Po jakim czasie olej traci właściwości?

Olej silnikowy to krew każdego mechanizmu, a jego kondycja ma bezpośredni wpływ na żywotność i wydajność maszyn. Często zapominamy, że nawet najlepszy olej z czasem traci swoje cenne właściwości, co może prowadzić do poważnych konsekwencji. Kiedy zatem olej przestaje skutecznie chronić nasze urządzenia i jak rozpoznać ten moment?

Dlaczego olej traci właściwości?

Olej nie jest wieczny. Jego zdolność do smarowania, chłodzenia, czyszczenia i ochrony przed korozją ulega stopniowemu pogorszeniu. Proces ten jest złożony i zależy od wielu czynników.

Kluczowe czynniki degradacji

• Czas eksploatacji: Nawet jeśli pojazd mało jeździ, olej w silniku ulega procesom starzenia. Wilgoć, zmiany temperatury i kontakt z powietrzem powodują jego utlenianie i zanieczyszczenie.
• Temperatura pracy: Wysokie temperatury znacząco przyspieszają rozkład dodatków uszlachetniających i utlenianie oleju. Przegrzewanie silnika to jeden z największych wrogów oleju.
• Zanieczyszczenia: Spaliny, paliwo, woda, kurz, sadza – wszystko to przedostaje się do oleju, tworząc szlam i osady, które obniżają jego skuteczność.
• Obciążenie mechaniczne: Olej jest poddawany ciągłym siłom ścinającym, co prowadzi do mechanicznego rozpadu jego cząsteczek, zwłaszcza polimerów poprawiających wskaźnik lepkości.
• Wyeksploatowanie dodatków: Oleje zawierają szereg dodatków (np. przeciwutleniające, dyspergujące, przeciwzużyciowe). Z czasem i pod wpływem pracy ulegają one zużyciu, tracąc swoją funkcję.

Jak rozpoznać zużyty olej?

Rozpoznanie, że olej stracił swoje właściwości, nie zawsze jest łatwe bez specjalistycznych badań. Istnieją jednak pewne sygnały, które powinny wzbudzić naszą czujność.

Obserwuj i słuchaj

• Zmiana koloru i konsystencji: Nowy olej jest zazwyczaj złocisty i przezroczysty. Zużyty staje się ciemny, mętny, a czasem nawet gęsty i lepki. Może pojawić się w nim szlam. Pamiętaj jednak, że ciemny kolor oleju diesla szybko po wymianie jest normalny i świadczy o jego zdolnościach czyszczących.
• Zapach: Przepracowany olej może mieć ostry, spaleniznowy zapach, co wskazuje na jego degradację termiczną.
• Zwiększone zużycie paliwa: Zużyty olej nie smaruje efektywnie, co zwiększa opory wewnętrzne silnika i prowadzi do wyższego spalania.
• Głośniejsza praca silnika: Niedostateczne smarowanie może objawiać się stukami, szumami lub ogólnie głośniejszą pracą jednostki napędowej.
• Spadek mocy: Zwiększone tarcie i nagromadzone osady mogą negatywnie wpływać na osiągi silnika.

Najbardziej wiarygodną metodą jest analiza laboratoryjna próbki oleju, która pozwala precyzyjnie określić jego stan i zawartość zanieczyszczeń.

Skutki ignorowania zużytego oleju

Używanie oleju, który stracił swoje właściwości, to proszenie się o kłopoty. Konsekwencje mogą być bardzo kosztowne.

• Zwiększone zużycie elementów: Niewłaściwe smarowanie prowadzi do szybszego ścierania się ruchomych części silnika, takich jak panewki, wałki rozrządu czy tłoki.
• Przegrzewanie silnika: Olej pełni funkcje chłodzące. Zużyty olej gorzej odprowadza ciepło, co może prowadzić do przegrzewania.
• Zatkane kanały olejowe: Osady i szlam mogą blokować przepływ oleju, uniemożliwiając dotarcie smarowania do kluczowych elementów.
• Awaria silnika: W skrajnych przypadkach, długotrwałe używanie zużytego oleju może doprowadzić do zatarcia silnika i jego całkowitej awarii.
• Wyższe emisje spalin: Zanieczyszczony olej może wpływać na pracę układu wydechowego i zwiększać emisję szkodliwych substancji.

Jak dbać o olej i wydłużyć żywotność silnika?

Regularna wymiana oleju to podstawa, ale warto pamiętać o kilku dodatkowych aspektach.

• Stosuj zalecenia producenta: To najważniejsza zasada. Producenci określają interwały wymiany oleju w kilometrach lub godzinach pracy, a także maksymalny czas, np. co 12 lub 24 miesiące, niezależnie od przebiegu.
• Dopasuj olej do warunków: Jeśli często jeździsz na krótkich dystansach, w korkach lub holujesz ciężkie ładunki, rozważ skrócenie interwałów wymiany oleju. To tzw. ciężkie warunki eksploatacji.
• Wybieraj odpowiedni typ oleju: Oleje syntetyczne zazwyczaj zachowują swoje właściwości dłużej niż mineralne, dzięki bardziej stabilnej bazie i zaawansowanym dodatkom. Zawsze używaj oleju o specyfikacji zgodnej z wymaganiami producenta pojazdu.
• Sprawdzaj poziom oleju: Regularne kontrolowanie poziomu oleju jest kluczowe. Niski poziom przyspiesza jego degradację i zwiększa ryzyko uszkodzenia silnika.
• Pamiętaj o filtrze oleju: Wymiana oleju bez wymiany filtra to półśrodek. Filtr wyłapuje zanieczyszczenia, a stary, zapchany filtr nie spełnia swojej funkcji.

Ciekawostka: Okres ważności nieotwartego oleju

Wiele osób zastanawia się, jak długo można przechowywać nieotwarty olej silnikowy. Zazwyczaj producenci podają, że w oryginalnie zamkniętym opakowaniu, przechowywany w odpowiednich warunkach (suchym, chłodnym miejscu, z dala od słońca), olej zachowuje swoje właściwości przez 3 do 5 lat od daty produkcji. Po otwarciu opakowania, jego trwałość ulega znacznemu skróceniu, głównie z powodu kontaktu z powietrzem i wilgocią.