Łagodny rozrost prostaty, jakie są możliwości leczenia?

Cichy, lecz powszechny problem dotykający mężczyzn w pewnym wieku – tak można by opisać łagodny rozrost prostaty (BPH). Choć brzmi groźnie, to stan ten nie jest nowotworem i nie zagraża życiu, ale potrafi znacząco obniżyć jego komfort. Na szczęście współczesna medycyna oferuje szeroki wachlarz skutecznych metod leczenia, pozwalających odzyskać pełnię życia bez uciążliwych dolegliwości.

Łagodny rozrost prostaty, często określany skrótem BPH (od ang. Benign Prostatic Hyperplasia), to niezłośliwe powiększenie gruczołu krokowego, czyli prostaty. Jest to naturalny proces starzenia się organizmu, który dotyka ponad połowę mężczyzn po 50. roku życia, a odsetek ten rośnie wraz z wiekiem. Prostatę, wielkości orzecha włoskiego, otacza cewka moczowa. Jej powiększenie może uciskać cewkę, prowadząc do problemów z oddawaniem moczu.

Objawy łagodnego rozrostu prostaty

Objawy BPH są zazwyczaj związane z utrudnionym przepływem moczu i drażnieniem pęcherza. Do najczęstszych należą:

• Częste oddawanie moczu, zwłaszcza w nocy (nokturia).
• Trudności w rozpoczęciu mikcji (tzw. zwłoka mikcyjna).
• Słaby lub przerywany strumień moczu.
• Uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza.
• Naglące parcie na mocz.
• Kapanie moczu po zakończeniu mikcji.

Warto pamiętać, że nasilenie objawów nie zawsze koreluje z rozmiarem prostaty. Mały rozrost może dawać duże dolegliwości i odwrotnie.

Diagnostyka BPH

Prawidłowa diagnostyka jest kluczowa do wyboru odpowiedniej ścieżki leczenia. Obejmuje ona zazwyczaj:

• Wywiad medyczny: Lekarz pyta o objawy, ich nasilenie i wpływ na jakość życia.
• Badanie per rectum (DRE): Fizyczne badanie prostaty przez odbyt.
• Badanie krwi: Oznaczenie poziomu antygenu swoistego dla prostaty (PSA) w celu wykluczenia nowotworu.
• Badanie moczu: Analiza ogólna moczu w celu wykluczenia infekcji.
• Badanie urodynamiczne: Ocena funkcji pęcherza i przepływu moczu.
• USG jamy brzusznej: Ocena wielkości prostaty i zalegania moczu po mikcji.

Możliwości leczenia łagodnego rozrostu prostaty

Wybór metody leczenia BPH zależy od wielu czynników, takich jak nasilenie objawów, ogólny stan zdrowia pacjenta, wielkość prostaty oraz jego preferencje. Poniżej przedstawiamy główne opcje.

Obserwacja i zmiany w stylu życia

Dla mężczyzn z łagodnymi objawami, które nie wpływają znacząco na jakość życia, często zaleca się tzw. czujną obserwację (watchful waiting). Polega ona na regularnych kontrolach u urologa i wprowadzeniu pewnych zmian w stylu życia, takich jak:

• Ograniczenie spożycia płynów przed snem.
• Unikanie kofeiny i alkoholu.
• Regularna aktywność fizyczna.
• Unikanie leków, które mogą pogarszać objawy (np. niektóre leki przeciwhistaminowe).

To podejście jest często pierwszym krokiem przed wdrożeniem farmakoterapii.

Farmakologiczne leczenie BPH

Leki są podstawą leczenia umiarkowanych objawów łagodnego rozrostu prostaty. Dostępne są różne grupy preparatów:

1. Blokery receptorów alfa-adrenergicznych (alfa-blokery): Rozluźniają mięśnie gładkie w prostacie i szyi pęcherza, ułatwiając przepływ moczu. Działają szybko, często w ciągu kilku dni. Przykłady to tamsulosyna, alfuzosyna, doksazosyna.
2. Inhibitory 5-alfa-reduktazy: Zmniejszają objętość prostaty poprzez blokowanie przemiany testosteronu w dihydrotestosteron. Działają wolniej (efekty widoczne po kilku miesiącach), ale mogą trwale zmniejszyć gruczoł. Przykłady to finasteryd, dutasteryd.
3. Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 (PDE5i): Znane przede wszystkim z leczenia zaburzeń erekcji, ale w niskich dawkach mogą również łagodzić objawy BPH. Tadalafil jest jednym z nich.
4. Leczenie skojarzone: W wielu przypadkach urologowie decydują się na połączenie alfa-blokera z inhibitorem 5-alfa-reduktazy, co daje lepsze efekty w redukcji objawów i ryzyka progresji choroby.
5. Leki ziołowe: Niektóre preparaty roślinne, takie jak wyciągi z palmy sabałowej czy śliwy afrykańskiej, są popularne, jednak ich skuteczność jest przedmiotem badań i nie zawsze jest jednoznacznie potwierdzona naukowo. Warto je omówić z lekarzem.

