Rodzaje plomb

Kiedy mówimy o zdrowiu jamy ustnej, często pierwszym skojarzeniem jest próchnica. Niewidoczna gołym okiem na początkowych etapach, potrafi z czasem zniszczyć strukturę zęba, prowadząc do bólu i poważniejszych problemów. Na szczęście, współczesna stomatologia oferuje skuteczne rozwiązania, a jednym z filarów leczenia są plomby – materiały, które odbudowują ząb, przywracając mu funkcję i estetykę. Ale czy wiesz, że istnieje wiele rodzajów plomb, a każda z nich ma swoje unikalne właściwości i zastosowania?

Czym są plomby i dlaczego są tak ważne?

Plomba, czyli wypełnienie stomatologiczne, to materiał używany do odbudowy uszkodzonego zęba po usunięciu tkanki zmienionej próchnicowo. Jej głównym zadaniem jest nie tylko wypełnienie ubytku, ale także przywrócenie naturalnego kształtu zęba, wzmocnienie jego struktury oraz ochrona przed dalszym rozwojem próchnicy czy infekcjami. To kluczowy element w utrzymaniu zdrowego i funkcjonalnego uśmiechu na długie lata.

Najpopularniejsze rodzaje plomb – przewodnik po materiałach

Wybór odpowiedniego wypełnienia to decyzja, którą podejmuje się wspólnie z dentystą, biorąc pod uwagę wiele czynników, takich jak lokalizacja ubytku, jego wielkość, siły żucia, a także preferencje estetyczne i budżet pacjenta. Poniżej przedstawiamy najczęściej stosowane rodzaje plomb:

Plomby amalgamatowe: Trwałość z historią

Przez dziesięciolecia były to najpopularniejsze wypełnienia, często nazywane "srebrnymi plombami" ze względu na swój charakterystyczny, metaliczny kolor. Amalgamat to stop metali, głównie rtęci, srebra, cyny i miedzi. Ich główne zalety to niezwykła trwałość i odporność na ścieranie, co czyniło je idealnym wyborem dla zębów trzonowych, gdzie siły żucia są największe. Są także stosunkowo tanie. Jednakże, ze względu na zawartość rtęci i kwestie estetyczne, ich użycie jest obecnie ograniczane, a w niektórych krajach wręcz zakazane. Warto wiedzieć, że prawidłowo założone plomby amalgamatowe są uważane za bezpieczne, a rtęć w nich jest stabilna.

• Zalety: Wysoka trwałość, odporność na ścieranie, niski koszt.
• Wady: Metaliczny kolor (brak estetyki), kontrowersje wokół rtęci, możliwość przebarwienia zęba.

Plomby kompozytowe: Estetyka i nowoczesność

Obecnie to najczęściej wybierany rodzaj wypełnień, zwłaszcza w krajach rozwiniętych. Plomby kompozytowe, zwane potocznie "białymi plombami", są wykonane z mieszaniny żywic akrylowych i cząsteczek szkła lub kwarcu. Ich największą zaletą jest estetyka – dentysta może dobrać kolor wypełnienia idealnie pasujący do naturalnego odcienia zęba, co sprawia, że plomba jest praktycznie niewidoczna. Materiał ten jest utwardzany światłem (stąd często słyszy się o "lampach do utwardzania"). Kompozyty są wszechstronne i mogą być używane zarówno w zębach przednich, jak i bocznych. Wymagają jednak większej precyzji podczas zakładania i są nieco mniej trwałe niż amalgamat w przypadku bardzo dużych ubytków.

• Zalety: Doskonała estetyka, możliwość dopasowania koloru, wiązanie z tkankami zęba (wzmocnienie).
• Wady: Mniejsza trwałość niż amalgamat (szczególnie w dużych ubytkach), wyższy koszt, mogą ulec przebarwieniom z czasem.

Plomby glasjonomerowe: Wersja dla dzieci i tymczasowe rozwiązania

Wypełnienia glasjonomerowe to specjalny rodzaj cementu, który ma zdolność uwalniania fluoru do otaczających tkanek zęba, co pomaga w jego wzmocnieniu i ochronie przed próchnicą. Z tego powodu są często stosowane u dzieci, jako wypełnienia w zębach mlecznych, a także jako podkłady pod inne wypełnienia lub jako tymczasowe zabezpieczenia. Są mniej trwałe i mniej estetyczne niż kompozyty, ale ich właściwości profilaktyczne są nieocenione.

• Zalety: Uwalnianie fluoru (działanie przeciwpróchnicowe), dobra biokompatybilność, mniejsza wrażliwość na wilgoć.
• Wady: Mniejsza trwałość i odporność na ścieranie, ograniczona estetyka.

Inlay i onlay: Precyzja i długowieczność

Kiedy ubytek jest zbyt duży, aby wypełnić go tradycyjną plombą, a jednocześnie ząb nie wymaga korony, idealnym rozwiązaniem mogą być inlay i onlay. Są to wypełnienia wykonywane poza jamą ustną pacjenta – w laboratorium protetycznym – na podstawie wycisku zęba, a następnie cementowane. Mogą być wykonane z porcelany, kompozytu lub złota. Wypełnienie inlay obejmuje ubytek w obrębie guzków zęba, natomiast onlay pokrywa również ich część. Charakteryzują się wyjątkową precyzją, estetyką (szczególnie porcelanowe) i bardzo długą trwałością, często porównywalną z koronami.

• Zalety: Doskonała estetyka i precyzja, bardzo wysoka trwałość, wzmocnienie struktury zęba.
• Wady: Wyższy koszt, wymagają co najmniej dwóch wizyt.

Jak wybrać odpowiednią plombę dla siebie?

Decyzja o wyborze rodzaju plomby powinna być zawsze podjęta w konsultacji z doświadczonym stomatologiem. Specjalista oceni wielkość i lokalizację ubytku, stan zdrowia jamy ustnej, a także omówi z Tobą Twoje oczekiwania estetyczne i możliwości finansowe. Nie zawsze najdroższe rozwiązanie jest najlepsze, podobnie jak najtańsze. Ważne jest, aby wypełnienie było funkcjonalne, trwałe i harmonizowało z resztą uzębienia.

Pamiętaj, że regularne wizyty kontrolne u dentysty i właściwa higiena jamy ustnej to klucz do zapobiegania próchnicy i konieczności zakładania plomb. Lepiej zapobiegać niż leczyć!