Notowania jednolite i notowania ciągłe, różnice

Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek, jak dokładnie ustalana jest cena akcji na giełdzie? Za tym pozornie prostym procesem kryją się dwa główne mechanizmy, które decydują o dynamice i charakterze handlu: notowania jednolite i notowania ciągłe. Zrozumienie ich różnic to klucz do świadomego inwestowania i efektywnego poruszania się po rynkach kapitałowych. Przyjrzyjmy się bliżej tym dwóm systemom, abyś mógł lepiej zrozumieć, co dzieje się za kulisami giełdowych transakcji.

Notowania jednolite: Fundament stabilności i równowagi

System notowań jednolitych to mechanizm, w którym cena instrumentu finansowego jest ustalana raz lub kilka razy w ciągu sesji handlowej. Wszystkie transakcje, które zostaną zawarte w danym cyklu, realizowane są po tej samej, jednej cenie. Jest to podejście często stosowane na mniej płynnych rynkach lub dla instrumentów, które nie cieszą się tak dużym zainteresowaniem jak największe spółki giełdowe.

Jak działają notowania jednolite?

Proces notowań jednolitych zazwyczaj składa się z kilku faz:

• Faza przed otwarciem (zbieranie zleceń): Inwestorzy wprowadzają swoje zlecenia kupna i sprzedaży, ale nie są one jeszcze realizowane. System gromadzi je i analizuje.
• Faza fixingu: Na podstawie zgromadzonych zleceń, specjalny algorytm lub animator rynku ustala jedną cenę, która maksymalizuje wolumen obrotu. Jest to cena, po której można zrealizować jak najwięcej zleceń.
• Faza realizacji: Wszystkie zlecenia, które mogą być zrealizowane po ustalonej cenie, są wykonywane. Zlecenia, które nie pasują do ceny fixingu, pozostają niezrealizowane lub są anulowane.

Ciekawostka: W Polsce notowania jednolite są stosowane m.in. na rynku NewConnect dla mniej płynnych spółek, a także na głównym rynku dla niektórych instrumentów lub w fazie otwarcia i zamknięcia sesji, by ustalić cenę otwarcia/zamknięcia.

Notowania ciągłe: Dynamika i płynność w czasie rzeczywistym

Notowania ciągłe to z kolei system, w którym ceny instrumentów finansowych zmieniają się nieustannie w czasie rzeczywistym, reagując na bieżące zlecenia kupna i sprzedaży. Jest to najbardziej powszechny mechanizm na rozwiniętych giełdach i dotyczy większości akcji dużych spółek.

Mechanizm notowań ciągłych

W tym systemie transakcje są zawierane niemal natychmiast, gdy tylko zlecenie kupna spotka się ze zleceniem sprzedaży po akceptowalnej cenie. Dzieje się to dzięki elektronicznej księdze zleceń (order book), która na bieżąco wyświetla najlepsze oferty kupna i sprzedaży. Każda nowa transakcja może, ale nie musi, wpłynąć na cenę instrumentu.

• Księga zleceń: Jest to lista wszystkich aktywnych zleceń kupna i sprzedaży, uporządkowana według ceny. Najwyższe oferty kupna i najniższe oferty sprzedaży są widoczne na szczycie.
• Natychmiastowa realizacja: Gdy zlecenie kupna (po cenie rynkowej lub limitowanej) spotyka się ze zleceniami sprzedaży w księdze, transakcja jest zawierana od razu.
• Dynamiczne ceny: Cena instrumentu może zmieniać się z każdą kolejną transakcją, odzwierciedlając bieżący stosunek popytu do podaży.

Ciekawostka: Większość największych giełd świata, takich jak New York Stock Exchange (NYSE), NASDAQ czy Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie dla większości spółek, korzysta właśnie z systemu notowań ciągłych, co zapewnia wysoką płynność i efektywność rynku.

Kluczowe różnice: Wybór dla inwestora

Zrozumienie fundamentalnych różnic między tymi dwoma systemami jest kluczowe dla każdego inwestora. Poniżej przedstawiamy ich najważniejsze aspekty:

• Częstotliwość ustalania ceny: Notowania jednolite charakteryzują się rzadkim (np. raz dziennie) ustalaniem ceny, podczas gdy w notowaniach ciągłych cena zmienia się nieustannie.
• Płynność rynku: System ciągły oferuje znacznie wyższą płynność, co oznacza łatwość kupna i sprzedaży bez znaczącego wpływu na cenę. Notowania jednolite zwykle dotyczą rynków o niższej płynności.
• Zmienność cen: Notowania jednolite są z natury bardziej stabilne, z mniejszą zmiennością w ciągu dnia. Notowania ciągłe są znacznie bardziej zmienne i dynamiczne.
• Szybkość reakcji: W notowaniach ciągłych inwestor może natychmiast reagować na nowe informacje. W systemie jednolitym musi poczekać na kolejny fixing.
• Charakter inwestora: Notowania jednolite mogą być preferowane przez inwestorów długoterminowych, którzy nie potrzebują natychmiastowej realizacji zleceń. Notowania ciągłe są idealne dla spekulantów i day-traderów.

Dlaczego zrozumienie ma znaczenie?

Znajomość różnic między notowaniami jednolitymi a ciągłymi pozwala na świadome podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Wpływa na wybór strategii, oczekiwania co do realizacji zleceń oraz zarządzanie ryzykiem. Na rynku jednolitym inwestorzy mogą czuć się bezpieczniej dzięki mniejszej zmienności, ale muszą być gotowi na dłuższą realizację zleceń. Na rynku ciągłym zyskują dynamikę i płynność, ale muszą liczyć się z większym ryzykiem i potrzebą szybkiej reakcji.

Podsumowując, niezależnie od tego, czy preferujesz spokój i stabilność, czy dynamikę i szybkie zmiany, zrozumienie tych mechanizmów to podstawa efektywnego i przemyślanego inwestowania.