Sepsa, czym jest, jakie są jej przyczyny i objawy?

Wyobraź sobie, że Twoje ciało, zamiast bronić się przed infekcją, nagle zaczyna atakować samo siebie, prowadząc do niewydolności narządów. Brzmi jak scenariusz z filmu science fiction, ale to przerażająca rzeczywistość sepsy – stanu, który co roku dotyka miliony ludzi na całym świecie i jest jedną z głównych przyczyn zgonów, często niedocenianą i źle rozpoznawaną.

Czym jest sepsa?

Sepsa, dawniej znana jako posocznica, to stan zagrożenia życia wywołany przez niekontrolowaną reakcję organizmu na zakażenie. Nie jest to samo zakażenie, lecz jego dramatyczna konsekwencja – odpowiedź immunologiczna staje się tak intensywna, że zamiast zwalczać patogeny, zaczyna uszkadzać własne tkanki i narządy. Prowadzi to do ich dysfunkcji, a w najgorszym przypadku do wstrząsu septycznego i śmierci.

Przyczyny sepsy

Sepsa nie jest chorobą samą w sobie, ale powikłaniem istniejącej infekcji. Prawie każda infekcja może potencjalnie prowadzić do sepsy, jeśli organizm zareaguje na nią w sposób dysfunkcyjny.

• Infekcje bakteryjne: Najczęstsze, np. zapalenie płuc, zakażenia dróg moczowych, zakażenia skóry, zakażenia w obrębie jamy brzusznej (np. zapalenie wyrostka robaczkowego, perforacja jelita).
• Infekcje wirusowe: Rzadziej, ale możliwe, np. ciężka grypa, COVID-19.
• Infekcje grzybicze i pasożytnicze: Znacznie rzadsze, często u osób z osłabioną odpornością.

Kto jest najbardziej zagrożony?

Nie każdy, kto zachoruje na infekcję, rozwinie sepsę. Istnieją jednak grupy osób, które są szczególnie podatne:

• Noworodki i niemowlęta: Ich układ odpornościowy jest jeszcze niedojrzały.
• Osoby starsze: Z wiekiem odporność słabnie, a choroby przewlekłe są częstsze.
• Osoby z osłabionym układem odpornościowym: Pacjenci z chorobami nowotworowymi, zakażeni HIV, po przeszczepach, przyjmujący leki immunosupresyjne.
• Osoby z chorobami przewlekłymi: Cukrzyca, choroby nerek, choroby płuc.
• Osoby po zabiegach chirurgicznych lub inwazyjnych procedurach: Cewniki, wentylacja mechaniczna zwiększają ryzyko zakażeń.

Kluczowe objawy sepsy

Rozpoznanie sepsy bywa trudne, ponieważ jej objawy są często niespecyficzne i mogą przypominać inne, mniej groźne schorzenia. Ważne jest, aby zwracać uwagę na nagłe pogorszenie stanu zdrowia i kombinację kilku symptomów.

Do najczęstszych objawów należą:

• Gorączka lub hipotermia: Temperatura ciała powyżej 38°C lub poniżej 36°C.
• Przyspieszone tętno: Często powyżej 90 uderzeń na minutę.
• Przyspieszony oddech: Powyżej 20 oddechów na minutę.
• Zmiany w stanie psychicznym: Dezorientacja, splątanie, senność, trudności w koncentracji. U dzieci może to być drażliwość lub apatia.
• Niskie ciśnienie krwi: Może prowadzić do zawrotów głowy lub omdleń.
• Zmniejszona diureza: Rzadsze oddawanie moczu lub jego mniejsza ilość.
• Zmiany skórne: Bladość, marmurkowa skóra, zimne kończyny, wysypka (choć nie zawsze obecna, np. w przypadku sepsy meningokokowej).
• Silny ból: Często zlokalizowany w miejscu pierwotnego zakażenia, ale może być też uogólniony, np. silny ból mięśni.

Jeśli zaobserwujesz u siebie lub u bliskiej osoby kombinację tych objawów, zwłaszcza po niedawnej infekcji lub zabiegu, niezwłocznie szukaj pomocy medycznej. Każda godzina opóźnienia w leczeniu sepsy znacząco zmniejsza szanse na przeżycie.

Dlaczego wczesna diagnoza jest kluczowa?

W przypadku sepsy czas jest dosłownie na wagę złota. Mówi się o tak zwanej "złotej godzinie", co oznacza, że im szybciej rozpocznie się leczenie (podanie antybiotyków, płynów dożylnych), tym większe są szanse na uratowanie życia pacjenta i uniknięcie poważnych, długotrwałych powikłań. Niestety, ze względu na niespecyficzne objawy, sepsa bywa często diagnozowana zbyt późno.

Sepsa to podstępny i niezwykle groźny stan, który może rozwinąć się u każdego, niezależnie od wieku czy stanu zdrowia. Kluczem do walki z nią jest wiedza i szybka reakcja. Bądź świadomy objawów i nie wahaj się szukać natychmiastowej pomocy medycznej, jeśli podejrzewasz sepsę u siebie lub u kogoś bliskiego. Pamiętaj, że wczesna diagnoza i leczenie mogą uratować życie.