Zabiegi małoinwazyjne

W ostatnich latach rozwinęło się wiele nowoczesnych, małoinwazyjnych metod leczenia BPH, które są alternatywą dla tradycyjnej chirurgii. Są one mniej obciążające dla pacjenta i wiążą się z krótszym czasem rekonwalescencji.

• Termoterapia mikrofalowa przezcewkowa (TUMT): Wykorzystuje ciepło mikrofal do zniszczenia nadmiaru tkanki prostaty.
• Ablacja igłowa przezcewkowa (TUNA): Używa fal radiowych do ogrzewania i niszczenia tkanki.
• Podniesienie cewki moczowej (UroLift): Polega na umieszczeniu małych implantów, które odciągają powiększone płaty prostaty, poszerzając światło cewki moczowej. Jest to zabieg szybki i odwracalny.
• Terapia parą wodną (Rezum): Wykorzystuje energię cieplną pary wodnej do zmniejszenia objętości gruczołu.
• Embolizacja tętnic prostaty (PAE): Radiolog interwencyjny blokuje drobne naczynia krwionośne doprowadzające krew do prostaty, co prowadzi do jej zmniejszenia.

Te metody są szczególnie polecane pacjentom, którzy nie reagują na farmakoterapię, ale nie kwalifikują się lub nie chcą poddać się klasycznej operacji.

Chirurgiczne leczenie łagodnego rozrostu prostaty

Kiedy inne metody zawiodą lub objawy są bardzo nasilone, konieczna może być interwencja chirurgiczna.

1. Przezcewkowa resekcja prostaty (TURP): To złoty standard chirurgicznego leczenia BPH. Chirurg wprowadza przez cewkę moczową specjalny instrument (resektoskop) i usuwa nadmiar tkanki prostaty. Jest to bardzo skuteczna metoda, która znacznie poprawia przepływ moczu.
2. Laserowa enukleacja prostaty (HoLEP): Wykorzystuje laser holmowy do precyzyjnego usunięcia tkanki prostaty. Oferuje podobną skuteczność do TURP, ale z mniejszą utratą krwi i krótszym pobytem w szpitalu.
3. Otwarta prostatektomia: W bardzo dużych gruczołach krokowych, gdy inne metody są niewystarczające, może być konieczne usunięcie prostaty poprzez tradycyjne nacięcie w podbrzuszu. Jest to zabieg inwazyjny, ale bardzo skuteczny w zaawansowanych przypadkach.

Wybór odpowiedniej ścieżki leczenia

Decyzja o wyborze najlepszej metody leczenia jest zawsze indywidualna i powinna być podjęta w porozumieniu z doświadczonym urologiem. Lekarz weźmie pod uwagę:

• Nasilenie objawów i ich wpływ na jakość życia.
• Wielkość prostaty.
• Wyniki badań diagnostycznych.
• Ogólny stan zdrowia pacjenta i obecność innych chorób.
• Oczekiwania pacjenta co do skuteczności i potencjalnych skutków ubocznych.

Nie ma jednej uniwersalnej metody leczenia BPH, która byłaby idealna dla każdego. Kluczem jest spersonalizowane podejście.

Łagodny rozrost prostaty to powszechna dolegliwość, która nie musi być wyrokiem. Dzięki dynamicznemu rozwojowi medycyny, mężczyźni mają dziś dostęp do szerokiego spektrum skutecznych opcji terapeutycznych – od zmian w stylu życia, przez farmakoterapię, po nowoczesne zabiegi małoinwazyjne i chirurgię. Pamiętaj, że wczesna diagnoza i konsultacja z urologiem to najlepsza droga do odzyskania komfortu i pełni zdrowia. Nie zwlekaj z wizytą u specjalisty, jeśli zauważysz niepokojące objawy.