Próchnica u dzieci

Czy wiesz, że próchnica jest najczęstszą chorobą przewlekłą wieku dziecięcego, występującą nawet pięć razy częściej niż astma? Wielu rodziców wciąż wierzy w mit, że o zęby mleczne nie trzeba dbać, bo i tak wypadną. To ogromny błąd, który może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia i przyszłego uśmiechu dziecka. Zrozumienie, skąd bierze się próchnica i jak jej zapobiegać, to klucz do zapewnienia maluchowi zdrowego startu.

Dlaczego zęby mleczne są tak ważne?

Zęby mleczne, choć tymczasowe, pełnią niezwykle istotne funkcje. Przede wszystkim utrzymują przestrzeń dla zębów stałych, które rozwijają się pod nimi w dziąsłach. Przedwczesna utrata mleczaka z powodu próchnicy może prowadzić do przesuwania się pozostałych zębów, co skutkuje stłoczeniami i poważnymi wadami zgryzu w przyszłości. Co więcej, zdrowe zęby mleczne są niezbędne do prawidłowego rozwoju mowy, nauki gryzienia i żucia pokarmów, a także wpływają na samoocenę dziecka. Pamiętajmy, że zaawansowana próchnica zębów mlecznych może zaatakować zawiązki zębów stałych, powodując ich nieodwracalne uszkodzenie.

Skąd się bierze próchnica u najmłodszych?

Próchnica to choroba bakteryjna. W jamie ustnej każdego człowieka żyją bakterie, które uwielbiają cukier. Gdy dostarczamy im pożywienia w postaci słodkich napojów czy przekąsek, bakterie te produkują kwasy, które niszczą szkliwo zębów. U małych dzieci proces ten może postępować błyskawicznie. Do głównych przyczyn próchnicy wczesnej należą:

• Próchnica butelkowa: Spowodowana częstym i długotrwałym podawaniem dziecku słodkich płynów w butelce (soków, słodzonej herbaty, a nawet mleka), zwłaszcza w nocy, gdy produkcja śliny jest mniejsza.
• Częste podjadanie: Każda słodka lub bogata w węglowodany przekąska to kolejny "atak kwasów" na szkliwo. Ciągłe podjadanie nie daje zębom czasu na remineralizację.
• Niewłaściwa higiena: Niedokładne lub nieregularne mycie zębów pozwala na gromadzenie się płytki nazębnej, która jest idealnym środowiskiem dla rozwoju bakterii próchnicotwórczych.
• Zakażenie od opiekunów: Ciekawostka! Dziecko rodzi się bez bakterii powodujących próchnicę. Najczęściej zaraża się nimi od rodziców, np. poprzez oblizywanie smoczka czy używanie tych samych sztućców.

Jak rozpoznać pierwsze objawy?

Wczesne wykrycie próchnicy daje największe szanse na jej proste i bezbolesne wyleczenie. Dlatego tak ważna jest regularna obserwacja zębów dziecka. Pierwszym, często bagatelizowanym sygnałem, są białe, matowe plamki na powierzchni szkliwa. To znak demineralizacji, czyli początkowego etapu próchnicy, który jest jeszcze w pełni odwracalny. Jeśli ten etap zostanie przeoczony, plamy zmienią kolor na żółtawy, brązowy, a w końcu czarny, co świadczy o powstaniu ubytku. Dziecko może również zacząć skarżyć się na ból podczas jedzenia słodkich, zimnych lub gorących pokarmów.

Profilaktyka, czyli jak zapobiegać

Najlepszym sposobem na walkę z próchnicą jest zapobieganie jej powstawaniu. Kluczem do sukcesu jest połączenie trzech filarów: właściwej higieny, zbilansowanej diety i regularnych kontroli stomatologicznych.

Codzienna higiena

1. Mycie od pierwszego ząbka: Higienę jamy ustnej należy rozpocząć jeszcze przed pojawieniem się pierwszego zęba, przemywając dziąsła wilgotnym gazikiem. Gdy pojawi się pierwszy ząbek, wprowadzamy szczoteczkę z miękkim włosiem i pastę z fluorem.
2. Odpowiednia ilość pasty: Dla dzieci poniżej 3. roku życia ilość pasty powinna być wielkości ziarenka ryżu. Dla starszych dzieci – wielkości groszku.
3. Regularność: Zęby należy myć co najmniej dwa razy dziennie, rano po śniadaniu i wieczorem przed snem, przez pełne dwie minuty.

Zdrowa dieta

Ograniczenie cukru to podstawa. Zamiast soków i słodkich napojów, podawaj dziecku do picia głównie wodę. Unikaj lepkich, słodkich przekąsek, które długo pozostają na zębach, takich jak żelki, lizaki czy krówki. Jeśli już decydujesz się na podanie dziecku czegoś słodkiego, zrób to bezpośrednio po głównym posiłku, a nie jako osobną przekąskę w ciągu dnia. Następnie warto umyć zęby lub przynajmniej przepłukać usta wodą.

Regularne wizyty u stomatologa

Pierwsza wizyta u dentysty, tzw. wizyta adaptacyjna, powinna odbyć się w okolicach pierwszych urodzin dziecka. Pozwoli to maluchowi oswoić się z gabinetem, a lekarzowi ocenić stan ząbków i przekazać rodzicom cenne wskazówki dotyczące higieny i diety. Regularne kontrole co 6 miesięcy są kluczowe dla wczesnego wykrywania ewentualnych problemów. Stomatolog może również zaproponować zabiegi profilaktyczne, takie jak lakierowanie zębów fluorem czy lakowanie bruzd.