Po co śrutuje się zboże?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego w paszach dla zwierząt nie znajdziesz całych ziaren, a jedynie ich rozdrobnioną formę? Proces śrutowania zboża, choć wydaje się prosty, jest kluczowym elementem w nowoczesnym żywieniu zwierząt, mającym ogromny wpływ na ich zdrowie, rozwój i efektywność produkcji. Poznajmy, dlaczego to tak ważne.

Dlaczego zboże śrutuje się? Klucz do lepszego wykorzystania składników

Głównym powodem, dla którego poddajemy zboże procesowi śrutowania, jest radykalna poprawa jego strawności i przyswajalności składników odżywczych przez zwierzęta. Całe ziarno, zwłaszcza to o twardej okrywie, jest dla wielu gatunków trudne do strawienia w całości. Wyobraź sobie, że próbujesz zjeść nieobrane orzechy – część wartości odżywczych po prostu przepadnie.

Lepsza strawność i przyswajanie składników odżywczych

Śrutowanie polega na mechanicznym rozdrobnieniu ziarna, co zwiększa jego powierzchnię kontaktu z enzymami trawiennymi w przewodzie pokarmowym zwierzęcia. Dzięki temu białka, węglowodany (szczególnie skrobia) i tłuszcze stają się znacznie łatwiej dostępne. Na przykład, gruba łuska zbóż, bogata w celulozę, jest barierą dla enzymów. Rozdrobnienie jej sprawia, że cenne wnętrze ziarna może być w pełni wykorzystane.

Optymalizacja dawek żywieniowych

Rozdrobnione zboże pozwala na znacznie precyzyjniejsze formułowanie pasz. Kiedy wszystkie składniki są w podobnej frakcji, łatwiej jest stworzyć jednorodną mieszankę, w której zwierzęta nie będą selekcjonować poszczególnych elementów. To gwarantuje, że każda porcja paszy dostarcza zaplanowaną dawkę energii i składników odżywczych, co jest fundamentem efektywnego żywienia.

Różne stopnie śrutowania: Dopasowanie do potrzeb zwierząt

Nie każde zwierzę potrzebuje tak samo rozdrobnionego zboża. Stopień śrutowania jest kluczowy i powinien być dostosowany do gatunku, wieku oraz specyfiki układu pokarmowego zwierzęcia. Zbyt drobne lub zbyt grube śrutowanie może przynieść więcej szkody niż pożytku.

Śrutowanie drobne: Dla młodych zwierząt i monogastrycznych

Zwierzęta monogastryczne, takie jak świnie czy drób, a zwłaszcza młode osobniki, najlepiej przyswajają pasze drobno zmielone. Ich układ pokarmowy, bez złożonych komór fermentacyjnych, wymaga maksymalnego ułatwienia dostępu do składników. Drobna frakcja jest łatwiejsza do przełknięcia, a także szybciej i efektywniej trawiona. Ciekawostka: U bardzo młodych prosiąt zbyt grube cząstki mogą podrażniać delikatną śluzówkę przewodu pokarmowego, prowadząc do problemów trawiennych.

Śrutowanie grube: Dla przeżuwaczy i zwierząt o bardziej złożonym układzie pokarmowym

Dla przeżuwaczy, takich jak krowy czy owce, zaleca się śrutowanie grubsze. Zbyt drobno zmielone zboże może zbyt szybko fermentować w żwaczu, prowadząc do zakwaszenia (acydozy), co negatywnie wpływa na zdrowie i produktywność. Grubsza frakcja stymuluje przeżuwanie i produkcję śliny, co jest naturalnym buforem dla pH żwacza. Przykładem może być krowa mleczna, u której odpowiednio grube śrutowanie zboża wspiera zdrowie żwacza i efektywność wykorzystania paszy.

Korzyści ekonomiczne i zdrowotne

Prawidłowe śrutowanie zboża to inwestycja, która zwraca się w postaci konkretnych korzyści, zarówno dla zwierząt, jak i dla hodowców.

Zwiększona wydajność produkcji

Gdy zwierzęta efektywniej trawią paszę, przekłada się to bezpośrednio na lepsze wyniki produkcyjne. U drobiu obserwujemy szybsze przyrosty masy i lepsze wykorzystanie paszy, u krów – wyższą produkcję mleka, a u świń – krótszy okres tuczu. To wszystko oznacza większą rentowność gospodarstwa i mniejsze zużycie paszy na jednostkę produktu.

Redukcja problemów zdrowotnych

Odpowiednio przygotowana pasza minimalizuje ryzyko problemów trawiennych, takich jak biegunki, wzdęcia czy wspomniana już acydoza. Zdrowe zwierzęta to mniej interwencji weterynaryjnych, niższe koszty leczenia i ogólnie lepsze samopoczucie inwentarza. Dbałość o jakość śrutowania to profilaktyka w najlepszym wydaniu.

Śrutowanie w praktyce: Na co zwrócić uwagę?

Aby proces śrutowania był efektywny i bezpieczny, należy pamiętać o kilku kluczowych aspektach.

Wybór odpowiedniego sprzętu

Wybór odpowiedniego sprzętu jest kluczowy. Na rynku dostępne są różne typy śrutowników:

• Śrutowniki bijakowe (młotkowe): Są uniwersalne, pozwalają na uzyskanie różnej frakcji poprzez zmianę sit. Idealne do drobnego śrutowania.
• Śrutowniki walcowe: Lepsze do uzyskiwania grubszych, bardziej jednolitych frakcji, pożądanych dla przeżuwaczy. Mniej pylą.

Wybór zależy od potrzeb i skali produkcji.

Jakość ziarna i warunki przechowywania

Nawet najlepszy śrutownik nie poprawi jakości złego ziarna. Zboże przeznaczone do śrutowania powinno być czyste, suche (o odpowiedniej wilgotności, by uniknąć zapychania się maszyn i pleśnienia) i wolne od szkodników. Prawidłowe przechowywanie ziarna przed obróbką jest równie ważne, by zachować jego wartość odżywczą.

Bezpieczeństwo i higiena

Podczas śrutowania powstaje dużo pyłu, który może być szkodliwy dla dróg oddechowych ludzi i zwierząt, a także stwarzać ryzyko wybuchu. Ważne jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji i stosowanie środków ochrony osobistej. Regularne czyszczenie i konserwacja urządzeń to podstawa bezpiecznej i higienicznej pracy.