Nadżerka szyjki macicy, przyczyny, objawy, leczenie

Diagnoza „nadżerka szyjki macicy” często brzmi groźnie i budzi wiele obaw, choć w rzeczywistości w większości przypadków jest to stan fizjologiczny, niewymagający interwencji. Warto jednak zrozumieć, co kryje się pod tą popularną nazwą, jakie mogą być jej przyczyny i objawy, a przede wszystkim – kiedy wymaga ona leczenia. Rozwiejmy wspólnie mity i poznajmy fakty, by świadomie dbać o zdrowie intymne.

Czym jest nadżerka szyjki macicy?

Termin „nadżerka szyjki macicy” jest powszechnie używany, jednak z medycznego punktu widzenia często odnosi się do stanu zwanego ektropionem (ewersją lub wywinięciem nabłonka gruczołowego). Oznacza to, że delikatny nabłonek gruczołowy, który normalnie znajduje się w kanale szyjki macicy, przesuwa się na jej zewnętrzną część, czyli tarczę. Ponieważ jest on bardziej wrażliwy niż nabłonek płaski pokrywający resztę szyjki macicy, może być łatwiej podrażniany, co niekiedy mylnie interpretuje się jako „rana”.

Fizjologiczna czy patologiczna?

Większość przypadków „nadżerki” to właśnie ektropion, który jest stanem fizjologicznym i najczęściej nie wymaga leczenia. Prawdziwa nadżerka, czyli ubytek nabłonka, zdarza się rzadziej i może być wynikiem stanu zapalnego, urazu lub innych procesów chorobowych. Rozróżnienie to jest kluczowe dla odpowiedniego postępowania diagnostycznego i terapeutycznego.

Przyczyny powstawania

Powstawanie ektropionu lub prawdziwej nadżerki może mieć wiele źródeł. Zrozumienie ich pomaga w ocenie ryzyka i profilaktyce.

• Czynniki hormonalne: To najczęstsza przyczyna fizjologicznego ektropionu. Wysoki poziom estrogenów, występujący naturalnie w okresie dojrzewania, ciąży czy podczas stosowania hormonalnej antykoncepcji, sprzyja „wywinięciu” nabłonka gruczołowego.
• Zapalenia i infekcje: Przewlekłe stany zapalne szyjki macicy, wywołane przez bakterie, wirusy (np. HPV) czy grzyby, mogą prowadzić do podrażnień i uszkodzeń nabłonka, tworząc prawdziwą nadżerkę.
• Urazy mechaniczne: Uszkodzenia nabłonka mogą powstać w wyniku porodu, zbyt intensywnych stosunków płciowych, a także po niektórych zabiegach ginekologicznych.
• Wrodzone predyspozycje: W niektórych przypadkach ektropion jest cechą wrodzoną i występuje już od urodzenia.

Objawy, które powinny zaniepokoić

Wiele kobiet z ektropionem nie odczuwa żadnych objawów, a zmiana zostaje wykryta podczas rutynowego badania ginekologicznego. Jeśli jednak pojawią się dolegliwości, mogą to być:

• Plamienia: Krwawienia kontaktowe, np. po stosunku płciowym, po wysiłku fizycznym lub między miesiączkami. Wynikają one z łatwego krwawienia delikatnego nabłonka gruczołowego.
• Obfite upławy: Zwiększona produkcja śluzu przez nabłonek gruczołowy może prowadzić do obfitszych, często przezroczystych lub mlecznych upławów. Jeśli upławy zmienią kolor, zapach lub konsystencję, może to świadczyć o infekcji.
• Ból: Rzadziej, ale mogą pojawić się bóle w podbrzuszu lub dyskomfort podczas stosunku.

Warto pamiętać, że powyższe objawy mogą świadczyć również o innych schorzeniach, dlatego zawsze wymagają konsultacji z lekarzem.

Diagnostyka – klucz do spokoju

Prawidłowa diagnoza jest niezbędna, aby odróżnić fizjologiczny ektropion od zmian wymagających leczenia lub dalszej diagnostyki.

1. Badanie ginekologiczne z wziernikowaniem: Lekarz ocenia wygląd szyjki macicy.
2. Cytologia: To podstawowe badanie przesiewowe, które pozwala ocenić komórki nabłonka szyjki macicy pod kątem zmian zapalnych, dysplastycznych czy nowotworowych. Jest niezwykle ważne w profilaktyce raka szyjki macicy.
3. Kolposkopia: To badanie szyjki macicy pod powiększeniem za pomocą specjalnego mikroskopu. Pozwala dokładnie ocenić charakter zmiany, jej granice i naczynia krwionośne. Często wykorzystuje się barwienie szyjki macicy roztworem kwasu octowego i płynem Lugola.
4. Biopsja: W przypadku stwierdzenia niepokojących zmian podczas kolposkopii, lekarz może pobrać niewielki fragment tkanki do badania histopatologicznego. Jest to najdokładniejsza metoda potwierdzenia lub wykluczenia zmian przednowotworowych lub nowotworowych.

Metody leczenia i kiedy są potrzebne

Decyzja o leczeniu „nadżerki” jest zawsze podejmowana indywidualnie, po dokładnej diagnostyce.

• Obserwacja: W przypadku fizjologicznego ektropionu, który nie daje objawów i w cytologii nie ma nieprawidłowości, najczęściej zaleca się jedynie regularne kontrole ginekologiczne i powtórną cytologię. To najczęstsze postępowanie.
• Leczenie farmakologiczne: Jeśli przyczyną jest stan zapalny lub infekcja, stosuje się odpowiednie leki (globulki dopochwowe, antybiotyki, leki przeciwgrzybicze).
• Zabiegi usunięcia zmiany: Są rozważane, gdy „nadżerka” powoduje uciążliwe objawy (np. krwawienia, obfite upławy), jest duża lub gdy wyniki cytologii lub kolposkopii budzą wątpliwości.

Rodzaje zabiegów:

• Elektrokoagulacja (tzw. „wypalanie”): Polega na usunięciu zmienionego nabłonka za pomocą prądu elektrycznego. Jest to skuteczna metoda, ale może prowadzić do powstania blizn.
• Krioterapia (tzw. „wymrażanie”): Zmiana jest niszczona przez zamrożenie ciekłym azotem. Zabieg jest mniej inwazyjny niż elektrokoagulacja i zazwyczaj nie pozostawia blizn.
• Laseroterapia: Wykorzystuje precyzyjną wiązkę lasera do odparowania zmienionych komórek. Pozwala na bardzo dokładne usunięcie zmiany.
• LEEP (Loop Electrosurgical Excision Procedure) lub konizacja: W przypadku poważniejszych zmian, zwłaszcza tych z podejrzeniem dysplazji, może być konieczne wycięcie stożkowego fragmentu szyjki macicy.

Pamiętaj, że regularne wizyty u ginekologa i wykonywanie cytologii są Twoimi najlepszymi sprzymierzeńcami w dbaniu o zdrowie szyjki macicy. Nie bój się pytać i rozwiewać wszelkie wątpliwości – świadoma kobieta to zdrowa kobieta.