Kiedy powstał PR?

Public relations, czyli PR, to dziedzina, która dziś odgrywa kluczową rolę w komunikacji organizacji z otoczeniem. Ale czy zastanawialiście się kiedyś, kiedy właściwie narodziła się ta profesja i jak ewoluowała do swojej współczesnej formy? Odpowiedź nie jest jednoznaczna, bo choć nowoczesny PR ma swoje konkretne początki, to jego korzenie sięgają znacznie głębiej w historię ludzkiej cywilizacji.

Korzenie public relations: Od starożytności do XIX wieku

Choć termin "public relations" jest stosunkowo nowy, to idea zarządzania wizerunkiem i wpływania na opinię publiczną towarzyszy ludzkości od zarania dziejów. Już w starożytnym Egipcie, Grecji czy Rzymie władcy i kapłani wykorzystywali różne formy perswazji, by umacniać swoją pozycję. Budowano imponujące monumenty, tworzono hymny pochwalne, a retorzy doskonalili sztukę przemawiania, by zjednać sobie tłumy. Były to wczesne, intuicyjne formy komunikacji, które miały na celu budowanie poparcia i legitymizacji władzy. W średniowieczu Kościół katolicki mistrzowsko wykorzystywał symbole, ceremonie i kazania do szerzenia wiary i utrzymywania autorytetu, co również można uznać za formę publicznego oddziaływania.

Przełom XIX i XX wieku przyniósł jednak dynamiczne zmiany. Rewolucja przemysłowa, rozwój mediów (gazety, telegraf) oraz rosnące znaczenie opinii publicznej stworzyły nowe wyzwania. Firmy, często oskarżane o wyzysk i nieetyczne praktyki, potrzebowały skutecznych metod komunikacji, by bronić swojego wizerunku. Właśnie w tym okresie zaczęły krystalizować się fundamenty współczesnego PR-u.

Narodziny nowoczesnego PR-u: Pionierzy i ich zasady

Za "ojców" nowoczesnego public relations powszechnie uważa się dwie postacie: Ivy'ego Lee i Edwarda Bernaysa. Ich prace i filozofie ukształtowały dziedzinę, jaką znamy dziś.

• Ivy Lee (1877-1934): Często nazywany pierwszym doradcą PR. W 1906 roku, po katastrofie kolejowej w Pensylwanii, Lee przekonał zarząd kolei, by zamiast ukrywać fakty, otwarcie i uczciwie informował prasę. To było przełomowe! Sformułował on "Deklarację Zasad" (Declaration of Principles), która promowała otwartość i transparentność w komunikacji z mediami i opinią publiczną. Jego praca dla rodziny Rockefellerów, szczególnie podczas strajku w Kolorado w 1914 roku, pokazała, jak PR może humanizować wizerunek korporacji i zarządzać kryzysami. Lee wierzył, że najlepszym sposobem na zdobycie zaufania jest mówienie prawdy, nawet jeśli jest ona niewygodna.
• Edward Bernays (1891-1995): Siostrzeniec Zygmunta Freuda, Bernays był autorem wielu książek, w tym "Crystallizing Public Opinion" (1923), która jest uważana za pierwszą książkę o PR. Przeniósł on teorie psychologii do praktyki komunikacji, skupiając się na "inżynierii zgody" – czyli na naukowym manipulowaniu opinią publiczną dla dobra klienta. Jego najbardziej znana kampania to "Pochodnie Wolności" (Torches of Freedom) z 1929 roku, która miała na celu zachęcenie kobiet do palenia papierosów w miejscach publicznych, przedstawiając je jako symbol emancypacji. Bernays postrzegał PR jako narzędzie do kształtowania zachowań i postaw społecznych.

Ewolucja i znaczenie dzisiaj

Po II wojnie światowej, wraz z rozwojem społeczeństwa konsumpcyjnego i środków masowego przekazu, rola PR-u rosła wykładniczo. Firmy i instytucje coraz bardziej rozumiały potrzebę profesjonalnego zarządzania swoim wizerunkiem i relacjami z różnymi grupami interesariuszy. Dziś, w erze cyfrowej i mediów społecznościowych, public relations jest dynamiczną i wielowymiarową dziedziną, która obejmuje znacznie więcej niż tylko relacje z mediami. Obejmuje zarządzanie reputacją, komunikację kryzysową, relacje z inwestorami, komunikację wewnętrzną, CSR (społeczną odpowiedzialność biznesu) i wiele innych.

Podsumowując, choć ludzie zawsze próbowali wpływać na innych, to profesjonalne i zinstytucjonalizowane public relations, ze swoimi etycznymi kodeksami i strategicznym podejściem, narodziło się na początku XX wieku dzięki wizjonerom takim jak Ivy Lee i Edward Bernays. Od tamtej pory nieustannie ewoluuje, dostosowując się do zmieniających się realiów społecznych i technologicznych, stając się niezbędnym elementem każdej organizacji dążącej do sukcesu.