ale dzieli je na dwie kategorie:

• Okresy składkowe – to czas, gdy odprowadzane były za Ciebie składki na ubezpieczenie społeczne. Zaliczamy do nich przede wszystkim pracę na umowę o pracę, prowadzenie działalności gospodarczej czy pracę nakładczą. Za każdy rok takiego okresu ZUS dolicza 1,3% podstawy wymiaru.
• Okresy nieskładkowe – to okresy, w których nie pracowałeś, ale które z mocy prawa są uwzględniane przy ustalaniu świadczeń. Należą do nich m.in. okres nauki w szkole wyższej (na jednym kierunku), urlopy wychowawcze czy czas pobierania zasiłków chorobowych. Za każdy rok ZUS dolicza 0,7% podstawy wymiaru. Ważna uwaga: okresy nieskładkowe nie mogą przekroczyć jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych.

Ciekawostka: dokumenty to skarb

Największym wyzwaniem przy ustalaniu kapitału początkowego jest zebranie dokumentacji, zwłaszcza jeśli chodzi o zarobki. Wiele firm z lat 80. i 90. już nie istnieje. Dlatego tak cenne są świadectwa pracy z informacją o wynagrodzeniu lub zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu (dawny druk Rp-7). Jeśli ich nie posiadasz, warto poszukać dokumentacji płacowej w archiwach państwowych lub u następców prawnych zlikwidowanych zakładów pracy. Każdy odnaleziony dokument może przełożyć się na realne pieniądze w przyszłości.

Kiedy złożyć wniosek i dlaczego nie warto zwlekać?

Wniosek o ustalenie kapitału początkowego można złożyć w dowolnym momencie, jednak eksperci radzą, by zrobić to jak najszybciej, a nie czekać do osiągnięcia wieku emerytalnego. Dlaczego? Po pierwsze, z biegiem lat coraz trudniej jest odnaleźć potrzebne dokumenty. Po drugie, ustalony przez ZUS kapitał początkowy jest co roku waloryzowany, czyli jego wartość rośnie. Im wcześniej zostanie obliczony, tym dłużej będzie podlegał waloryzacji, co bezpośrednio wpłynie na jego ostateczną wysokość w momencie przejścia na emeryturę. Pamiętaj, ZUS nie naliczy kapitału z urzędu – to Ty musisz złożyć wniosek!