Objawy zaburzenia afektywnego dwubiegunowego: co każdy powinien wiedzieć.

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe (ChAD), choć często niezrozumiane, to złożona choroba psychiczna charakteryzująca się ekstremalnymi wahaniami nastroju, energii i aktywności. Zrozumienie jego objawów jest kluczowe dla wczesnej diagnozy i skutecznego leczenia, co może znacząco poprawić jakość życia. Ten artykuł pomoże ci rozpoznać sygnały ostrzegawcze i zrozumieć, kiedy należy szukać profesjonalnej pomocy.

Czym jest zaburzenie afektywne dwubiegunowe?

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe to przewlekła choroba psychiczna, która polega na występowaniu naprzemiennych epizodów manii (lub hipomanii) i depresji. Między tymi skrajnymi stanami mogą występować okresy stabilnego nastroju. ChAD nie jest zwykłą "huśtawką nastrojów", ale poważnym stanem, który znacząco wpływa na codzienne funkcjonowanie osoby chorej, jej relacje i zdolność do pracy czy nauki.

Faza manii i hipomanii: energetyczna strona ChAD

Epizody manii i hipomanii charakteryzują się nienaturalnie podwyższonym nastrojem, zwiększoną energią i aktywnością. Różnica między nimi polega na nasileniu objawów i ich wpływie na funkcjonowanie.

Charakterystyka manii

Mania to stan, w którym nastrój jest wyraźnie podwyższony, euforyczny lub drażliwy, utrzymujący się przez co najmniej tydzień i prowadzący do znacznych problemów w życiu. Typowe objawy to:

• Zwiększona samoocena i grandiozność: Osoba może wierzyć, że ma niezwykłe zdolności, ogromne bogactwo lub jest specjalnie wybrana. Może podejmować nieprzemyślane decyzje biznesowe, wierząc w swój nieograniczony sukces.

• Zmniejszona potrzeba snu: Czucie się wypoczętym po zaledwie kilku godzinach snu lub w ogóle bez snu. Na przykład, ktoś może spać tylko 2-3 godziny na dobę i czuć się pełen energii.

• Większa gadatliwość niż zwykle: Mówienie szybko, głośno i bez przerwy, przeskakiwanie z tematu na temat.

• Gonitwa myśli: Uczucie, że myśli pędzą przez głowę, trudność w skupieniu się na jednym temacie.

• Rozpraszalność: Łatwe odwracanie uwagi przez bodźce zewnętrzne.

• Zwiększona aktywność celowa: Nadmierne angażowanie się w różne projekty, prace, planowanie wielu rzeczy naraz, często bez realnych podstaw. Na przykład, nagłe podjęcie decyzji o remoncie całego mieszkania, założeniu firmy czy wyjeździe w daleką podróż.

• Nadużywanie substancji psychoaktywnych i ryzykowne zachowania: Impulsywne wydawanie pieniędzy (np. kupowanie drogich, niepotrzebnych przedmiotów), ryzykowne kontakty seksualne, hazard.

Ciekawostka: Wiele osób w fazie manii początkowo czuje się świetnie, wręcz "na szczycie świata", co sprawia, że trudno im dostrzec problem i szukać pomocy.

Czym różni się hipomania?

Hipomania to łagodniejsza forma manii, gdzie objawy są mniej nasilone i trwają krócej (co najmniej 4 dni). Chociaż nastrój jest podwyższony, a energia zwiększona, objawy nie prowadzą do tak poważnych zaburzeń funkcjonowania społecznego czy zawodowego jak w manii. Często bywa postrzegana jako "dobry humor" lub okres zwiększonej produktywności, co utrudnia rozpoznanie choroby.

Faza depresji: głęboki smutek i bezsilność

Epizody depresyjne w ChAD są bardzo podobne do tych występujących w depresji jednobiegunowej, ale ich leczenie może się różnić. Charakteryzują się znacznym obniżeniem nastroju i utratą zainteresowań.

Typowe objawy depresyjne

• Głęboki smutek i poczucie beznadziei: Uczucie pustki, płaczliwość, niemożność odczuwania radości (anhedonia). Osoba może stracić zainteresowanie hobby, które kiedyś kochała.

• Zmęczenie i utrata energii: Nawet proste czynności, takie jak wstanie z łóżka czy ubranie się, stają się przytłaczające. Może to prowadzić do spowolnienia psychoruchowego.

• Zaburzenia snu: Bezsenność (trudności z zasypianiem, wczesne budzenie się) lub nadmierna senność (hipersomnia).

• Zaburzenia apetytu i wagi: Znacząca utrata lub przyrost wagi, związany z brakiem apetytu lub jego zwiększeniem.

• Trudności z koncentracją: Problemy z pamięcią, podejmowaniem decyzji, skupieniem uwagi. Może to wpływać na pracę czy naukę.

• Poczucie winy i niskiej wartości: Nadmierne, nieuzasadnione poczucie winy, samokrytyka.

• Myśli o śmierci lub samobójstwie: To bardzo poważny objaw, który wymaga natychmiastowej interwencji i pomocy specjalisty.

Przykład: Osoba w fazie depresji może nagle wycofać się z życia towarzyskiego, stracić motywację do pracy, spędzać większość dnia w łóżku, czując się kompletnie wyczerpana.

Epizody mieszane: trudne połączenie skrajności

Epizod mieszany to stan, w którym objawy manii (lub hipomanii) i depresji występują jednocześnie lub bardzo szybko po sobie. Na przykład, osoba może odczuwać głęboki smutek i beznadzieję, jednocześnie doświadczając gonitwy myśli, niepokoju i nadmiernej energii. Są to często najbardziej niebezpieczne epizody, ponieważ towarzyszy im wysokie ryzyko samobójstwa, ze względu na połączenie intensywnego cierpienia psychicznego z energią do działania.

Kiedy szukać pomocy? Nie ignoruj sygnałów

Rozpoznanie zaburzenia afektywnego dwubiegunowego jest często trudne, ponieważ objawy mogą być mylone z innymi chorobami psychicznymi. Jeśli zauważasz u siebie lub u bliskiej osoby powtarzające się, ekstremalne zmiany nastroju, które wpływają na codzienne życie, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. Psychiatra lub psycholog jest w stanie postawić właściwą diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie.

• Nieleczone ChAD może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak problemy w relacjach, utrata pracy, uzależnienia czy próby samobójcze.

• Wczesna interwencja i odpowiednia farmakoterapia (stabilizatory nastroju) w połączeniu z psychoterapią mogą znacząco poprawić rokowania i jakość życia.

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe to poważna, ale uleczalna choroba. Wiedza o jej objawach to pierwszy krok do zrozumienia i podjęcia działań na rzecz zdrowia psychicznego – swojego lub bliskiej osoby.