Pieniński Park Narodowy i jego dzieje

Malowniczy przełom Dunajca, strzeliste turnie Trzech Koron i Sokolej Góry – Pieniny to krajobraz, który zapada w pamięć na całe życie. Jednak za tym niezwykłym pięknem kryje się historia równie fascynująca, co same widoki. To opowieść o pionierskiej walce o ochronę przyrody, która uczyniła ten zakątek Polski miejscem absolutnie wyjątkowym nie tylko na mapie kraju, ale i całej Europy.

Pionierskie Idee Ochrony

Zanim pojęcie „parku narodowego” na stałe weszło do naszego słownika, w Pieninach już kiełkowała myśl o konieczności ochrony tego unikalnego ekosystemu. Pierwsze udokumentowane próby sięgają aż 1921 roku, kiedy to z inicjatywy profesora Władysława Szafera, wybitnego botanika i wizjonera, na gruntach prywatnych Stanisława Drohojowskiego powstał rezerwat mający chronić łąki wokół ruin zamku w Czorsztynie. Był to kamień węgielny pod budowę znacznie większego i bardziej zorganizowanego projektu, który miał nadejść wkrótce.

Pierwszy Międzynarodowy Park w Europie

To jedna z najciekawszych kart w historii polskiej ochrony przyrody. Oficjalnie Pieniński Park Narodowy został utworzony rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 maja 1932 roku. Co jednak czyni go absolutnie wyjątkowym, to fakt, że niemal równocześnie, po drugiej stronie Dunajca, swoje działania podjęli Słowacy. W ten sposób, 17 lipca 1932 roku, powstał pierwszy w Europie transgraniczny park narodowy, stanowiący wzór międzynarodowej współpracy na rzecz ochrony wspólnego dziedzictwa przyrodniczego. To dowód na to, że natura nie zna granic, a jej ochrona może łączyć narody.

Wyzwania i Rozwój po Wojnie

Okres powojenny przyniósł nowe wyzwania, ale i formalne umocowanie statusu parku. Dekretem z 30 października 1954 roku Pieniński Park Narodowy został utworzony na nowo, w obecnych granicach. Był to czas intensywnego rozwoju turystyki, co niosło za sobą konieczność pogodzenia rosnącego ruchu z priorytetami ochrony ścisłej. Największą próbą dla parku była bez wątpienia budowa zapory wodnej w Niedzicy i powstanie Jeziora Czorsztyńskiego w latach 90. XX wieku. Inwestycja ta na zawsze zmieniła krajobraz Pienin, budząc liczne kontrowersje, ale jednocześnie wymusiła podjęcie szeroko zakrojonych działań kompensacyjnych, mających na celu minimalizację negatywnego wpływu na cenną przyrodę.

Dziedzictwo, Które Trwa

Dziś Pieniński Park Narodowy to nie tylko przepiękne szlaki turystyczne, spływ Dunajcem czy bogactwo flory i fauny. To przede wszystkim żywe dziedzictwo ludzi, którzy ponad sto lat temu mieli odwagę myśleć o przyszłości. Dzięki ich determinacji możemy podziwiać tak unikalne gatunki jak:

• Niepylak apollo – przepiękny motyl, którego populacja jest tu troskliwie chroniona.
• Mniszek pieniński oraz pszonak pieniński – endemity, czyli rośliny, które nie występują nigdzie indziej na świecie.

Historia Pienińskiego Parku Narodowego uczy nas, że ochrona przyrody to proces ciągły, wymagający mądrości, kompromisów i dalekowzroczności. Odwiedzając to miejsce, warto pamiętać, że stąpamy po ziemi, która jest symbolem ponadczasowej troski o naturę.