Różnice między umową zlecenie a umową o dzieło.

Umowa zlecenie i umowa o dzieło to dwie najpopularniejsze formy współpracy w ramach umów cywilnoprawnych w Polsce. Choć często używane są zamiennie, w rzeczywistości dzieli je przepaść – zarówno pod względem prawnym, jak i finansowym. Wybór niewłaściwego typu umowy może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym problemów z ZUS-em. W tym artykule w prosty i przystępny sposób wyjaśnimy kluczowe różnice, abyś świadomie mógł wybrać formę współpracy dopasowaną do swoich potrzeb.

Umowa zlecenie, czyli liczy się staranność

Podstawową cechą umowy zlecenia jest to, że stanowi ona umowę starannego działania. Oznacza to, że zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych czynności na rzecz zleceniodawcy, ale niekoniecznie do osiągnięcia konkretnego, mierzalnego rezultatu. Liczy się sam proces i dołożenie należytej staranności podczas jego realizacji. Zleceniobiorca odpowiada za sumienne wykonywanie swoich obowiązków, a nie za ostateczny efekt, który nie zawsze jest od niego zależny.

Przykłady typowych umów zlecenie:

• Prowadzenie profili w mediach społecznościowych przez miesiąc.
• Obsługa telefoniczna klientów firmy.
• Roznoszenie ulotek w określonym rejonie i czasie.
• Świadczenie usług doradczych lub prowadzenie szkoleń.

Co istotne, umowa zlecenie jest co do zasady oskładkowana. Oznacza to obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) i ubezpieczenie zdrowotne, z pewnymi wyjątkami (np. dla studentów do 26. roku życia). Ponadto, zleceniobiorcę obowiązuje minimalna stawka godzinowa, której wysokość jest corocznie waloryzowana.

Umowa o dzieło, czyli liczy się efekt

W przeciwieństwie do zlecenia, umowa o dzieło jest umową rezultatu. Tutaj najważniejszy jest konkretny, sprawdzalny i najczęściej materialny (choć może być też niematerialny) efekt pracy, czyli „dzieło”. Wykonawca zobowiązuje się do dostarczenia gotowego produktu lub usługi o określonych cechach, a zamawiający do zapłaty umówionego wynagrodzenia. Czas poświęcony na realizację czy sposób pracy mają drugorzędne znaczenie – liczy się finał.

Przykłady typowych umów o dzieło:

• Napisanie artykułu na bloga lub stworzenie tekstu reklamowego.
• Zaprojektowanie logo lub strony internetowej.
• Wykonanie mebli na zamówienie.
• Namalowanie obrazu lub wykonanie sesji zdjęciowej.

Największą zaletą tej umowy z perspektywy finansowej jest fakt, że co do zasady nie podlega ona oskładkowaniu ZUS (chyba że jest zawierana z własnym pracodawcą). Wykonawca dzieła ponosi jednak pełną odpowiedzialność za jego wady fizyczne i prawne. Jeśli dzieło ma usterki, zamawiający może żądać ich usunięcia, obniżenia ceny, a nawet odstąpić od umowy.

Najważniejsze różnice w pigułce

Aby jeszcze lepiej zobrazować różnice, spójrzmy na bezpośrednie porównanie kluczowych aspektów obu umów.

Przedmiot umowy

Zlecenie: Wykonywanie określonych czynności (np. zarządzanie, sprzątanie, doradzanie). Skupienie na procesie.

Dzieło: Stworzenie konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu (np. projekt, tekst, mebel). Skupienie na efekcie.

Odprowadzanie składek ZUS

Zlecenie: Zazwyczaj obowiązkowe (z wyjątkami, np. dla studentów). Zapewnia to dostęp do świadczeń, ale zmniejsza wynagrodzenie „na rękę”.

Dzieło: Co do zasady brak obowiązku opłacania składek ZUS. Jest to korzystniejsze finansowo w krótkim terminie.

Odpowiedzialność

Zlecenie: Zleceniobiorca odpowiada za należytą staranność. Jeśli działał sumiennie, nie ponosi winy za brak oczekiwanego rezultatu.

Dzieło: Wykonawca odpowiada za wady dzieła. Musi dostarczyć produkt zgodny z umową i wolny od usterek.

Ciekawostka: ryzyko przekwalifikowania umowy

Warto pamiętać, że nazwa umowy nie jest decydująca. Liczy się jej faktyczna treść i charakter wykonywanej pracy. Zdarza się, że firmy podpisują umowę o dzieło, aby uniknąć składek ZUS, podczas gdy praca ma znamiona umowy zlecenia (np. jest ciągła, powtarzalna i nie prowadzi do powstania konkretnego dzieła). W przypadku kontroli Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo przekwalifikować taką umowę na umowę zlecenie i zażądać zapłaty zaległych składek wraz z odsetkami. Dlatego tak ważne jest, aby charakter pracy faktycznie odpowiadał rodzajowi podpisanej umowy.