Kawa arabica, sprawdź ile wiesz o najpopularniejszej kawie na rynku

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego to właśnie kawa arabica króluje w naszych filiżankach i jest synonimem wyrafinowanego smaku? To nie przypadek. Ta szlachetna roślina, stanowiąca fundament globalnego przemysłu kawowego, skrywa w sobie bogactwo aromatów i historii, które sprawiają, że jej popularność jest niezachwiana. Zanurzmy się w świat arabiki, by odkryć, co czyni ją najchętniej wybieraną kawą na świecie.

Co to jest arabica?

Coffea arabica, bo tak brzmi jej pełna botaniczna nazwa, to gatunek kawowca, który stanowi około 60-70% światowej produkcji kawy. Pochodzi z Etiopii, gdzie dziko rośnie na wyżynach, a jej historia parzenia sięga setek lat. Arabica jest ceniona przede wszystkim za swój złożony profil smakowy i aromatyczny, znacznie bogatszy niż w przypadku innych gatunków kawy.

• Delikatny smak: Często opisywana jako owocowa, kwiatowa, czekoladowa lub orzechowa.
• Wyższa kwasowość: Przyjemna, cytrusowa lub winna, dodająca kawie żywości.
• Niższa zawartość kofeiny: Zwykle około 1.5% w ziarnach, co pozwala cieszyć się jej smakiem bez nadmiernego pobudzenia.

Historia i pochodzenie

Legenda głosi, że kawa została odkryta przez etiopskiego pasterza kóz, Kaldi'ego, który zauważył, że jego zwierzęta stają się niezwykle energiczne po spożyciu czerwonych jagód z pewnego krzewu. Niezależnie od legendy, to właśnie z terenów dzisiejszej Etiopii arabika zaczęła swoją podróż przez świat, podbijając najpierw Bliski Wschód, a następnie Europę i obie Ameryki. Jej nazwa "arabica" wiąże się z ekspansją kawy poprzez kraje arabskie.

Dlaczego arabica jest tak popularna?

Kluczem do dominacji arabiki na rynku jest jej niezrównana jakość sensoryczna. W przeciwieństwie do robusty, która jest bardziej gorzka i ma ziemisty posmak, arabika oferuje subtelność i elegancję. Jej złożoność sprawia, że każda filiżanka może być unikalnym doświadczeniem, z nutami od bergamotki po karmel.

• Bogactwo aromatów: Od kwiatowych po czekoladowe, z tysiącami niuansów.
• Zrównoważona kwasowość: Dodaje świeżości i charakteru, bez dominującej goryczki.
• Wszechstronność: Doskonale sprawdza się w różnych metodach parzenia, od ekspresu po metody przelewowe.

Idealne warunki uprawy

Arabica to prawdziwa dama wśród kawowców, wymagająca specyficznych warunków do wzrostu. Preferuje wysokie wysokości (od 600 do 2000 m n.p.m.), stabilne temperatury (15-24°C), obfite opady deszczu i bogate, wulkaniczne gleby. Te warunki, często nazywane "terroir", mają ogromny wpływ na ostateczny smak ziarna.

Uprawa arabiki jest znacznie trudniejsza i bardziej pracochłonna niż robusty. Rośliny są wrażliwe na choroby i szkodniki, a ich zbiory często odbywają się ręcznie, co dodatkowo podnosi koszty produkcji. Jednak wyjątkowy smak w pełni wynagradza te wysiłki.

Wpływ terroir na smak

Tak jak wino, kawa arabica czerpie swój charakter z miejsca, w którym rośnie. Na przykład:

• Kawa z Etiopii (np. Yirgacheffe) często ma nuty kwiatowe i cytrusowe.
• Kawa z Kolumbii (np. Supremo) charakteryzuje się zrównoważonym smakiem z nutami orzechowymi i czekoladowymi.
• Kawa z Brazylii (np. Santos) jest zazwyczaj słodsza, z nutami karmelu i orzechów.

