Skąd pochodzi kawa?

Czy zastanawiałeś się kiedyś, skąd pochodzi ten aromatyczny napój, który codziennie budzi miliony ludzi na całym świecie? Kawa, niezastąpiony element porannych rytuałów i popołudniowych spotkań, ma za sobą historię równie bogatą i złożoną jak jej smak. Wyruszmy w fascynującą podróż do źródeł tego niezwykłego ziarna, aby odkryć jego korzenie i drogę, jaką przebyło, by trafić do Twojej filiżanki.

Odkryj fascynującą historię kawy

Etiopia: Kolebka kawowego drzewka

Historia kawy rozpoczyna się w górskich rejonach Etiopii, a dokładnie w prowincji Kaffa, skąd przypuszczalnie wzięła się jej nazwa. Według najpopularniejszej legendy, w IX wieku pasterz kóz o imieniu Kaldi zauważył, że jego zwierzęta stają się niezwykle energiczne po zjedzeniu czerwonych owoców z pewnego krzewu. Zaintrygowany, spróbował ich sam i poczuł przypływ witalności. Podzielił się swoim odkryciem z przeorem pobliskiego klasztoru. Początkowo mnisi uznali owoce za dzieło diabła i wrzucili je do ognia. Jednak aromat palących się ziaren był tak urzekający, że postanowili je zebrać, zalać wodą i tak powstał pierwszy napój kawowy, który pomagał im czuwać podczas długich modlitwach.

To właśnie w Etiopii, w dzikich lasach, do dziś rosną dzikie odmiany kawy arabskiej (Coffea arabica), uznawanej za najbardziej szlachetną i stanowiącą większość światowej produkcji.

Podróż kawy przez świat

Bliski Wschód i narodziny kawiarni

Z Etiopii kawa trafiła do Jemenu, prawdopodobnie około XIV wieku, gdzie zaczęto ją systematycznie uprawiać i spożywać. W Jemenie narodziła się kultura picia kawy, a ziarenka były pilnie strzeżone. Arabowie nazywali ją „qahwa”, co oznacza „wino”. Była to alternatywa dla alkoholu, zakazanego w islamie, i szybko zyskała popularność wśród sufickich mistyków, którzy używali jej do utrzymania czujności podczas nocnych rytuałów.

W XVI wieku kawa rozprzestrzeniła się na cały Bliski Wschód, docierając do:

• Mekki
• Kairu
• Damaszku
• Stambułu

W Stambule, pierwsze kawiarnie, zwane "szkołami mądrości", stały się centrami życia społecznego, politycznego i intelektualnego, gdzie dyskutowano, grano w szachy i słuchano opowieści.

Ekspansja do Europy

Do Europy kawa dotarła pod koniec XVI i na początku XVII wieku, głównie za pośrednictwem kupców weneckich. Początkowo wzbudzała kontrowersje, bywała nazywana "gorzkim wynalazkiem szatana". Jednak legenda głosi, że w 1600 roku papież Klemens VIII, spróbowawszy napoju, uznał go za tak pyszny, że "ochrzcił" kawę, tym samym otwierając jej drogę do serc Europejczyków. Pierwsza kawiarnia w Europie powstała w Wenecji w 1645 roku, a wkrótce potem w Londynie (1652) i Paryżu (1672), stając się popularnymi miejscami spotkań.

Ameryka Łacińska: Nowy dom dla kawy

Prawdziwy przełom w globalnej produkcji kawy nastąpił, gdy trafiła ona do Ameryki Łacińskiej. Holendrzy byli pionierami, przemycając sadzonki z Jemenu i zakładając plantacje na Jawie w XVII wieku. Następnie, w 1714 roku, król Francji Ludwik XIV otrzymał od burmistrza Amsterdamu sadzonkę kawy, którą posadzono w Ogrodzie Botanicznym w Paryżu. Kilka lat później, w 1723 roku, francuski oficer Gabriel Mathieu de Clieu, w warunkach pełnych przygód, zdołał przetransportować sadzonkę na Martynikę, co dało początek plantacjom w Karaibach.

Jednak to Brazylia stała się potęgą kawową dzięki Francisco de Melo Palheta, który w 1727 roku, w wyniku misji dyplomatycznej do Gujany Francuskiej, zdołał pozyskać nasiona kawy od żony gubernatora, rzekomo dzięki jej urokowi osobistemu. Od tego momentu Brazylia stała się największym producentem kawy na świecie, a cała Ameryka Łacińska podążyła jej śladem.

Współczesne oblicze uprawy kawy

Od ziarna do filiżanki: Proces

Dziś kawa jest uprawiana w ponad 70 krajach leżących w tzw. pasie kawowym, rozciągającym się wokół równika. Najwięksi producenci to:

• Brazylia
• Wietnam
• Kolumbia
• Indonezja
• Etiopia

Droga od owocu do gotowego napoju jest długa i skomplikowana. Obejmuje zbiory (często ręczne), obróbkę (mokrą lub suchą), suszenie, sortowanie, palenie i mielenie. Każdy z tych etapów ma kluczowe znaczenie dla ostatecznego smaku i aromatu kawy.

Ciekawostki kawowe, które musisz znać

• Kawa to drugi co do wielkości towar handlowy na świecie, zaraz po ropie naftowej.
• Istnieją dwie główne odmiany kawy: Arabica (łagodniejsza, bardziej aromatyczna) i Robusta (mocniejsza, z większą zawartością kofeiny).
• Kawa była zakazana w różnych okresach i miejscach, np. w Mekce w XVI wieku, ze względu na rzekome pobudzanie do radykalnych myśli.
• Kopi Luwak to jedna z najdroższych kaw świata, produkowana z ziaren, które przeszły przez przewód pokarmowy cywety azjatyckiej. Proces ten nadaje kawie unikalny smak.
• Pierwsza kamera internetowa została stworzona w 1991 roku na Uniwersytecie Cambridge, aby monitorować poziom kawy w ekspresie i uniknąć pustych filiżanek.

Historia kawy to opowieść o przygodzie, innowacji i globalnym rozprzestrzenianiu się smaku. Od etiopskich wzgórz, przez arabskie kawiarnie, europejskie salony, aż po plantacje Ameryki Łacińskiej, kawa przebyła długą drogę, by stać się nieodłączną częścią naszej kultury. Następnym razem, gdy będziesz delektować się swoją ulubioną filiżanką, pamiętaj o tej niezwykłej podróży, która sprawiła, że ten napój jest dziś z nami.