Mononukleoza, czym jest? Jak ją leczyć?

Zmęczenie, którego nie da się odespać, ból gardła do złudzenia przypominający anginę i utrzymująca się gorączka – to mogą być pierwsze sygnały, że w organizmie zagościł nieproszony gość. Mononukleoza, często nazywana "chorobą pocałunków", to dolegliwość, która potrafi na długo wyłączyć z codziennego życia. Choć jej nazwa brzmi poważnie, a objawy bywają niezwykle uciążliwe, kluczem do powrotu do pełni sił jest właściwa diagnoza, odpowiednie postępowanie i... cierpliwość. Zanurzmy się w świat wirusa Epsteina-Barra, aby zrozumieć, czym dokładnie jest mononukleoza i jak skutecznie sobie z nią radzić.

Czym jest mononukleoza zakaźna?

Mononukleoza zakaźna to choroba wirusowa, za którą w ponad 90% przypadków odpowiada wirus Epsteina-Barra (EBV), należący do rodziny wirusów opryszczki. Co ciekawe, szacuje się, że większość dorosłej populacji miała z nim kontakt i jest jego nosicielem, jednak nie u każdego dochodzi do rozwoju pełnoobjawowej choroby. Najczęściej chorują nastolatki i młodzi dorośli. Przechorowanie mononukleozy daje trwałą odporność na całe życie.

Jakie są typowe objawy?

Objawy mononukleozy mogą być mylone z innymi infekcjami, takimi jak grypa czy angina paciorkowcowa. Choroba zazwyczaj zaczyna się niewinnie, od ogólnego osłabienia, by po kilku dniach rozwinąć pełne spektrum symptomów. Do najbardziej charakterystycznych należą:

• Bardzo silne, przewlekłe zmęczenie – często jest to najbardziej dokuczliwy i najdłużej utrzymujący się objaw.
• Wysoka gorączka, która może sięgać nawet 40°C i trwać do dwóch tygodni.
• Zapalenie gardła i migdałków – gardło jest mocno zaczerwienione, a na migdałkach pojawiają się charakterystyczne, biało-szare naloty. Ból gardła bywa tak silny, że utrudnia przełykanie.
• Powiększenie węzłów chłonnych, zwłaszcza szyjnych, ale także pachowych i pachwinowych. Są one tkliwe i bolesne przy dotyku.
• Bóle głowy, mięśni i stawów.

U części pacjentów może również dojść do powiększenia śledziony i wątroby, co jest odczuwalne jako ból w jamie brzusznej.

"Choroba pocałunków" – skąd ta nazwa?

Określenie "choroba pocałunków" wzięło się od głównej drogi przenoszenia wirusa EBV. Wirus bytuje w ślinie, dlatego do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez bezpośredni kontakt, taki jak pocałunki. Jednak to nie jedyna droga! Można się zarazić również przez picie z tej samej butelki, używanie tych samych sztućców czy nawet przez kropelki śliny rozpylane podczas kaszlu i kichania.

Diagnoza i leczenie – co musisz wiedzieć?

Rozpoznanie mononukleozy opiera się na wywiadzie lekarskim i badaniu fizykalnym. Lekarz, widząc charakterystyczne objawy, może zlecić badania krwi. Kluczowa jest morfologia z rozmazem, w której obserwuje się zwiększoną liczbę limfocytów, w tym obecność tzw. limfocytów atypowych (mononuklearów). Potwierdzeniem diagnozy są testy serologiczne wykrywające swoiste przeciwciała przeciwko wirusowi EBV.

Jak wygląda leczenie?

Na mononukleozę nie ma specyficznego leku przeciwwirusowego. Leczenie ma charakter wyłącznie objawowy i polega na łagodzeniu dolegliwości oraz wspieraniu organizmu w walce z infekcją. Najważniejsze zalecenia to:

1. Odpoczynek: To absolutna podstawa. Należy leżeć w łóżku, unikać wysiłku fizycznego, co jest szczególnie ważne w przypadku powiększonej śledziony.
2. Intensywne nawadnianie: Picie dużej ilości płynów (woda, herbaty ziołowe) zapobiega odwodnieniu, zwłaszcza podczas gorączki.
3. Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe: Można stosować preparaty zawierające paracetamol lub ibuprofen, które złagodzą ból gardła i obniżą gorączkę.
4. Płukanie gardła: Roztwory soli lub specjalne preparaty apteczne mogą przynieść ulgę w bólu.

Ważna uwaga: W leczeniu mononukleozy nie stosuje się antybiotyków, ponieważ są one nieskuteczne w walce z wirusami. Co więcej, podanie niektórych z nich (zwłaszcza amoksycyliny) może wywołać u chorego swędzącą wysypkę skórną.

Powikłania i powrót do formy

Choć mononukleoza zwykle przebiega łagodnie, może prowadzić do powikłań. Najpoważniejszym jest pęknięcie powiększonej śledziony. Jest to stan zagrażający życiu, wymagający natychmiastowej interwencji chirurgicznej. Dlatego przez co najmniej miesiąc od początku choroby należy bezwzględnie unikać sportów kontaktowych, podnoszenia ciężarów i intensywnego wysiłku fizycznego.

Powrót do pełnej sprawności bywa długotrwały. O ile ostre objawy, jak gorączka i ból gardła, mijają po 2-3 tygodniach, o tyle uczucie skrajnego zmęczenia i osłabienia może towarzyszyć pacjentowi nawet przez kilka miesięcy. Kluczowe jest, aby słuchać swojego organizmu i stopniowo wracać do codziennych aktywności, nie forsując się.