Liszaj płaski, przyczyny, objawy, leczenie

Czy na Twojej skórze pojawiły się tajemnicze, fioletowe i swędzące grudki? A może w jamie ustnej zauważyłeś białą, koronkową siateczkę? To mogą być objawy liszaja płaskiego – przewlekłej choroby zapalnej, która choć nie jest zakaźna, potrafi znacząco wpłynąć na komfort życia. Zapraszamy do lektury artykułu, w którym krok po kroku wyjaśniamy, czym jest ta dermatoza, skąd się bierze i jak skutecznie radzić sobie z jej objawami.

Czym Tak Naprawdę Jest Liszaj Płaski?

Liszaj płaski (Lichen planus) to przewlekła choroba zapalna o podłożu autoimmunologicznym. Oznacza to, że układ odpornościowy organizmu, zamiast chronić go przed zagrożeniami z zewnątrz, omyłkowo atakuje własne komórki skóry i błon śluzowych. Choroba ta nie jest zaraźliwa i nie można się nią zarazić przez kontakt z osobą chorą. Może pojawić się w każdym wieku, jednak najczęściej dotyka osoby dorosłe między 30. a 60. rokiem życia.

Tajemnicze Przyczyny – Skąd Się Bierze?

Mimo wielu badań, dokładna przyczyna liszaja płaskiego wciąż pozostaje nieznana. Uważa się jednak, że kluczową rolę odgrywa wspomniana już nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego. Istnieje kilka czynników, które mogą prowokować lub zaostrzać objawy choroby. Należą do nich:

• Infekcje wirusowe: Szczególnie powiązanie obserwuje się z wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV).
• Niektóre leki: Leki na nadciśnienie (np. beta-blokery), niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) czy leki przeciwmalaryczne.
• Stres: Silny lub przewlekły stres jest uznawany za jeden z głównych czynników wyzwalających.
• Czynniki genetyczne: Skłonność do występowania choroby może być dziedziczna.
• Reakcje alergiczne: Na przykład na materiały stosowane w stomatologii, jak amalgamat.

Ciekawostka: W kontekście liszaja płaskiego często występuje tzw. objaw Koebnera. Polega on na tym, że w miejscu urazu mechanicznego skóry (np. zadrapania) po pewnym czasie pojawiają się nowe, typowe dla choroby zmiany skórne.

Jak Rozpoznać Objawy?

Obraz kliniczny liszaja płaskiego jest bardzo zróżnicowany, ponieważ zmiany mogą dotyczyć różnych części ciała. Najczęściej jednak lokalizują się w kilku charakterystycznych miejscach.

Zmiany na Skórze

Klasyczne wykwity skórne są opisywane za pomocą reguły "4P":

1. Polygonal (Wieloboczne) – grudki mają nieregularny, wielokątny kształt.
2. Purple (Fioletowe) – mają charakterystyczny, sinofioletowy kolor.
3. Pruritic (Swędzące) – zmianom towarzyszy silny, uporczywy świąd.
4. Papules (Grudki) – są to małe, płaskie, błyszczące wzniesienia nad powierzchnią skóry.

Zmiany najczęściej pojawiają się na wewnętrznej stronie nadgarstków, na kostkach, w dolnej części pleców oraz na narządach płciowych. Na powierzchni grudek można czasem dostrzec delikatną, białą siateczkę, zwaną siateczką Wickhama.

Zmiany na Błonie Śluzowej

Bardzo często, bo aż u około 50% pacjentów, liszaj płaski atakuje błonę śluzową jamy ustnej. Może przybierać postać białej, koronkowej siateczki na wewnętrznej stronie policzków, bolesnych nadżerek i owrzodzeń, a także białych, zgrubiałych płytek. Zmiany te mogą powodować ból, pieczenie i dyskomfort podczas jedzenia.

Włosy i Paznokcie

Rzadszą, ale możliwą lokalizacją jest owłosiona skóra głowy (Lichen planopilaris), gdzie choroba może prowadzić do nieodwracalnego łysienia bliznowaciejącego. Zmiany na paznokciach obejmują ich ścieńczenie, pojawienie się podłużnych bruzd, pękanie, a w skrajnych przypadkach nawet zanik płytki paznokciowej.

Diagnostyka i Skuteczne Leczenie

Diagnozę stawia lekarz dermatolog na podstawie charakterystycznego wyglądu zmian. W niepewnych przypadkach złotym standardem jest biopsja, czyli pobranie małego wycinka skóry do badania histopatologicznego. Leczenie liszaja płaskiego jest procesem długotrwałym i ma na celu przede wszystkim złagodzenie objawów, takich jak świąd i stan zapalny, oraz zapobieganie powstawaniu nowych zmian.

• Leczenie miejscowe: To podstawa terapii. Stosuje się silne maści i kremy glikokortykosteroidowe, a w przypadku zmian w jamie ustnej – specjalne żele i płukanki. Dobrą alternatywą są inhibitory kalcyneuryny.
• Leczenie ogólne: W ciężkich, opornych na leczenie przypadkach lekarz może zalecić doustne glikokortykosteroidy, retinoidy lub leki immunosupresyjne.
• Fototerapia: Naświetlanie promieniami UVA lub UVB (tzw. PUVA lub UVB 311 nm) jest skuteczną metodą leczenia rozległych zmian skórnych.

Domowe Sposoby i Samopomoc

Choć leczenie farmakologiczne jest kluczowe, możesz podjąć pewne kroki, by złagodzić objawy i poprawić swój komfort życia:

• Unikaj drapania swędzących miejsc, aby nie prowokować powstawania nowych zmian (objaw Koebnera).
• Stosuj chłodne okłady i emolienty, które nawilżą skórę i zmniejszą świąd.
• Wybieraj łagodne, bezzapachowe kosmetyki do mycia i pielęgnacji ciała.
• W przypadku zmian w jamie ustnej, unikaj ostrych, kwaśnych i gorących potraw, które mogą podrażniać błonę śluzową.
• Zadbaj o redukcję stresu poprzez techniki relaksacyjne, jogę czy medytację.

Pamiętaj, że liszaj płaski to choroba o złożonym charakterze, a jej przebieg jest indywidualny. Kluczem do sukcesu jest ścisła współpraca z dermatologiem, regularne stosowanie zaleconych leków i odpowiednia pielęgnacja. Choć droga do remisji bywa długa, dzięki nowoczesnym metodom leczenia możliwe jest skuteczne kontrolowanie objawów i prowadzenie normalnego, aktywnego życia.