To właśnie różnorodność terroir sprawia, że świat arabiki jest tak fascynujący i pełen niespodzianek.

Różnorodność smaków i odmian

W obrębie gatunku Coffea arabica istnieje wiele odmian botanicznych, które różnią się profilem smakowym i odpornością na choroby. Do najbardziej znanych należą:

• Typica: Jedna z najstarszych i najbardziej klasycznych odmian, ceniona za czystość smaku i słodycz.
• Bourbon: Mutacja Typiki, słynąca z kompleksowej słodyczy i nut czekoladowych.
• Geisha (Gesha): Uważana za jedną z najbardziej prestiżowych i drogich odmian, z niezwykłymi nutami jaśminu i bergamotki.
• Caturra: Mutacja Bourbona, charakteryzująca się jasną kwasowością i nutami cytrusowymi.

Każda z tych odmian, uprawiana w różnych regionach świata, oferuje unikalne doznania smakowe, które warto odkrywać.

Arabica kontra robusta: kluczowe różnice

Choć oba gatunki to kawa, różnice między nimi są fundamentalne:

• Smak: Arabica jest delikatna, owocowa, zrównoważona; Robusta jest gorzka, ziemista, z nutami gumy.
• Kofeina: Arabica zawiera mniej kofeiny (ok. 1.5%); Robusta ma jej znacznie więcej (ok. 2.5-4.5%).
• Warunki uprawy: Arabica wymaga wysokości i specyficznego klimatu; Robusta jest bardziej odporna i rośnie na niższych wysokościach.
• Zastosowanie: Arabica dominują w kawach speciality i filtrowanych; Robusta często używana jest w mieszankach espresso dla cremy i w kawach rozpuszczalnych.

Zrozumienie tych różnic pozwala docenić szlachetność arabiki i jej rolę w świecie kawy.

Jak parzyć arabikę, by wydobyć najlepszy smak?

Aby w pełni cieszyć się bogactwem smaku arabiki, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych aspektów:

1. Świeżość ziaren: Najlepiej kupować kawę w ziarnach i mielić ją tuż przed parzeniem.
2. Właściwy stopień mielenia: Dopasuj go do metody parzenia (grubo do French Pressa, drobno do espresso).
3. Jakość wody: Używaj przefiltrowanej wody o odpowiedniej twardości.
4. Temperatura wody: Idealna to około 90-96°C. Zbyt gorąca woda może "spalić" kawę, zbyt zimna nie wydobędzie pełni smaku.
5. Metoda parzenia: Eksperymentuj! Od Aeropressu, przez Chemex, po ekspres ciśnieniowy – każda metoda podkreśla inne aspekty smaku.

Pamiętaj, że perfekcyjna filiżanka kawy to kwestia osobistych preferencji i ciągłego doskonalenia.

Ciekawostki o arabice

• Genetyczna wrażliwość: Arabica jest gatunkiem diploidalnym, co oznacza, że jest genetycznie mniej zróżnicowana niż robusta, co czyni ją bardziej podatną na choroby i zmiany klimatyczne.
• Kawa speciality: Niemal cała kawa speciality to arabika. Termin ten odnosi się do kawy, która została oceniona na co najmniej 80 punktów w 100-punktowej skali przez certyfikowanych degustatorów.
• Najdroższa kawa świata: Wiele z najdroższych kaw świata, takich jak Geisha czy Blue Mountain, to odmiany arabiki, cenione za ich unikalne i intensywne profile smakowe.

Kawa arabica to znacznie więcej niż tylko napój – to dziedzictwo kultury, nauki i pasji. Jej złożoność, subtelność i wszechstronność sprawiają, że niezmiennie pozostaje królową wśród kaw. Następnym razem, gdy będziesz delektować się filiżanką arabiki, pomyśl o jej długiej podróży i niezwykłych warunkach, które musiały zostać spełnione, by mogła trafić prosto do Twoich rąk.