Łokieć tenisisty. Diagnoza i leczenie

Czy odczuwasz uporczywy ból po zewnętrznej stronie łokcia, który utrudnia nawet proste czynności, takie jak podniesienie kubka kawy czy uścisk dłoni? Choć nazwa sugeruje problem sportowców, łokieć tenisisty to dolegliwość, która może dotknąć każdego, kto wykonuje powtarzalne ruchy ręki i nadgarstka. Zrozumienie jej przyczyn, objawów oraz dostępnych metod leczenia to klucz do odzyskania komfortu i pełnej sprawności.

Czym jest łokieć tenisisty?

Łokieć tenisisty, medycznie znany jako zapalenie nadkłykcia bocznego kości ramiennej (łac. epicondylitis lateralis humeri), to schorzenie charakteryzujące się bólem w okolicy zewnętrznej części stawu łokciowego. Jest to wynik mikrourazów i przeciążeń ścięgien mięśni prostowników nadgarstka i palców, które przyczepiają się do nadkłykcia bocznego kości ramiennej. Wbrew powszechnej opinii, nie jest to stan zapalny w klasycznym rozumieniu, lecz raczej degeneracja i uszkodzenie włókien kolagenowych ścięgien, prowadzące do ich osłabienia i bolesności.

Kto jest najbardziej zagrożony?

Jak sama nazwa wskazuje, dolegliwość ta często dotyka tenisistów, zwłaszcza tych stosujących niewłaściwą technikę uderzenia backhand. Jednakże, łokieć tenisisty jest problemem znacznie szerszym i może wystąpić u każdego, kto wykonuje powtarzalne ruchy ręki, nadgarstka i przedramienia. Oto przykłady grup zawodowych i hobbystycznych szczególnie narażonych:

• Malarze, stolarze, mechanicy – osoby, które często używają narzędzi wymagających silnego chwytu i powtarzalnych ruchów.
• Informatycy i pracownicy biurowi – długotrwała praca z myszką komputerową w nieergonomicznej pozycji.
• Muzycy – gra na instrumentach wymagających precyzyjnych i powtarzalnych ruchów nadgarstka, np. skrzypce, fortepian.
• Kucharze, rzeźnicy – czynności takie jak krojenie, siekanie, ugniatanie.
• Osoby wykonujące prace domowe – np. wkręcanie, odkurzanie, sprzątanie.

Kluczem jest przeciążenie, które prowadzi do mikrourazów, a te z kolei do uszkodzenia i bólu.

Typowe objawy i jak je rozpoznać

Objawy łokcia tenisisty zazwyczaj rozwijają się stopniowo i mogą nasilać się z czasem. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest ból po zewnętrznej stronie łokcia, który może promieniować w dół do przedramienia, a nawet do nadgarstka. Inne typowe objawy to:

• Ból nasilający się podczas chwytania, podnoszenia przedmiotów, obracania przedramienia (np. otwieranie drzwi, wkręcanie śrub).
• Osłabienie siły chwytu, trudności z utrzymaniem przedmiotów.
• Bolesność przy ucisku w okolicy nadkłykcia bocznego kości ramiennej.
• Uczucie sztywności łokcia, zwłaszcza rano.

Ciekawostka: W niektórych przypadkach ból może pojawiać się nawet w spoczynku, zwłaszcza w zaawansowanych stadiach schorzenia, co znacząco obniża komfort życia.

Diagnostyka: jak lekarz potwierdza schorzenie?

Diagnostyka łokcia tenisisty opiera się głównie na wywiadzie z pacjentem oraz dokładnym badaniu fizykalnym. Lekarz pyta o rodzaj wykonywanej pracy, aktywność fizyczną oraz okoliczności pojawienia się i nasilenia bólu. Podczas badania fizykalnego przeprowadza szereg testów, które pomagają zidentyfikować uszkodzone ścięgna, np. testy oporowe prostowania nadgarstka czy palców, które wywołują ból w okolicy łokcia.

Badania obrazowe, takie jak USG (ultrasonografia) stawu łokciowego, są często wykorzystywane do potwierdzenia diagnozy, oceny stopnia uszkodzenia ścięgien oraz wykluczenia innych przyczyn bólu. W rzadszych przypadkach, gdy diagnoza jest niejasna lub podejrzewa się inne schorzenia, lekarz może zlecić rezonans magnetyczny (MRI) lub prześwietlenie rentgenowskie (RTG), aby wykluczyć zmiany kostne.

