Komu przysługuje zasiłek chorobowy?

Nikt z nas nie planuje choroby, a jednak dopada ona każdego. Kiedy dopada nas niedyspozycja, ostatnie, o czym chcemy myśleć, to troska o finanse. Na szczęście, system ubezpieczeń społecznych w Polsce przewiduje mechanizm wsparcia w takich sytuacjach – zasiłek chorobowy. Ale komu właściwie on przysługuje i jakie warunki trzeba spełnić, aby móc z niego skorzystać? Rozwiejmy wszelkie wątpliwości!

Zasiłek chorobowy: klucz do spokoju w trudnych chwilach

Kto może liczyć na wsparcie?

Zasiłek chorobowy to świadczenie pieniężne przysługujące osobom objętym ubezpieczeniem chorobowym. W Polsce ubezpieczenie to może być obowiązkowe lub dobrowolne.

• Obowiązkowe obejmuje przede wszystkim pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, a także osoby wykonujące pracę nakładczą.
• Dobrowolne dotyczy m.in. osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia (jeśli zadeklarują przystąpienie), prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, a także duchownych.

Warto pamiętać, że studenci, osoby pracujące na umowach B2B (Business-to-Business) bez opłacania dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, czy też osoby bezrobotne bez prawa do zasiłku, co do zasady nie są objęte tym wsparciem.

Okres wyczekiwania: co to jest i dlaczego jest ważny?

Nie zawsze świadczenie przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia. Istnieje tak zwany okres wyczekiwania, czyli czas, przez który trzeba być objętym ubezpieczeniem chorobowym, zanim nabierze się prawa do zasiłku.

• Dla osób objętych ubezpieczeniem obowiązkowym wynosi on 30 dni.
• Dla osób objętych ubezpieczeniem dobrowolnym – 90 dni.

Istnieją jednak wyjątki! Okres wyczekiwania nie obowiązuje, jeśli niezdolność do pracy jest wynikiem wypadku przy pracy, choroby zawodowej, nastąpiła w czasie ciąży, lub gdy ubezpieczony posiada wcześniejszy okres ubezpieczenia chorobowego wynoszący co najmniej 10 lat. Na przykład, nowy pracownik, który zachoruje po dwóch tygodniach pracy, nie otrzyma zasiłku chorobowego od ZUS ani wynagrodzenia chorobowego od pracodawcy za te pierwsze dni, chyba że spełnia jeden z wyjątków.

Wysokość zasiłku: ile można otrzymać?

Standardowo, zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru (czyli średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy poprzedzających chorobę). Są jednak sytuacje, w których można liczyć na 100% podstawy wymiaru:

• Niezdolność do pracy w czasie ciąży.
• Niezdolność do pracy spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
• Niezdolność do pracy powstała wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla dawców komórek, tkanek i narządów.

Pierwsze 33 dni choroby w roku kalendarzowym (lub 14 dni dla osób po 50. roku życia) są zazwyczaj opłacane przez pracodawcę jako wynagrodzenie chorobowe. Dopiero po tym okresie wypłatę przejmuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Czas trwania zasiłku: jak długo można chorować?

Zasiłek chorobowy przysługuje co do zasady przez okres nie dłuższy niż 182 dni. Od tej reguły również są wyjątki:

• Jeśli niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą – do 270 dni.
• Jeśli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży – również do 270 dni.

Co dzieje się po upływie maksymalnego okresu zasiłkowego? Jeśli pracownik nadal jest niezdolny do pracy, ale rokuje powrót do zdrowia i pracy, może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne. Jest to świadczenie wypłacane przez ZUS przez okres maksymalnie 12 miesięcy.

Kiedy zasiłek nie przysługuje?

Istnieją okoliczności, w których, mimo spełnienia podstawowych warunków, zasiłek chorobowy nie zostanie przyznany. Należą do nich:

• Okres urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego.
• Okres, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych (np. urlop macierzyński, rodzicielski).
• Okres niezdolności do pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
• Jeśli niezdolność do pracy została spowodowana umyślnym przestępstwem lub wykroczeniem popełnionym przez ubezpieczonego.
• Jeśli niezdolność do pracy powstała wskutek nadużycia alkoholu (za pierwsze 5 dni niezdolności).
• W przypadku wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy lub wykorzystywania zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego celem.

Dokumentacja: co trzeba przygotować?

Współczesny system jest w dużej mierze zautomatyzowany. Podstawą jest elektroniczne zwolnienie lekarskie (e-ZLA), które lekarz wystawia i przesyła bezpośrednio do ZUS i do pracodawcy. Ubezpieczony nie musi już dostarczać papierowego zaświadczenia.

Jednakże, jeśli pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników, to ZUS jest płatnikiem zasiłku, a pracownik musi dostarczyć mu wypełniony formularz Z-3a (dla pracowników) lub Z-3b (dla zleceniobiorców/przedsiębiorców). Płatnicy składek (pracodawcy) składają do ZUS formularz Z-3.

Ciekawostka: Jeśli zwolnienie lekarskie zostało wystawione poza granicami Polski, należy je przetłumaczyć na język polski przez tłumacza przysięgłego i dostarczyć do ZUS w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania.

Zasiłek chorobowy to ważne wsparcie w trudnych chwilach, pozwalające skupić się na powrocie do zdrowia bez dodatkowego stresu finansowego. Zrozumienie zasad jego przyznawania jest kluczowe dla każdego ubezpieczonego. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z działem kadr w swojej firmie lub bezpośrednio z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Pamiętaj, że znajomość swoich praw to podstawa!