Łojotokowe zapalenie skóry, przyczyny, objawy

Czy zmagasz się z uporczywym łupieżem, zaczerwienieniem skóry czy swędzącymi, tłustymi plamami? Możliwe, że masz do czynienia z łojotokowym zapaleniem skóry (ŁZS) – przewlekłą, ale często błędnie diagnozowaną dolegliwością, która potrafi znacząco obniżyć komfort życia. Choć jest to schorzenie powszechne, jego przyczyny i objawy bywają zaskakująco różnorodne. Zrozumienie ich to pierwszy krok do skutecznego zarządzania ŁZS i odzyskania komfortu skóry.

Czym jest łojotokowe zapalenie skóry?

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) to przewlekła, nawracająca choroba zapalna skóry, która dotyka obszarów bogatych w gruczoły łojowe. Charakteryzuje się ona zaczerwienieniem, łuszczeniem się naskórka oraz świądem. Mimo że jest to schorzenie skóry, nie jest zaraźliwe i nie świadczy o braku higieny. Dotyka zarówno niemowląt (znane jako „ciemieniucha”), jak i dorosłych, zwłaszcza mężczyzn w wieku od 30 do 60 lat.

Przyczyny łojotokowego zapalenia skóry

Geneza łojotokowego zapalenia skóry jest złożona i często wynika z interakcji kilku czynników. Nie ma jednej, prostej przyczyny, co sprawia, że diagnostyka i leczenie bywają wyzwaniem.

Rola drożdżaków Malassezia

Jednym z kluczowych czynników jest nadmierny rozwój drożdżaków z rodzaju Malassezia (dawniej Pityrosporum ovale), które naturalnie bytują na ludzkiej skórze. W sprzyjających warunkach (np. nadprodukcja sebum) drożdżaki te namnażają się w niekontrolowany sposób, wywołując reakcję zapalną organizmu. To właśnie ta reakcja jest odpowiedzialna za większość objawów ŁZS.

Nadprodukcja sebum

Jak sama nazwa wskazuje, ŁZS jest ściśle związane z łojotokiem, czyli nadmiernym wydzielaniem sebum przez gruczoły łojowe. Sebum stanowi idealne środowisko dla rozwoju drożdżaków Malassezia. Obszary skóry z dużą liczbą gruczołów łojowych – takie jak skóra głowy, twarz (szczególnie strefa T), klatka piersiowa i plecy – są najbardziej narażone na rozwój choroby.

Czynniki sprzyjające rozwojowi ŁZS

Istnieje szereg czynników, które mogą nasilać lub wywoływać epizody ŁZS. Należą do nich:

• Genetyka: Predyspozycje rodzinne odgrywają pewną rolę.
• Zmiany hormonalne: Wahania hormonalne, np. w okresie dojrzewania, ciąży czy menopauzy, mogą wpływać na aktywność gruczołów łojowych.
• Stres i zmęczenie: Silny stres emocjonalny i fizyczny często prowadzi do zaostrzenia objawów ŁZS. Organizm w stresie produkuje więcej kortyzolu, co może wpływać na produkcję sebum.
• Osłabiony układ odpornościowy: Osoby z obniżoną odpornością, np. zakażone wirusem HIV, po przeszczepach narządów lub przyjmujące leki immunosupresyjne, są bardziej podatne na cięższe formy ŁZS.
• Niektóre choroby neurologiczne: Choroba Parkinsona, udary mózgu czy urazy głowy mogą nasilać objawy.
• Niedobory żywieniowe: Brak niektórych witamin (np. z grupy B) czy cynku może mieć wpływ na kondycję skóry.
• Niewłaściwa pielęgnacja: Używanie agresywnych kosmetyków, które naruszają barierę ochronną skóry, lub niedostateczne usuwanie sebum.
• Warunki klimatyczne: Zimne i suche powietrze, a także nagłe zmiany temperatury, mogą pogarszać stan skóry.

Objawy łojotokowego zapalenia skóry

Objawy ŁZS mogą być zróżnicowane i zależą od lokalizacji oraz stopnia nasilenia. Najczęściej dotyczą skóry głowy, twarzy i tułowia.

Skóra głowy

• Łupież: Jest to najczęstszy i często pierwszy objaw ŁZS. Charakteryzuje się białymi lub żółtawymi, tłustymi płatkami złuszczonego naskórka, które łatwo odpadają.
• Zaczerwienienie i świąd: Skóra głowy może być zaczerwieniona, swędząca, a nawet bolesna.
• Tłuste, żółtawe strupy: Mogą tworzyć się na skórze głowy, zwłaszcza na linii włosów, za uszami i na karku.
• Wypadanie włosów: W zaawansowanych przypadkach, intensywne swędzenie i drapanie mogą prowadzić do osłabienia cebulek włosowych i przejściowego wypadania włosów.

Twarz

Na twarzy ŁZS najczęściej pojawia się w tzw. strefie T oraz wokół niej:

• Brwi i okolice brwi: Czerwone, łuszczące się plamy z żółtymi łuskami.
• Fałdy nosowo-wargowe: Zaczerwienienie i łuszczenie się w zagłębieniach po bokach nosa.
• Broda i wąsy: U mężczyzn mogą pojawić się zmiany pod zarostem.
• Uszy: Zaczerwienienie, łuszczenie się i świąd w przewodzie słuchowym zewnętrznym oraz za małżowiną uszną.
• Powieki: Czasami może pojawić się zapalenie brzegów powiek (blepharitis), objawiające się zaczerwienieniem i łuszczeniem przy rzęsach.

Tułów

ŁZS może występować również na innych częściach ciała:

• Klatka piersiowa: Zwłaszcza w okolicy mostka, gdzie pojawiają się czerwone, łuszczące się plamy.
• Plecy: Głównie w górnej części, między łopatkami.
• Fałdy skórne: W rzadkich przypadkach, w fałdach pod pachami, pod piersiami czy w pachwinach, szczególnie u osób z nadwagą.

Ciekawostka: U niemowląt ŁZS objawia się jako ciemieniucha – grube, żółtawe łuski na skórze głowy, które zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku miesięcy.

Kiedy szukać pomocy?

Choć łojotokowe zapalenie skóry jest dolegliwością przewlekłą, jego objawy można skutecznie kontrolować. Jeśli zauważasz u siebie któreś z wymienionych objawów, a domowe sposoby pielęgnacji nie przynoszą ulgi, nie wahaj się skonsultować z dermatologiem. Specjalista pomoże postawić prawidłową diagnozę i dobrać odpowiednie leczenie, które znacząco poprawi komfort Twojego życia i wygląd skóry.