Nietolerancja laktozy u dzieci, co ją wywołuje?

Kiedy maluch zmaga się z problemami trawiennymi, rodzice często czują się bezradni, szukając przyczyn dyskomfortu. Jednym z częstych winowajców, choć nierzadko mylonym z alergią na białka mleka, jest nietolerancja laktozy. Zrozumienie, co ją wywołuje, to klucz do odpowiedniego wsparcia i ulgi dla dziecka.

Czym jest nietolerancja laktozy?

Nietolerancja laktozy to stan, w którym organizm ma trudności z trawieniem laktozy – cukru występującego naturalnie w mleku i produktach mlecznych. Główną przyczyną jest niedobór enzymu zwanego laktazą, który jest niezbędny do rozłożenia laktozy na prostsze cukry: glukozę i galaktozę. Bez wystarczającej ilości laktazy, laktoza przechodzi niestrawiona do jelita grubego, gdzie fermentuje, prowadząc do nieprzyjemnych objawów, takich jak bóle brzucha, wzdęcia czy biegunka.

Główne przyczyny nietolerancji laktozy u dzieci

Przyczyny niedoboru laktazy mogą być różnorodne i zależą od typu nietolerancji. Wyróżniamy kilka rodzajów, z których każdy ma swoje unikalne podłoże.

Pierwotna nietolerancja laktozy

Jest to najczęstsza forma nietolerancji laktozy, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Charakteryzuje się naturalnym, genetycznie uwarunkowanym spadkiem aktywności laktazy po okresie niemowlęcym. Wiele dzieci, które jako niemowlęta doskonale trawiły mleko, z czasem traci zdolność do efektywnego przetwarzania laktozy. Jest to zjawisko całkowicie naturalne i dotyczy dużej części populacji światowej, szczególnie w Azji i Afryce. Ciekawostka: Szacuje się, że nawet 70% światowej populacji w dorosłym życiu traci zdolność do trawienia laktozy!

Wtórna nietolerancja laktozy

Ten typ nietolerancji jest wynikiem uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego, gdzie produkowana jest laktaza. Uszkodzenie to może być spowodowane przez różne czynniki, w tym:

• Ostre infekcje jelitowe: Takie jak wirusowe zapalenie żołądka i jelit (tzw. "grypa żołądkowa"), które tymczasowo uszkadzają komórki produkujące laktazę. Po wyleczeniu infekcji, zdolność do trawienia laktozy zwykle wraca.
• Choroby przewlekłe: Na przykład choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia (nadwrażliwość na gluten) czy mukowiscydoza, które prowadzą do długotrwałego uszkodzenia jelit. W takich przypadkach nietolerancja laktozy może być jednym z objawów choroby podstawowej.
• Niektóre leki: Długotrwałe stosowanie antybiotyków lub chemioterapia mogą również wpływać na florę bakteryjną jelit i ich funkcjonowanie.
• Alergia pokarmowa: Niekiedy silna alergia na białka mleka krowiego może wtórnie prowadzić do uszkodzenia jelit i przejściowej nietolerancji laktozy.

Wrodzona nietolerancja laktozy

Jest to bardzo rzadka forma, dziedziczona genetycznie, w której dziecko rodzi się z całkowitym brakiem lub bardzo niską aktywnością laktazy. Objawy pojawiają się już w pierwszych dniach życia, zaraz po spożyciu mleka matki lub mleka modyfikowanego zawierającego laktozę. Wymaga natychmiastowej interwencji medycznej i wprowadzenia diety bezlaktozowej.

Rozwojowa nietolerancja laktozy (u wcześniaków)

Ten typ dotyczy wcześniaków, u których układ pokarmowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Produkcja laktazy rozpoczyna się w jelitach płodu dopiero około 34. tygodnia ciąży. Wcześniaki urodzone przed tym okresem mogą mieć tymczasowy niedobór laktazy, który zwykle ustępuje wraz z dojrzewaniem układu trawiennego. Jest to stan przejściowy i nie wymaga długotrwałej diety bezlaktozowej.

Kiedy szukać pomocy?

Jeśli podejrzewasz u swojego dziecka nietolerancję laktozy, nie zwlekaj z wizytą u pediatry. Lekarz pomoże ustalić przyczynę dolegliwości i zaleci odpowiednie postępowanie. Pamiętaj, że samodiagnoza i samodzielne eliminowanie produktów z diety dziecka może prowadzić do niedoborów żywieniowych. Profesjonalna diagnoza i wsparcie dietetyczne są kluczowe dla zdrowego rozwoju malucha.