Nadmierna potliwość, przyczyny

Czy zdarza Ci się, że Twoje dłonie pocą się bez wyraźnego powodu, a na ubraniu pojawiają się nieestetyczne plamy potu, mimo że nie jest gorąco ani nie jesteś po wysiłku fizycznym? Nadmierna potliwość, choć często bagatelizowana, to problem dotykający miliony ludzi na całym świecie, znacząco wpływający na komfort życia i pewność siebie. Zrozumienie jej przyczyn to pierwszy krok do znalezienia ulgi.

Nadmierna potliwość – co to właściwie znaczy?

Zjawisko nadmiernej potliwości, znane również jako hiperhydroza, wykracza poza naturalną termoregulację organizmu. Podczas gdy pocenie się jest kluczowym procesem pomagającym utrzymać stałą temperaturę ciała, u osób cierpiących na hiperhydrozę gruczoły potowe pracują ze wzmożoną intensywnością, często bez wyraźnej potrzeby. Może to prowadzić do stałego uczucia wilgoci, nieprzyjemnego zapachu i dyskomfortu w codziennym życiu.

Kiedy potliwość jest nadmierna?

Rozróżnienie normalnego pocenia się od nadmiernego bywa subiektywne, ale istnieją pewne wskaźniki. Jeśli potliwość jest tak intensywna, że przeszkadza w wykonywaniu codziennych czynności, np. utrudnia pisanie, prowadzenie samochodu, wpływa na wybór ubrań lub powoduje izolację społeczną, prawdopodobnie mamy do czynienia z hiperhydrozą. Problem ten często dotyka konkretnych obszarów ciała, takich jak dłonie, stopy, pachy, twarz czy głowa.

Przyczyny nadmiernej potliwości: szerokie spektrum

Przyczyny nadmiernej potliwości są złożone i mogą mieć różnorodne podłoże. Ważne jest, aby pamiętać, że nie zawsze jest to kwestia higieny, a często objaw głębiej zakorzenionych problemów. Wyróżniamy dwa główne typy hiperhydrozy: pierwotną i wtórną.

Pierwotna nadpotliwość: idiopatyczny charakter

Najczęściej występującym typem jest hiperhydroza pierwotna, nazywana również idiopatyczną, co oznacza, że jej przyczyna nie jest znana. Szacuje się, że dotyka ona około 3% populacji. Zazwyczaj pojawia się w dzieciństwie lub okresie dojrzewania i często ma podłoże genetyczne – jeśli ktoś w rodzinie cierpi na ten problem, istnieje większe prawdopodobieństwo, że inni również będą się z nim zmagać. Jest to rodzaj nadpotliwości, który najczęściej dotyczy symetrycznie obszarów takich jak:

• Dłonie (hiperhydroza dłoniowa)
• Stopy (hiperhydroza podeszwowa)
• Pachy (hiperhydroza pachowa)
• Twarz i głowa

Ciekawostka: Badania sugerują, że u osób z pierwotną nadpotliwością aktywność gruczołów potowych jest po prostu nadmiernie pobudzona przez układ nerwowy, nawet bez zewnętrznych bodźców, takich jak wysoka temperatura czy wysiłek fizyczny.

Wtórna nadpotliwość: sygnał dla organizmu

W odróżnieniu od pierwotnej, hiperhydroza wtórna jest objawem innego schorzenia lub skutkiem ubocznym przyjmowanych leków. Może pojawić się nagle, często u osób dorosłych, i zazwyczaj dotyczy całego ciała (uogólniona) lub występuje niesymetrycznie. Jej zidentyfikowanie jest kluczowe, ponieważ leczenie podstawowej choroby często prowadzi do ustąpienia nadmiernej potliwości.

Różnorodne schorzenia

Wiele chorób może manifestować się nadmierną potliwością, w tym:

• Zaburzenia endokrynologiczne:
  • Nadczynność tarczycy (charakteryzująca się przyspieszonym metabolizmem).
  • Cukrzyca (szczególnie hipoglikemia, czyli niski poziom cukru we krwi).
  • Menopauza i inne zaburzenia hormonalne.
  • Akromegalia (nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu).
• Choroby neurologiczne:
  • Parkinson.
  • Udar mózgu.
  • Neuropatie.
• Infekcje:
  • Gruźlica.
  • Malaria.
  • Inne infekcje przewlekłe, często z towarzyszącą gorączką.
• Niektóre nowotwory:
  • Chłoniaki.
  • Guz chromochłonny (pheochromocytoma).
• Choroby serca.
• Otyłość.
• Zaburzenia psychiczne: stany lękowe, fobie społeczne, panika.

Rola leków i substancji

Niektóre leki mogą wywoływać nadmierną potliwość jako efekt uboczny. Do najczęstszych należą:

• Antydepresanty (zwłaszcza SSRI).
• Niektóre leki przeciwbólowe.
• Leki stosowane w cukrzycy.
• Leki na nadciśnienie.

Ponadto, nadmierne spożycie alkoholu, kofeiny czy pikantnych potraw może tymczasowo nasilać potliwość.

Czynniki stylu życia i środowiska

Oprócz przyczyn medycznych, na intensywność potliwości mogą wpływać również czynniki związane ze stylem życia i otoczeniem:

• Stres i emocje: Silne emocje, takie jak lęk, strach czy ekscytacja, mogą stymulować układ nerwowy do wzmożonej pracy gruczołów potowych. Przykładem może być pocenie się dłoni podczas ważnej prezentacji lub rozmowy kwalifikacyjnej.
• Otyłość: Osoby z nadwagą i otyłością często pocą się bardziej z powodu większej masy ciała do ochłodzenia i zwiększonej izolacji termicznej.
• Dieta: Jak wspomniano, pikantne jedzenie, kofeina i alkohol mogą nasilać potliwość.
• Odzież: Noszenie syntetycznych, nieprzewiewnych materiałów może utrudniać odparowywanie potu i prowadzić do jego gromadzenia się.
• Wysoka temperatura i wilgotność: Naturalnie, upalne i wilgotne środowisko zwiększa potrzebę organizmu do chłodzenia się przez pot.

Kiedy warto skonsultować się z ekspertem?

Jeśli nadmierna potliwość znacząco wpływa na Twoje życie, pojawia się nagle, dotyczy całego ciała, towarzyszą jej inne niepokojące objawy (np. utrata wagi, gorączka, kołatanie serca) lub po prostu budzi Twój niepokój – nie wahaj się skonsultować z lekarzem. Specjalista pomoże ustalić przyczynę problemu i zaproponować odpowiednie metody leczenia lub zarządzania objawami. Pamiętaj, że skuteczna diagnostyka to podstawa do poprawy jakości życia.