Różnice i podobieństwa pomiędzy anoreksją a bulimią

Anoreksja i bulimia – dwa słowa, które często pojawiają się w dyskusjach o zaburzeniach odżywiania, nierzadko używane zamiennie. Choć oba schorzenia łączy obsesyjna koncentracja na masie ciała i jedzeniu, w rzeczywistości są to dwie odrębne jednostki chorobowe o różnych mechanizmach i objawach. Zrozumienie tych subtelnych, lecz kluczowych różnic jest pierwszym krokiem do udzielenia skutecznej pomocy i budowania społecznej świadomości na temat głębokiego cierpienia, jakie niosą za sobą.

Czym jest anoreksja nervosa?

Anoreksja nervosa, znana również jako jadłowstręt psychiczny, to zaburzenie charakteryzujące się celowym i drastycznym ograniczaniem przyjmowania pokarmów. Osoba chora odczuwa paniczny lęk przed przytyciem, nawet jeśli jej waga jest już znacznie poniżej normy. Kluczowym elementem jest tutaj zniekształcony obraz własnego ciała – osoba z anoreksją, patrząc w lustro, widzi kogoś z nadwagą, niezależnie od rzeczywistości. Dążenie do kontroli nad jedzeniem i wagą staje się centralnym punktem życia, prowadząc do skrajnego wyniszczenia organizmu.

Główne cechy anoreksji

• Znaczna niedowaga: Utrzymywanie masy ciała na poziomie co najmniej 15% poniżej oczekiwanej normy dla wieku i wzrostu.
• Intensywny lęk przed przybraniem na wadze: Lęk ten nie maleje, a wręcz narasta wraz ze spadkiem kilogramów.
• Zaburzony obraz siebie: Brak obiektywnej oceny własnej wagi i sylwetki.
• Brak miesiączki (u kobiet): Wtórny brak miesiączki (amenorrhea) jest częstym fizjologicznym objawem.

Czym jest bulimia nervosa?

Bulimia nervosa, czyli żarłoczność psychiczna, opiera się na cyklicznym schemacie. Jej fundamentem są powtarzające się epizody niekontrolowanego objadania się, podczas których osoba w krótkim czasie spożywa ogromne ilości jedzenia. Po takim epizodzie pojawia się przerażenie, poczucie winy i wstydu, co prowadzi do podjęcia tak zwanych zachowań kompensacyjnych. Celem tych działań jest "cofnięcie" skutków napadu żarłoczności i uniknięcie przytycia. Co istotne, osoby z bulimią często utrzymują prawidłową masę ciała, a nawet mogą mieć lekką nadwagę, co sprawia, że zaburzenie bywa trudniejsze do zauważenia przez otoczenie.

Główne cechy bulimii

• Nawracające epizody objadania się: Charakteryzują się utratą kontroli i spożywaniem znacznie większej ilości jedzenia niż większość ludzi w podobnym czasie.
• Zachowania kompensacyjne: Regularne prowokowanie wymiotów, stosowanie środków przeczyszczających i moczopędnych, intensywne ćwiczenia fizyczne lub stosowanie głodówek.
• Samoocena uzależniona od wagi: Podobnie jak w anoreksji, postrzeganie siebie jest silnie powiązane z wyglądem i masą ciała.

Podobieństwa – wspólny korzeń problemu

Mimo widocznych różnic w zachowaniach, anoreksja i bulimia mają wspólne podłoże psychologiczne. W obu przypadkach centralną rolę odgrywa obsesyjna koncentracja na jedzeniu, wadze i wyglądzie, która staje się głównym wyznacznikiem poczucia własnej wartości. Zarówno osoby z anoreksją, jak i bulimią, zmagają się z niską samooceną, perfekcjonizmem oraz trudnościami w radzeniu sobie z emocjami. Jedzenie i kontrola nad nim stają się sposobem na poradzenie sobie z wewnętrznym bólem, lękiem czy stresem.

Kluczowe różnice w pigułce

Aby lepiej zobrazować rozbieżności, warto zestawić najważniejsze aspekty obu zaburzeń. To właśnie one decydują o odmiennej diagnozie i ścieżce leczenia.

1. Masa ciała: To najbardziej oczywista różnica. W anoreksji występuje znacząca niedowaga, podczas gdy w bulimii waga najczęściej mieści się w granicach normy lub jest nieznacznie podwyższona.
2. Poczucie kontroli: Osoba z anoreksją czerpie poczucie siły i satysfakcji z rygorystycznej kontroli nad głodem i jedzeniem. W bulimii dominuje cykl utraty kontroli (napad objadania się) i desperackiej próby jej odzyskania (kompensacja).
3. Społeczne funkcjonowanie: Ze względu na prawidłową wagę, osoba z bulimią może przez lata ukrywać swoje problemy. Skrajne wychudzenie w anoreksji jest znacznie trudniejsze do zamaskowania przed otoczeniem.

Ciekawostka – czy zaburzenia mogą się przenikać?

Warto wiedzieć, że granica między anoreksją a bulimią bywa płynna. Zdarza się, że osoba, która przez długi czas cierpiała na anoreksję typu restrykcyjnego, w pewnym momencie zaczyna mieć napady objadania się, a jej diagnoza zmienia się na anoreksję z epizodami objadania się/przeczyszczania. Możliwe jest również przejście z anoreksji w bulimię, gdy po okresie głodzenia organizm "buntuje się", prowadząc do niekontrolowanych napadów jedzenia, a masa ciała wraca do normy.

Podsumowanie – dwa oblicza tego samego cierpienia

Zarówno anoreksja, jak i bulimia, to poważne, zagrażające życiu choroby psychiczne, a nie fanaberia czy wybór stylu życia. Chociaż ich objawy behawioralne są różne – restrykcja kontra cykl objadania się i kompensacji – ich źródło jest podobne i tkwi w głębokim psychicznym cierpieniu. Kluczowe jest, aby nie oceniać, a starać się zrozumieć złożoność tych zaburzeń. Prawidłowa diagnoza postawiona przez specjalistę jest fundamentem do podjęcia skutecznej terapii, która może uratować zdrowie i życie. Zrozumienie i wsparcie ze strony bliskich są w tym procesie nieocenione.