Na jakim paliwie latają helikoptery?

Zastanawiałeś się kiedyś, co napędza te niezwykłe maszyny, które z gracją unoszą się w powietrzu? Helikoptery, choć wyglądają na skomplikowane, korzystają z paliw, które – choć specjalistyczne – mają swoje odpowiedniki w świecie motoryzacji. Poznajmy tajniki ich zasilania i odkryjmy, dlaczego nie każdy helikopter „pije” to samo paliwo.

Turbinowe serce: Paliwo lotnicze Jet A-1

Czym jest Jet A-1?

Większość współczesnych, dużych i średnich helikopterów, zarówno cywilnych, jak i wojskowych, jest napędzana silnikami turbinowymi. Są to konstrukcje podobne do tych stosowanych w samolotach odrzutowych, charakteryzujące się dużą mocą i niezawodnością. Paliwem dla nich jest paliwo lotnicze typu Jet A-1, znane również jako nafta lotnicza. To wysokooczyszczona odmiana nafty, specjalnie przystosowana do pracy w ekstremalnych warunkach.

• Właściwości Jet A-1:
  • Wysoka gęstość energetyczna, co oznacza, że mała objętość paliwa dostarcza dużo energii.
  • Niska temperatura krzepnięcia (poniżej -47°C), kluczowa dla lotów na dużych wysokościach, gdzie panują niskie temperatury.
  • Dobra stabilność termiczna, co jest ważne dla bezpieczeństwa i wydajności.

Dla przykładu, popularne maszyny takie jak Eurocopter EC135, Sikorsky S-76 czy wojskowe Black Hawki (UH-60) wykorzystują właśnie Jet A-1. To paliwo zapewnia im niezbędną moc do podnoszenia ciężkich ładunków, szybkiego przemieszczania się i długotrwałego lotu.

Tłokowe silniki: Benzyna lotnicza Avgas

Nie wszystkie helikoptery korzystają z silników turbinowych. Mniejsze, często szkoleniowe lub przeznaczone do lekkich zadań, helikoptery są napędzane silnikami tłokowymi, bardzo podobnymi w swojej konstrukcji do tych samochodowych, ale znacznie bardziej zaawansowanymi i rygorystycznie kontrolowanymi. Dla nich przeznaczona jest benzyna lotnicza Avgas (Aviation Gasoline).

• Avgas 100LL: Najczęściej używany typ Avgas, gdzie "100" oznacza liczbę oktanową, a "LL" (low lead) wskazuje na niską zawartość ołowiu (choć nadal jest to paliwo ołowiowe w porównaniu do benzyn samochodowych).

Przykładem helikopterów używających Avgas są popularne maszyny takie jak Robinson R22 czy R44. Ich silniki tłokowe wymagają paliwa o wysokiej liczbie oktanowej, aby zapobiec spalaniu stukowemu i zapewnić płynną pracę. Charakterystyczny błękitny kolor Avgas 100LL pozwala na łatwe odróżnienie go od innych paliw.

Dlaczego różne paliwa? Klucz tkwi w konstrukcji silnika

Różnica w paliwie wynika bezpośrednio z konstrukcji i zasady działania silnika. Silniki turbinowe, działające na zasadzie ciągłego spalania, najlepiej sprawdzają się z naftą lotniczą (Jet A-1), która jest mniej lotna i ma wyższą temperaturę zapłonu, co zwiększa bezpieczeństwo. Z kolei silniki tłokowe, działające na zasadzie cyklicznych eksplozji mieszanki paliwowo-powietrznej, wymagają benzyny o wysokiej liczbie oktanowej (Avgas), aby zapewnić kontrolowane i efektywne spalanie.

Warto pamiętać, że zatankowanie niewłaściwego paliwa do helikoptera może mieć katastrofalne skutki. Silnik turbinowy nie będzie działał prawidłowo na Avgasie, a silnik tłokowy ulegnie uszkodzeniu, jeśli zostanie zatankowany Jet A-1. To dlatego procedury tankowania są niezwykle rygorystyczne.

Ciekawostka: Zapach i kolor paliw lotniczych

Dla osób zaznajomionych z lotnictwem, zapach paliwa to często pierwsza wskazówka, z czym mają do czynienia. Jet A-1 ma charakterystyczny, nieco oleisty zapach, podobny do nafty oświetleniowej. Avgas z kolei ma bardziej ostry, słodkawy zapach, typowy dla benzyn ołowiowych, a jego wspomniany już błękitny kolor jest celowym barwnikiem, mającym zapobiegać pomyłkom.

Podsumowanie

Podsumowując, helikoptery latają na różnych paliwach, a wybór jest podyktowany typem ich silnika. Większe, nowoczesne maszyny z silnikami turbinowymi korzystają z Jet A-1, podczas gdy mniejsze, z silnikami tłokowymi, wymagają Avgasu. Ta fundamentalna różnica jest kluczem do zrozumienia ich funkcjonowania i bezpieczeństwa w powietrzu. Następnym razem, gdy zobaczysz helikopter, będziesz wiedział, że za jego majestatycznym lotem kryje się precyzyjnie dobrane paliwo!