Skuteczne metody leczenia

Leczenie łokcia tenisisty jest złożone i wymaga cierpliwości. Najczęściej rozpoczyna się od metod zachowawczych, a w przypadku ich nieskuteczności, rozważa się bardziej inwazyjne procedury. Pamiętaj, że każda decyzja o leczeniu powinna być podjęta w porozumieniu z lekarzem specjalistą.

Leczenie zachowawcze – pierwszy krok

Większość przypadków łokcia tenisisty reaguje dobrze na leczenie zachowawcze, które obejmuje:

• Odpoczynek i modyfikacja aktywności: Kluczowe jest unikanie czynności nasilających ból. Może to oznaczać czasowe zrezygnowanie ze sportu lub dostosowanie stanowiska pracy.
• Farmakologia: Stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) doustne lub w maściach i żelach, aby zmniejszyć ból i stan zapalny (choć ten ostatni jest dyskusyjny).
• Fizjoterapia: Jest to jeden z najważniejszych elementów leczenia. Obejmuje m.in.:
  • Ultradźwięki, laseroterapię, krioterapię.
  • Masaż poprzeczny ścięgien.
  • Specjalistyczne ćwiczenia rozciągające i wzmacniające mięśnie przedramienia.
  • Terapię manualną.
• Ortezy i opaski uciskowe: Specjalne opaski zakładane na przedramię mogą pomóc w odciążeniu ścięgien i zmniejszeniu bólu.
• Iniekcje:
  • Kortykosteroidy: Zastrzyki te mogą przynieść szybką ulgę w bólu, ale ich efekt jest często krótkotrwały i nie leczą przyczyny problemu.
  • Osocze bogatopłytkowe (PRP): To innowacyjna metoda, która wykorzystuje własne osocze pacjenta, bogate w czynniki wzrostu, do stymulacji regeneracji uszkodzonych tkanek.

Kiedy rozważyć zabiegi inwazyjne?

Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi znaczącej poprawy przez okres 6 do 12 miesięcy, lekarz może rozważyć opcje chirurgiczne. Celem operacji jest usunięcie uszkodzonych tkanek i pobudzenie procesów gojenia. Metody chirurgiczne mogą obejmować:

• Artroskopia: Małoinwazyjny zabieg, podczas którego przez niewielkie nacięcia wprowadza się kamerę i narzędzia do usunięcia zmian degeneracyjnych.
• Operacja otwarta: Polega na wykonaniu większego nacięcia, aby uzyskać bezpośredni dostęp do uszkodzonych ścięgien i usunąć zmienione chorobowo tkanki.

Po zabiegu chirurgicznym niezbędna jest rehabilitacja, która pomaga przywrócić pełną sprawność i zapobiec nawrotom.

Zapobieganie: jak unikać nawrotów?

Zapobieganie jest kluczowe, szczególnie dla osób, które już raz doświadczyły łokcia tenisisty. Oto kilka ważnych zasad:

• Prawidłowa technika: Niezależnie od tego, czy uprawiasz sport, czy wykonujesz pracę fizyczną, upewnij się, że Twoja technika jest poprawna. W razie wątpliwości skonsultuj się z trenerem lub fizjoterapeutą.
• Regularne przerwy: Podczas powtarzalnych czynności rób częste, krótkie przerwy, aby dać mięśniom odpocząć.
• Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające: Regularne wykonywanie ćwiczeń na mięśnie przedramienia, nadgarstka i ramienia pomaga zwiększyć ich wytrzymałość i elastyczność.
• Ergonomia stanowiska pracy: Dostosuj wysokość biurka, krzesła, monitora i ułożenie myszki/klawiatury, aby zminimalizować napięcia.
• Rozgrzewka: Przed intensywnym wysiłkiem fizycznym zawsze wykonuj odpowiednią rozgrzewkę.
• Słuchaj swojego ciała: Nie ignoruj pierwszych sygnałów bólu. Wczesna reakcja może zapobiec rozwojowi poważniejszego schorzenia.

Łokieć tenisisty to uciążliwa dolegliwość, ale dzięki odpowiedniej diagnozie i kompleksowemu leczeniu, a także profilaktyce, możliwe jest pełne odzyskanie sprawności i powrót do ulubionych aktywności.