Program, z którym nie da się wygrać w warcaby

W świecie gier planszowych, gdzie ludzki umysł od wieków rywalizuje o dominację, pojawienie się sztucznej inteligencji wywołało rewolucję. Wyobraź sobie program, który jest tak doskonały w swojej dziedzinie, że żadna strategia, żaden ruch, żadna ludzka intuicja nie jest w stanie go pokonać. Czy to w ogóle możliwe? Okazuje się, że w przypadku warcabów, ta futurystyczna wizja stała się rzeczywistością. Poznajcie historię programu, który przeszedł do historii jako niepokonany mistrz.

Mit niepokonaności: Czy programy mogą być naprawdę niepokonane?

Kiedy mówimy o "niepokonanym" programie w kontekście gier, często mamy na myśli algorytm, który osiągnął tzw. rozwiązanie gry. Oznacza to, że program jest w stanie przewidzieć każdy możliwy ruch i jego konsekwencje, od początku do końca partii, gwarantując sobie przynajmniej remis, a idealnie – zwycięstwo, niezależnie od ruchów przeciwnika. W grach o skończonej liczbie stanów i pełnej informacji, takich jak warcaby, szachy czy kółko i krzyżyk, jest to teoretycznie możliwe. Jednak praktyczne osiągnięcie tego wymaga ogromnej mocy obliczeniowej.

Chinook: Historia niepokonanego mistrza

Najsłynniejszym przykładem takiego programu jest Chinook – algorytm stworzony przez zespół pod kierownictwem Jonathana Schaeffera z Uniwersytetu Alberty w Kanadzie. Prace nad nim rozpoczęły się w 1989 roku i trwały przez prawie dwie dekady. Celem było stworzenie programu, który byłby w stanie pokonać najlepszych ludzkich graczy w warcaby angielskie (tzw. draughts lub checkers).

Kulminacją projektu były pojedynki Chinooka z wielokrotnym mistrzem świata, Marionem Tinsleyem. Tinsley, uznawany za największego warcabistę wszech czasów, był tak dominujący, że przegrał tylko trzy partie w swojej karierze. W 1992 roku Chinook stał się pierwszym programem komputerowym, który zdobył tytuł mistrza świata w dowolnej grze przeciwko ludzkiemu mistrzowi. Po śmierci Tinsleya w 1995 roku, Chinook został uznany za niekwestionowanego mistrza świata.

Jak Chinook osiągnął perfekcję?

Sukces Chinooka nie był dziełem przypadku ani prostej siły obliczeniowej. Był wynikiem połączenia zaawansowanych algorytmów z gigantycznymi bazami danych.

Baza danych i algorytmy: Klucz do sukcesu

Kluczem do niezwykłej siły Chinooka była jego baza danych końcówek. Zespół Schaeffera obliczył i zapisał w pamięci komputera wszystkie możliwe pozycje w warcabach, w których na planszy znajdowało się dziesięć lub mniej pionków. Ta gigantyczna baza danych, zawierająca biliony pozycji, pozwoliła Chinookowi na natychmiastowe rozpoznanie i perfekcyjne rozegranie końcówek partii. Gdy gra wchodziła w fazę końcową, program znał już optymalne posunięcie, gwarantujące zwycięstwo lub remis.

Oprócz tego, Chinook wykorzystywał zaawansowane algorytmy przeszukiwania drzewa gry, takie jak algorytm minimax z obcinaniem alfa-beta, aby analizować miliony pozycji na sekundę w środkowej fazie gry. W połączeniu z heurystykami oceniającymi siłę pozycji, program był w stanie patrzeć daleko w przyszłość, znacznie głębiej niż jakikolwiek ludzki gracz.

Czy to koniec ludzkiej dominacji?

Osiągnięcie Chinooka w warcabach, a później Deep Blue w szachach czy AlphaGo w Go, pokazało, że w grach o pełnej informacji, sztuczna inteligencja jest w stanie osiągnąć poziom przewyższający ludzkie zdolności. Nie oznacza to jednak końca ludzkiej dominacji w ogóle, a raczej przesunięcie punktu ciężkości. Zamiast rywalizować z komputerem w bezpośrednim pojedynku, możemy uczyć się od niego, analizować jego strategie i wykorzystywać go jako narzędzie do doskonalenia własnych umiejętności.

Lekcja z warcabów: Co możemy wynieść z porażki?

Historia Chinooka to nie tylko fascynująca opowieść o triumfie technologii, ale także cenną lekcję dla nas wszystkich. Oto kilka wniosków:

• Granice poznania: Programy takie jak Chinook pokazują, jak daleko możemy posunąć się w analizie i zrozumieniu złożonych systemów, gdy dysponujemy odpowiednimi narzędziami i mocą obliczeniową.
• Wartość procesu: Mimo że istnieje "niepokonany" program, ludzie nadal grają w warcaby. Dlaczego? Bo liczy się nie tylko wynik, ale i sam proces gry – strategia, myślenie, interakcja z przeciwnikiem.
• Narzędzie do nauki: Zamiast postrzegać AI jako zagrożenie, możemy traktować ją jako potężne narzędzie edukacyjne. Analizując partie rozegrane przez Chinooka, warcabiści mogą odkrywać nowe, optymalne strategie i pogłębiać swoje zrozumienie gry.
• Inspiracja do rozwoju: Osiągnięcia w dziedzinie AI w grach inspirują do poszukiwania podobnych rozwiązań w innych, bardziej złożonych problemach świata rzeczywistego, takich jak medycyna, finanse czy logistyka.

Warcaby to tylko jeden przykład. Programy, z którymi "nie da się wygrać", istnieją także w innych dziedzinach, a ich rozwój wciąż pędzi. To przypomina nam, że granice możliwości są często tam, gdzie sami je postawimy, a nauka i technologia nieustannie przesuwają te horyzonty.